Toshkent moliya instituti " Buxgalteriya hisobi va audit"

Ko=St/Mt
St-sotishdan sof tushum Mt –sotilgan mahsulot ishlab chiqarish tannaxi Operatsion faoliyat samaradorligi baholashda birlik ko‘rsatkichlar sifatida mahsulot ishlab chiqarishda qatnashuvchi, kelgusida iqtisodiy naf keltiruvchi aktivlar (moddiy, nomoddiy, intelektual mulk)ning, mehnatning samaradorligi ko‘rsatkichlari olinadi. Operatsion faoliya samaradorligini baholashda:
-moddiy resrurslar sarfi (samrasi)ga -mehnat sarfi (unumdorligi)ga; -mehnat vositalri,ishlab chiqarish kuvvatlaridan foydalanishi (samarasi)ga; -innovatsion mahsulotga(raqobatdoshligi); -eksport qilingan mahsulot hajmiga alohida ahamiyat qaratiladi(eksport salohiyatiga) . Xar bir korxona tashkil topganidan keyin, foyda olish maqsadida, albatta moliyalashtirish bilan shug‘ullanadi. Foydani ko‘paytirishga yo‘naltirilgan aktivlarni boshqarish jarayoni moliyaviy menejmentda leveridj kategoriyasi bilan harakatlanadi.Leveridj bu – tom ma’noda og‘ir narsalarni o‘zgartira oladigan ma’lum bir kuch (elka) bo‘lib, uning yordamida nisbatan og‘ir yuklarni joyida ko‘chirish mumkin. Iqtisodiyotga tadbiq qilganda u uncha katta bo‘lmagan o‘zgarishi natijaviy ko‘rsatkichning sezilarli darajada o‘zgarishga olib keluvchi omil sifatida qaraladi. Maxsulot tannarxining asosiy elementlari bu doimiy va o‘zgaruvchan xarajatlar hisoblanadi. Bunda ular orasidagi farq har xil bo‘lishi mumkin. Bu farq korxonaning texnika va texnalogiya siyosati bilan bevosita bog‘liqdir. Maxsulot tannarxining o‘zgarishi umumiy sof daromadni o‘zgartirishga olib keladi. Asosiy vositalarni moliyalashtirish, doimiy xarakatlarni o‘sishiga va o‘zgaruvchan xarajatlarni kamayishga olib keladi. Biroq bu o‘zgaruvchanlik to‘g‘ri chiziq orqali ifodalanmaydi. SHuning uchun ham doimiy va o‘zgaruvchan harakatlarning optimal nuqtasini talab etiladi. Ushbu bog‘lanish ishlab chikarish leveridjni tashkil etadi. Operatsion leveridj – bu maxsulot tannarxi va ishlab chiqarish xajmini tuzilmalarini o‘zgarishi natijasida yalpi foydaga ta’sir ko‘rsatishning potensial imkoniyatidir.Operatsion leveridj ko‘pincha ishlab chiqarish levirdji deb ham yuritiladi. Qiymat bo‘yicha operatsion leveridj quyidagi formula orqali hisob kitob qilinadi Or=V/P;