Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Pul mablag`larining turkumlanishi va ularning buxgalteriya hisobini yuritishdagi o`rni va axamiyati

Korxonalarga pul mablag`larining buxgalteriya hisobini yuritish kup jixatdan ularning turkumlanishiga boglik. Chunki pul mablag`larini manbalardan kelib tushishi va kaysi yunalishlar buyicha sarflanishini taxlil kilish asosida ulardan samarali va maksadga muvofik foydalanish mumkin.
Xozir amaliyotda pul mablag`lari kuyidagicha turkumlanadi va ular buxgalteriya hisobini yuritishda foydalaniladi.

1. 
   Valyutalarni turlari buyicha guruxlash.
   
2. 
   Kaysi joyda saklanish buyicha guruxlash.
   
3. 
   Kaysi maksadlarga sarflanishi buyicha guruxlash.
   
4. 
   Kaysi manbalardan kelib tushishi buyicha guruxlash.
   
5. 
   Pul mablag`larining turlari buyicha guruxlash.
   

Respublikamizda xujalik subyektlariga nafakat Uzbekiston milliy valyutasi sumda balki boshqa chet el valyutalarida xam banklarda hisob rakamlarini ochish imkoniyatlari berilgan. Uzbekiston Respublikasi Markaziy bankining karoriga kura barcha xujalik subyektlari 1999 yil 1 iyulidan bir necha banklarda uzlarining hisob rakamlarini turli valyutalarda ochish imkoniyatiga ega buldilar.
Sodir bulgan xujalik muomalalarining mazmuni kuyidagicha:
Bankdagi hisob-kitob schyotidan korxona kassasiga turli maksadlar uchun naqd pul olib kelishdi.
Hisobdor shaxslar avans hisobotiga asosan ortikcha oshgan pullarni korxona kassasiga topshiriladi.
Yakka uy-joy kurish uchun olingan ssudani xodimlar tomonidan kassaga topshirganda.
Kvartirada turuvchi xodimlar va farzandlari bolalar muassasalarida tarbiyalanganligi uchun ota-onalar tomonidan uz karzlarini kassaga topshirsa.
Maxsulot, ish va xizmatlarni sotishdan tushgan naqd pullar kassaga topshirilsa.
Kassa limitidan ortikcha pullar bankdagi hisob-kitob schyotiga topshirilsa.
Kassadan ishchi va xizmatchilarga ish xaki va nafaka berilganda.
Kassadan hisobdor shaxslarga avans berilganda.
Kassadan dividendlar tulanganda.
Ish xaki, mukofotlar va boshqa shunga uxshash tulovlarning deponentga utkazilgan summalari kassadan tulanganda.
Kassa muomalalarining hisob (dastlabki hisobdan to balansda umumlashtirilgunga kadar bulgan davrni) jarayonini sxemada kuyidagicha aks ettirilish mumkin.