Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali matematika va tabiiy ilmiy fanlar

Ishi bajarish tartibi:

1. 
   Texnik tarozi yordamida R yukning m massasi aniqlanadi.
   
2. 
   Chig’iriqning diametrini shtangentsirkul’ yorda­mida ŏlchanadi va r radiusi topiladi.
   
3. 
   Avvalo inertsiya momentini ŏzgartirmay, tajriba ŏtkaziladi. Buning uchun krestovina sterjenlaridagi yuklarni aylanish ŏqiga nisbatan bir xil uzoqlikka joylashtiriladi.
   
4. 
   V vilkani shtepselga tiqib, EM elektromagnitni tajriba ŏtkazishga tayyorlab qŏyiladi.
   
5. 
   Harakatga keltiruvchi m yuk bog’langan ipni chig’iriqda ŏrab, yukni maksimal balandlikka kŏtariladi va K tumblerni ulab elektromagnitga «ushlatib» qŏyiladi. Ustundagi shkaladan h balandlik aniqlab olinadi.
   

6. 
   K tumblerni uzib, m yukning harakatga kelib pastdagi platformaga tushib urilguncha ketgan t vaqt sekundomer yordamida 3 - 4 marta ŏlchab olinadi va vaqtning ŏrtacha qiymati topiladi (R yukning tebranmay tushishiga e’tibor bering).
   
7. 
   (4) formulaga asosan β₁, (5) formulaga asosan M₁ hisoblanadi.
   
8. 
   m yukning ustiga qŏshimcha m₁ yukni qŏyib, 6-banddagi topshiriq bajariladi va β₂ , M₂ kattaliklar hisoblanadi,bunda (5) formuladagi m ŏrniga m+m₁ olinadi.
   
9. 
   m yukning ustidan m₁ yukni olib, m₂ yuk qŏyiladi va tajriba 3-4 marta takrorlanadi. Bu holdagi burchakli tezlanish β₃, kuch momenti M₃ bilan belgilab olinadi. Hisoblashda m ŏrnida m+ m₂ olinadi.
   
10. 
    (2) formulaga binoan,
    

, ,
nisbatlar tekshiriladi.

11. 
    Endi kuch momentini ŏzgartirmay saqlab (ip uchida faqat m yukni qoldirib), tajriba ŏtkaziladi. Buning uchun krestovina sterjenlaridagi yuklarni eng chetki vaziyatga qŏyib, m yukning tushish vaqti ŏlchanadi va (6) formuladan I₁ ni, (4) formuladan β₂ ni hisoblab topiladi.
    
12. 
    Krestovina sterjenlaridagi yuklarni bir bŏlimga aylanish ŏqiga tomon siljitib, 11-bandda keltirilgan topshiriq bajariladi va β₂ ,I₂ kattaliklar hicoblanadi.
    

13. 
    Yuklarning sterjen bŏyicha yana bir bŏlimga siljitib, β₂, I₃ topiladi.
    
14. 
    (3) formulaga binoan, , ,
    

nisbatlar tekshiriladi.

№