Toshkent kimyo texnalogiya instituti Shahrisabz filiali

ftorpastli  plyonka  2  bilan  qoplanadi.  Sezgir  element  yupqa  devorli  himoya  metal 

qobiqqa  joylashtiriladi,  unga  keramik  kukun  sepiladi  va  germetizatsiyalanadi.  Sim 

uchlari 3 quloqchalarga kavsharlanadi, ular termometr uchi qisqichlariga ulanadi.  

Sanoatda  ishlab  chiqariladigan  qarshilik  termometrlarining  turlari,  asosiy 

parametrlari va o’lchamlari GOST 6651-78 bilan reglamentlashtiriladi. 

---

Qarshilik  termometrlarining  to’zilish  varianti  2-rasmda  keltirilgan.  Qarshilik 

termometrlarining  sim  1  dan  qilingan  sezgir  elementi  turt  kanalli  keramik  karkas  2  ga 

joylashtirilgan. Sezgir element himoya qobig’i 3 га joylashtirilgan va u keramik vtulka 

4 bilan zichlashtirilgan. Sezgir elementning quloqchalari 

5  izolyatsion  keramik  truba  6  orqali  utadi.  Shularning 

hammasi  o’lchash  ob‘ektida  rezbali  shtutser  8 

yordamida  o’rnatilgan  himoya  g’ilofi  7  da  joylashgan. 

Termometr  ulaydigan  uch  9, simlarni  ulash  vinti  11  lar 

himoya g’ilofi ichida joylashgan. 2-rasm, a da sterjenli  

termorezistor  ko’rsatilgan.    U  quloqchalar  3 

kavsharlangan  kontaktli  qalpoqchalar  2  ga  ega  bo’lgan  silindr  1  dan  tashkil  topgan. 

Silindr emal buyoq bilan qoplangan, uning yuqori qismida shisha izolyator 6 bor.   

Munchoqli  termorezistorlarning  (3-rasm,  b)  yarim  o’tkazgich  elementi  1  diametri 

0,5  mmli  shisha  qobiq  4  bilan  himoya  qilingan  sharcha  shakliga  ega.  Sharchaga  0,05 

mm diametrli platina simdan qilingan va nikelli quloqchalar 3 bilan ulangan elektrodlar 

2 joylashgan. 

Past  haroratlarni  o’lchash  uchun  muljallangan  germaniyli  termometrlar  mis 

gilzadan (3-rasm, v) iborat bo’lib, gazsimon geliy bilan to’ldirilgan va germetik tiqin 2 

bilan  yopilgan.  Gilza  ichida  surma  bilan  legirlangan  germaniy  3  ning  monokristali 

---

joylashgan.  Kristall  4  ga  oltin  o’tkazgich  yopishtirilgan  bo’lib,  ularga  platina 

quloqchalari  5  kavsharlangan.  Kristall  plyonka  6  bilan  izolyatsiya  qilingan.  Bunday 

termometrlar 1,5 dan 50 K gacha haroratlarni o’lchashda qo’llaniladi.   

 

Haroratni o’lchashda MMT-1, MMT-4, MMT-6, KMT-1, KMT-4 turdagi 

termoqarshiliklar ishlatiladi. 

 

Yarimo’tkazgichli termorezistorlar ko’proq termosignalizatsiya va avtomatik  

 

himoya qurilmalarida qo’llanadi.  

 

Qarshilik  termometrlari  termoelement  (sezgir  element)  va 

tashqi himoya qobig’idan tuzilgan.  

 

Metall qarshilikli termometrlarning sezgir elementi, odatda, 

shisha,  kvars,  keramika,  sluda  yoki  plastmassadan  qilingan 

karkasga o’ralgan sim yoki tasmadan iborat.  

Sezgir  elementli  termometr  uchining  qisqichlariga  o’lchash 

asbobiga boradigan simlar ulangan.  

Platinali termometrlarning sezgir elementi ikkita yoki to’rtta 

keramik  karkas  1  ning  kapillar  kanallarida  joylashgan  ketma-

ket  ulangan  spirallar  2  dan  tashkil  topgan.  (14-rasm).  Karkas 

kanallari keramik kukun 3 bilan to’ldiriladi, bu kukun izolator 

bo’lib  xizmat  qiladi  va  spiralning  prujinaga  o’xshash 

egiluvchanligini  ta'minlaydi.  Spiral  uchlariga  platinali  yoki 

iridiy-rodiyli 

---

(60%  rodiyli)  simdan  qilingan  quloqchalar  4  kavsharlangan.  Keramik  karkasda  sezgir 

element maxsus glazur (yoki termosement) 5 bilan germetizatsiyalanadi. Karkas kanalining 

spirallan  va  devorchalari  orasidagi  bo’shliq  alummiy  oksidi  kukuni  bilan  to  ldirilgan,  u 

lzolator bo lib xizmat qiladi hamda spirallar va karkas orasida issiqlik kontaktini oshiradi. 

Platinali  qarshilik  termometrlarining  sezgir  elementlari  diametri  0,04...0,07  mm  li  platina 

simdan tayyorlanadi.  

Qarshilik  termometrlarining  tuzilishi  rasmda  keltirilgan.  Qarshilik  termometrining 

simdan qilingan sezgir elementi to’rt kanalli keramik karkas 2 ga joylashtirilgan.   

 

 

 

 

---

 

7 – rasm. Qarshilik termometri. 

Termometrlarning asosiy texnik tavsiflari  – jadvalda keltirilgan. 

                      

2-jadval