Toshkent kimyo texnologiyalari insituti "menejment va kasb ta’limi" fakulteti

Benzoynordon natriy.
Benzoy kislotasi, ayniqsa, achitqi va mog’orlarga kuchli, bakteriyalarga oz ta’sirli antiseptik hisoblanadi. Ammo u suvda yomon aralashadi, xona haroratida 0,2-5%li aralashma yuzaga kelib, konservalashni mushkullashtirada. Shuning uchun uning tuzi benzoynordon natriydan foydalanilgani ma’qul. Benzoynordon natriyni olish uchun benzoy kislotasi va soda issiq suvda aralashtiriladi, konservalashda odatda 55%li aralashmadan foydalanadi. Uning so’nggi quvvati 0,12%dan oshmasligi, 0,07-0,1% bo’lishi kerak. Konservalash ta’siri aynan rN 2,-3,5 nordon muhitda, ya’ni ushbu anteseptik faqat kuchli va nordon meva va rezavor mevalarni konservalash uchun yaroqli. Benzoynordon natriy oqlash xususiyatiga ega emas. Benzoy-nordon natriy oltingugrt angidridi singari uchmaydi, shu sababli uni issiq mahsulotlarga, masalan pyurega qo’shish mumkin. Zarur miqdordagi ishchi aralashma mahsulotga qo’shilib, yaxshilab aralashtiriladi, ayniqsa, pyuresimon konsistensiya, idishlarga joylanadi va og’zi yopiladi. Benzoynordon natriy va uning tuzlari miqdori sharbat, pyureda ko’pi bilan 1000 mg/kg, marmelad va povidloda.


Sorbin kislotasi va uning tuzlari.
Kristall modda bo’lib sovuq suvda yomon aralashadi (0,16%). Uning natriy va kaliyli tuzlari yaxshi aralashuvchan bo’lib, odatda ular konservalash uchun ishlatiladi. Sorbin kislotasi - yangi antiseptik bo’lib, ba’zi afzalliklarga, ya’ni mahsulot ta’mida bilinmaydi, hidi yo’q va ularning tabiiy ta’mi va xushbo’yligini o’zgartirmaydi. Inson organizmida ko’mir isli gazi va suvga to’liq oksidlanadi hamda oz miqdorda bezarardir. Asosan achitqi va mog’orlarga nisbatan antiseptik ta’siri kuchli sezilsada, bakteriyali mikroflora deyarli qiynalmaydi. U nordon sutli ko’pchishni yengmaydi, ammo mahsulotlarni mog’orlashdan himoya qiladi. Konservalash ta’siri 0,5-0,1%li quvvatda ko’rinadi. Konservalashda sorbitlar qo’shishni va issiqlik bilan sterilizasiyalashni birga o’tkazish mumkin, ammo harorat va ishlov berish davomiyligini ancha pasaytirish lozim, Ye.P. Shirokov (2000) ma’lumotlariga ko’ra, sorbin kislotasining tuzlari, ayniqsa, sabzavotlarni konservalash uchun (garimdori, baqlajon) samarali. Idishga joylangan povidloni yopishdan oldin aralashma bilan surkash, uni mog’orlashdan himoya qiladi.