Toshkent davlat pedagogika universiteti

2-mavzu. Ishlab chiqarish jarayoni va uning natijalari
Ishlab chiqarish omillari va ulaming turkumlanishiga turlicha yondashuvlar. 
Ishlab chiqarish omillarining o‘zaro bog‘liqligi va bir-birining o'rnini bosishi.
Ishlab chiqarish jarayonining mazmuni va uning iqtisodiy asoslari. Ishlab 
chiqarishning tarkibiy tuzilishi. Ishlab chiqarish jarayonining ikki tomoni. Qisqa va 
uzoq davrdagi ishlab chiqarish. Ishlab chiqarishning jamiyat hayotidagi ahamiyati. 
Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishning o‘zaro bog'liqligi. Tovar va xizmatlar 
nafliligi va qiymatining yaratilishida ishlab chiqarish omillarining roli.
Ishlab 
chiqarishning umumiy va pirovard natijalari. 
Yalpi 
ijtimoiy 
mahsulot.Takroriy hisob. Oraliq mahsulot, pirovard mahsulot, ko‘shilgan mahsulot, 
sof mahsulot. Zaruriy va qo‘shimcha mahsulot. Qo'shimcha mahsulot normasi va 
massasi. Qo‘shimcha mahsulotning zarurligi va ahamiyati. Ishlab chiqarish funksiyasi. 
Umumiy, o‘rtacha va so‘nggi qo‘shilgan mahsulot, ulami hisoblash tartibi. So nggi 
qo‘shilgan omil unumdorligi. Unumdorlikning pasayib borishi qonuni.
Ishlab chiqarish imkoniyatlari tushunchasi. To‘la bandlik. Ishlab chiqarish 
imkoniyatlari chegarasi. Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizigi. Muqobil 
harajatlar. FTT va ishlab chiqarish imkoniyatlari chegarasining kengayishi. 
0 ‘zbekistonda 2017-2021 yillarda yuqori texnologiyali qayta ishlash tarmoqlarmi, eng 
aw alo, mahalliy xom ashyo resurslarini chuqur qayta ishlash asosida yuqori 
qo‘shimcha qiymatli tayyor mahsulot ishlab chiqarishni jadal rivojlantirish.
Ishlab chiqarish samaradorligi. Iqtisodiy resurslami tejash qonuni. Mehnat 
unumdorligi va u n g ata’sir qiluvchi omillar. Samaradorlikni belgilovchi ko‘rsatkichlar 
tizimi. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish omillari: FTTning evolyusion va 
revolyusion 
shakllari, 
mamlakatimizda 
iqtisodiyotni 
tarkibiy 
o‘zgartirish,
modemizatsiyalash va diversifikatsiya qilish jarayonlarining davom ettmhshi. 
Mamlakatimiz Prezidenti Sh.Mirziyoev ma’ruzalarida va 0 ‘zbekiston Respublikasini 
yanada rivojlantirish bo'yicha xarakatlar strategiyasida ishlab chiqarishni jadal 
rivojlantirishga alohida e’tibor berilishi va uning sabablari. Ishlab chiqarishni 
mahalliy lashtiri shni rag‘batlantirish siyosati.
3-mavzu. Iqtisodiy tizim lar va mulkchilik m unosabatlari
Ijtimoiy-iqtisodiyot taraqqiyot bosqichlarini bilishga turli xil yondashuvlar: 
tarixiy-formatsion, madaniylashish (sivilizatsiya) darajasi, texnika va texnologik 
darajasi, iqtisodiy tizimlar o‘zgarishi jihatidan yondashuv. Jamiyatmng ishlab 
chiqaruvchi kuchlari. Ishlab chiqarish munosabatlari. Ishlab chiqarish usuli. Ijtimoiy-

---

lqtisodiy formatsiya. Sivilizatsiyaning tarixiy rivojlanish tiplari. Sivilizatsiyalarning 
almashuvi nazariyasi. Ishlab chiqarishning texnologik usuli. Oddiy kooperatsiya, 
manufaktura va yirik mashinalashgan ishlab chiqarish. Industrlashishgacha bo‘lgan 
jam iyat, industrlashgan jamiyat, yuqori industrlashgan (axborotlashgan) jamiyat.
? lqtisodiy tizim tushunchasi. lqtisodiy tizim modellari: an’anaviy iqtisodiyot, 
ma muriy-buyrukbozlik iqtisodiyoti, bozor iqtisodiyoti, aralash iqtisodiyot. Bozor 
iqtisodiyotining bosqichlari: erkin raqobatga asoslangan va hozirgi zamon bozor 
iqtisodiyoti. Mulkchilik munosabatlarining iqtisodiy mazmuni. Mulk ob’ekti va 
sub’ekti. Mulkchilikning iqtisodiy va huquqiy jihatlari. Mulk shakllarining 
tasniflanishi. Davlat mulki, jam oa mulki, xususiy mulk va aralash mulk.
Iqtisodiyotni isloh qilishda mulkchilikning o‘rni. Mulkchilik shakllarini 
o ‘zgartirish 
usullari: 
milliylashtirish, 
davlat 
tasarrufidan 
chiqarish 
va
xususiylashtirish. Davlat mulkini xususiylashtirishning usullari.