Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali s. A. Abdurahmonov

 
 
 
 
9-jadval
Qattiq fazadagi birlamchi mahsulotlarning reaksiyalari 
Qattiq moddalarning 
reagentlari 
Aralashmaning molekular 
nisbatlari 
Reaksiyaning birlamchi 
mahsulotlari 
CaO + SiO
2
3:1; 2:1; 3:2; 1:1 
2CaO
.
SiO
2
MgO + SiO
2
2:1; 1:1 
2MgO
.
SiO
2
CaO + Al
2
O
3
3:1; 5:3; 1:1; 
1: 2; 1:6 
CaO
.
Al
2
O
3
MgO + Al
2
O
3
1:6; 1:1 
MgO
.
Al
2
O
3
Sodda kristall tuzilishga ega bo‘lgan qattiq reagent doimo birinchi 
mahsulot hisoblanadi. Aglomeratsiya vaqtida shixta zonasida ular bir 
necha daqiqagina hosil bo‘lishadi. Ikkinchi va qolgan mahsulotlarning 
tabiati o‘zgarmay qolaveradi. Agar kristall tuzilishi murakkab bo‘lsa, u 
holda bir necha mahsulot hosil bo‘ladi. Qattiq fazada boradigan 
reaksiyalarni yaxshiroq tushuntirish uchun 3 ta qattiq reagent A, B, C 
ning orasida otib boradigan reaksiyalarni ko‘rib chiqamiz: taxminan, A 
va B mahsulot A va C mahsulotdan ko‘p deb faraz qilamiz: A + B = AB. 
Qattiq fazada A moddasi B ga umuman teginmasligi mumkin deb 
qaraladi, lekin bunda o‘z-o‘zicha AC hosil bo‘laveradi. 
Lekin bir vaqtning o‘zida A, C va B bir-biriga to‘qnash ham 
kelaveradi. A va B ning bir-biriga to‘g‘ri kelishi natijasida AB mahsulot 
AC ga nisbatan ko‘proq hosil bo‘ladi.
 
82-rasm. Qattiq fazada moddalarning o‘zaro ta’sirlashuvi. 

---

233 
Bu quyidagi jarayonning hosil bo‘lishiga olib keladi:
a) fluslangan shixta asosan gematit – Fe
2
O
3 
dan iborat qoldiq 
mahsulotlar qolishi; 
b) CaO bilan SiO
2
ning bir-biriga mos kelishi (ikki marta ko‘proq); 
d) CaO bilan Fe
2
O
3 
ning mos kelishi. Bu yerda shixtaning asosiy 
massasi Fe
2
O
3
, CaO bilan SiO
2 
ning massasi juda kam.
Shuning uchun bu yerda ferrit kalsiy asosiy mahsulot hisoblanadi 
12-jadval. 
Aglomeratsion 
shixtadagi 
CaO-SiO
2
, 
CaO-Fe
2
O
3
kontaktlarning soni Qattiq fazaning asosiy xarakteristikalaridan biri 
uning haroratidir. Harorat ortishi bilan ferrit kalsiyning hosil bo‘lishi 
ortadi.