Toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi
Yüklə 6,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
UzMobile
Hisob-varaqni to‘ldirish 3 000 2 820 120 1 Bilayn Hisob-varaqni to‘ldirish 344 400 323 990 13 522 114 UCell Hisob-varaqni to‘ldirish 514 905 484 549 20 058 218 Jami: 862 305 811 359 33 700 333 Provayder Naqd so‘mma Plastik kartalar- dan so‘mma Qayd etilgan naqd so‘mma Depozitdan olingan naqd so‘mma Haq Tranzak- siyalar soni UzMobile 3 000 0 2 820 2 880 120 1 Bilayn 344 400 0 323 990 330 878 13 522 114 Ucell 514 905 0 484 549 494 847 20 058 218 Jami 862 305 0 811 359 828 605 33 700 333 Yuqorida keltirilgan muomalalar korxona buxgalteri tomonidan quyidagi tartibda hisobga olingan: Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni So‘mma (so‘m) hisobvaraqlar korrespondensiyasi Debet kredit Bosh agent bilan shartnoma tuzish chog‘ida kafillik badali o‘tkazilgan 1 500 000 5530 4890 5110 5530 Jismoniy shaxslardan naqd pul mablag‘lari (to‘lovlar) qabul qilingan 862 305 5010 4890 Naqd pul mablag‘lari inkassatsiyalangan 862 305 5710 5531 5010 5710 Aholidan to‘lovlarni qabul qilish bo‘yicha ko‘rsatilgan xizmatlar uchun olingan haq so‘mmasi aks ettirilgan 33 700 5110 4890 5531 9030 Maxsus hisobvaraqdan pul mablag‘lari bosh agentga kafillik badali sifatida o‘tkazilgan 828 605 4890 5531 Talab qilinadi: 1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, auditorlik dalolatnomasini tuzing. ASOSIY ADABIYOTLAR 59. Karla M.Johnstone, Audrey A.Gramling, Larry E.Rittenberg. Auditing a risk-based approach to conducting a quality audit. USA, 2014 910 pages 60. Advanced Auditing and Assurance by Louise Kelly, March 2013 61. Wally Smieliauskas , Kate Bewley . Auditing: An International Approach Hardcover. McGraw-Hill Ryerson; 6 edition. 800 pages 62. David O'Regan. International Auditing: Practical Resource Guide 1st Edition, Wiley; 1 edition, 312 pages. 63. Audit /darslik/ Sh.N.Fayziev , R.D.Dusmuratov, A.A.Karimov, I.N.Kuziev, A.Z.Avlokulov -T.: IQTISOD MOLIYA 2015. 420 bet. 64. «Audit» o‘quv qo‘llanma (amaliy mashg‘ulot o‘tish uchun) Meliyev I.I., Qo‘shmatov O.Q., Sherimbetov I.X., Avazov I.R. (i.f.n., dotsent I.Qo‘ziyev tahriri ostida) – Т.:IQTOSOD MOLIYA, 2015. – 212 b. QO’SHIMCHA ADABIYOTLAR 70. Advanced Auditing and Professional Ethics - CA Final Paperback – 2015 by CA Surbhi Bansal (Author), Bestword Publication Pvt.Ltd; 11 edition (2015) 71. Rick Hayes, Philip Wallage, Hans Gortemaker. Principles of auditing. An introduction to international standards on auditing. Edingburh Gate, Harlow CM20 2JE UNITED KINGDOM. Prentice Hall; 3 edition (March 30, 2015), 736 pages 72. Аудит: учебное пособие/ В.А.Ерофеева, В.А. Пискунов, Т.И. Битюкова. – 2-е изд. перераб. и доп. – М.: Издательство Юрайт, Высшее образование, 2010. -638 с. 73. Бычкова С., Итыгалова Е. Аудит: учебное пособие. – М.: “Магистр”, 2009 г. -463 стр. 74. Аудит безопасности фирмы: Теория и практика. Учебное пособие для студентов. - М.: Парадигма, 2005. - 352 стр. 75. Аудиторлик фаолияти буйича услубий кулланмалар тупалами./ Х.Косимов, Л.Югай, А.Хошимова, Б.Пардаев, Б.Абдуназаров.-Тошкент, 2010.