Toshkent farmatsevtika instituti

Mahsulot sifati va uning tannarxi:
Ishlab chiqarishning asosiy maqsad va vazifalari: yuqori unumdorlik va kam xarajat bilan yaxshi mehnat sharoitida sifatli mahsulot ishlab chiqarish.
Har qanday texnologiyani qo‘llashda yuqoridagi faktorlardan ratsional foydalanib mahsulot ishlab chiqarish lozim.
Yuqori sifat – mahsulotning tozaligi yoki asosiy mahsulot hissasining ko‘pligi. Ayrim hollarda bunga mahsulot tuzilishi ham kiradi.
Xomashyo va yarim mahsulotlar ishlab chiqarishda ularni konsentrlash, boyitish sifatni oshiradi.
Ayrim mahsulotlar tarkibidagi qo‘shimcha moddalarni kamaytirish zarur.
Mahsulotlar sifati GOST, TST, KST va TSh bilan reglamentlangan bo‘ladi.
Tannarx – korxona mahsulotini tayyorlanishiga sarflanadigan pul mablag‘i ifodasi tannarx deyiladi. Zavod va fabrika tannarxi deb ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar tusuniladi. Tannarx strukturasini namoyon etilishi turlari ko‘rinishdagi xarajatlar bilan bog‘liq bo‘ladi.
Sintez gazi (suv gazi, generator gazi) asosan uglerod oksidi va vodorod aralashmasidir. Sanoatda metanni bug 'riformatsiyasi, metanni qisman oksidlash, chiqindi va xom ashyoni plazma bilan gazlashtirish, ko'mirni gazlashtirish yo'li bilan olinadi. Ishlab chiqarish usuliga qarab, CO: H2 nisbati 1: 1 dan 1: 3 gacha o'zgarib turadi.
Sintez gazidagi komponentlarning nisbati keng diapazonda o'zgarib turadi, chunki u ishlatiladigan xom ashyoga ham, konversiya turiga - suv bug'iga yoki kislorodga bog'liq:
Komponentlarning nisbati ham ko'mirni gazlashtirish usuli va shartlariga bog'liq. Eng ko'p qo'llaniladigan Lurgi usuli bo'lib, uning tarkibi: 15-18% CO, 38-40% H2, 9-11% CH4, 30-32% CO2 bo'lgan xom gaz hosil qiladi. Harorat oshishi bilan uglerod oksidi miqdori ortadi, bosim ortishi bilan esa vodorod va metan miqdori ortadi. Bu holda, agar xom ashyo tarkibida oltingugurt o'z ichiga olgan mahsulotlar bo'lsa, inert gazlar (N2 va boshqalar) va vodorod sulfidining aralashmalari mavjud. Sintez gazi selektiv erituvchilar yordamida vodorod sulfidi va karbonat angidriddan tozalanadi. Agar kerak bo'lsa, CO va H2 o'rtasidagi nisbat uglerod oksidini suv bug'iga aylantirish orqali o'zgartiriladi.
Sintez gazi tabiiy gazning oksidlovchi piroliz jarayonlarida asetilen bilan qo'shimcha mahsulot sifatida ishlab chiqariladi.
Azot sanoatida sintez gazi ammiak ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan azot va vodorod aralashmasiga ishora qiladi.
Yuqori sifatli motor yoqilg'ilarini ishlab chiqarishning muqobil texnologiyalari qattiq xom ashyoni CO va H2 aralashmasiga gazlashtirish va keyinchalik benzin, dizel yoqilg'isi yoki sxema bo'yicha motor yoqilg'ilarining tarkibiy qismlari sifatida ishlatiladigan uglevodorod aralashmalarini sintez qilish bosqichlarini o'z ichiga oladi.
Qattiq organik xom ashyodan sintez gazi orqali mahsulot olish sxemasi.
Temir yoki kobalt katalizatorlarida sintez gazidan hosil bo'lgan Fisher-Tropsh jarayonining suyuq mahsulotlarida asosan to'g'ri zanjirli parafinli uglevodorodlar mavjud. Ushbu suyuq mahsulotlarning fraktsiyalari minimal ishlov berish bilan dizel va turbinali yoqilg'i sifatida ishlatilishi mumkin.
Katalizator suspenziyasi yordamida suyuq fazada Fisher-Tropsh jarayonini amalga oshirish yuqori CO tarkibidagi sintez gazini yuqori sifatli suyuq yoqilg'iga qayta ishlash imkonini beradi. Yuqori COH2 nisbati sintez gazidan foydalanish odatda qo'shimcha H2 ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan CO bug'ini aylantirish bosqichini yo'q qiladi va jarayonning termal samaradorligini oshiradi.
Xulosa
Hozirgi bosqichda kapital qo‘yilmalar va ekspluatatsiya xarajatlarini kamaytirish maqsadida sintez gazlarini ishlab chiqarishning an’anaviy usullarini takomillashtirish va yanada zamonaviylari bilan almashtirish bo‘yicha butun dunyoda jadal izlanishlar olib borilmoqda.
Hozirgi vaqtda tabiiy gazdan sintez gazini va Fisher-Tropsh sintezini ishlab chiqarish bosqichida motor yoqilg'ilarini ishlab chiqarishning solishtirma kapital xarajatlari neftni qayta ishlash jarayonlariga qaraganda deyarli 2 baravar yuqori.
Sintez gazini ishlab chiqarish orqali metanol va vodorod yoqilg'isini sintez qilish bo'yicha ishlar istiqbolli.
O'rganilgan materiallardan quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:
sintez gazini keng miqyosda ishlab chiqarishning eng foydali jarayoni metanning bug 'reformatsiyasi bo'lib qoladi;
kapital qo'yilmalar bo'yicha eng qimmat jarayon bug'-karbonat angidrid metan konversiyasi bo'lib, u bir vaqtning o'zida karbon monoksitning eng yuqori hosilini beradi;
3 ta gazlashtirish usulini solishtirganda, Koppers-Totzek deyarli barcha jihatlari bo'yicha Lurgi va Vinkler usullaridan ustun ekanligi ayon bo'ladi;
Ekologik xavfsizlik uchun zararli aralashmalarni ushlash tizimlarini takomillashtirish, shuningdek, sarflangan katalizatorlarni to'liq qayta ishlash kerak.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!!