Toshkent kimyo-texnologiya instituti yangiyer filiali

Texnologik jarayonni avtomatlashtirish funksional sxemasi va uning bayoni
Avtomatik rostlash tizimining hisobi. Avtomatlashtirish jarayonida ikki hildagi boshqaruv tizimidan foydaliniladi. Bular ochiq va yopiq boshqaruv tizimidir. Ochiq boshqaruv tizimida berilgan topshiriq orqali jarayonni kuzatish mumkin lekin bevosita ta’sir ko’rsatib bo’lmaydi. Bu holatda texnologik jarayoning qaysidur qismida nosozlik tufayli yuzaga keluvchi muammoni hali qilish imkoni anchagi murakkab texnik ko’rikni talab qiladi. Nobarqaror tizimlarni esa uzoq vaqt davomida ish faoliyat ko’rsatolmaydi biroq kichik hajmdagi jarayon va sistemalar uchun ochiq boshqaruv tizimidan foydalanish mumkin. Jarayonni optimal boshqarish uchun va qoyilgan talablarni kam miqdordagi xatoliklar bilan boshqarish uchun esa yopiq tizimli boshqarush tizimlaridan foydaliniladi.


Ochiq boshqaruv tizimi
Keyingi bosqichda Obyektning optimal boshqarish jarayoni yaratiladi. Obyektni optimal boshkarish uchun unga to‘g‘ri keladigan rostlagich tanlanadi. Obyektga PI (proporsional-integral) rostlash qonuniga binoan rostlagich tanlanadi. Sathni avtomatik rostlash tizimining strukturaviy ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi.

Bu yerda IM – ijrochi mexanizm.

Yopiq boshqaruv tizimi
Boshqarish obyektini kirish(input) va chiqish(output) qism bilan belgilab jarayonning analiz qilib kuramiz. Bunda ikki xil diagrammadan foydalanamiz Bode va Nyquist diagrammalari. Diagrammalarda jarayonning turg’unligi hamda LAChX-logarifm amplatudaviy chastotaviy xarakteristikasi bilan tanishamiz


LAChX-logarifm amplatudaviy chastotaviy xarakteristikasi




Jarayonning turg’unlik diagrammasi

Sathni avtomatik rostlash tizimining “MATLAB” dasturi asosidagi blok sxemasi quyida keltirilgan: Texnologik jarayonimda asosiy parametrlardan biri sath bo’lganligi sababli sathni rostladim. Sathni maksi,al chegarasini 8 m deb oldim.

GOST21-208-2015 xalqaro standartida sath parametri L harfi bilan,nazorat qilish esa C harfi bilan belgilanadi.
Yopiq holdagi boshqaruv tizimi ochiq tizimga qaraganda murakkabroq lekin ish faoliyat ko’rsatishi esa anchagina samarali bolib,bunda tizim o’z-o’zini topshiriqqa asosan barqaror va turg’un holatini saqlashga yordam beradi. Bu jarayondan turli hildagi murakkab va inson aralashuvi kerak bo’lmagan tizimlarni ishlatish mumkin. Berilgan kattaliklar asosida va qoyilgan topshiriq bilan jarayon o’z holatini saqlay oladi. Yopiq boshqaruv tizimida bevosita ta’sir o’tkazish ham mumkin.
Optimal boshqarish tizimini sintez qilish tartibi, rostlagichni tanlash, rostlagichning sozlash parametrlarining optimal qiymatlari (K, T) quyida keltirilgan kompyuter modeli natijalari asosida aniqlanadi.