-320 б. 76. Сборник методических указаний по аудиту/ Х.Косымов, Л.Югай, А.Хошимова, Б.Пардаев, Составитель: Б.Абдуназаров.-Ташкент, 2009.-304 с. 77. Грачева М.Е. Международные стандарты аудита (МСА): Учебное пособие. - М.: Интернет сайтлари: www.ziyonet.u z, www.lex.uz www.iaсc.оrg.uк , www.аicpа.оrg www.аccоunting.cом www.gааp.ru www.аuditinfo.ru 13-MAVZU: MAJBURIYATLAR AUDITI 13-MAVZU: MAJBURIYATLAR AUDITI Takrorlash uchun savollar 1. Berilgan kreditlarni ta’minlanishini tekshirish tartibi qanday amalga oshiriladi? 2. Safar xizmatiga jqnatilgan xodimlar bo’yicha hisob-kitoblarni tekshirish tartibi qanday amalga oshiriladi? 3. Kredit va qarzlar bo’yicha muomalalarni tekshirish tartibi qanday amalga oshiriladi? 4. Hisoblashish muomalalari qanday me’yoriy hujjatlar asosida tartibga solinib turiladi? 5. Hisoblashish hujjatlarini rasmiylashtirish tartibi qanday? 6. Hisoblashish va kredit muomalalarni audit qilishda qanday hujjatlar va buxgalteriya schyotlari tekshirishi manbalari bo’lib xizmat qiladi? 7. Mol etkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy hususiyatlari mavjud? 8. Berilgan va olingan avanslar bo’yichahisoblashishlar auditining qanaday asosiy hususiyatlari mavjud? 9. Xaridorlar va buyurtmachilar bilan hisoblashishlar auditining qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 10. Da’volar bo’yicha hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlar mavjud? 11. Byudjet bilan hisoblashishlar auditining qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 12. Byudjetdan tashqari fondlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 13. Mehnat haqi bo’yicha hisoblashishlarni tekshirishning qanday xususiyatlari mavjud? 14. Moddiy javobgar shaxslar bo’yicha hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 15. Moddiy zararlarni qoplash bo’yicha hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 16. Ta’sischilar bilan hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 17. Turli debitor va kreditorlar bo’yicha hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 18. Sho’’ba korxonalar bilan hisoblashishlarni tekshirishning qanday asosiy xususiyatlari mavjud? 19. Kreditlardan maqsadli foydalanishni tekshirish qanday amalga oshiriladi? 20. Korxonaning asosiy faoliyat turi - tibbiy xizmat ko’rsatish. Shuningdek korxona paynet orqali to’lovlarni qabul qilish xizmatlarini ham ko’rsatadi (10%). Paynet orqali to’lovlarni qabul qilish operatsiyalarini buxgalteriya hisobida qanday provodkalar bilan aks ettirsa bo’ladi? 20. Yaqinda yangi ochilgan kichik korxonada to’lov terminalini o’rnatilgan. To’lov terminallarini qo’llash tartibi, undan foydalanishda rahbarning nimalarga e’tibor berishi va terminalni qo’llagan holda hisob-kitoblarni yuritish buxgalteriya hisobida qanday aks etitirladi? 21. Xodimga hisoblangan ish haqining 1 foizlik miqdordagi jamg’arib boriladigan pensiya badali summasi daromad solig’idan olinadimi yoki daromad solig’idan tashqari summadan olinadimi?, Ushbu ajratmaning hisobi buxgalteriya o’tkazmalarida qanday amalga oshiriladi?, Jamg’arib boriladigan pensiya to’lovlarini olish tartibi qanday?. 22. Korxona Yunusobod tuman DSIda ro’yxatdan o’tkazilgan. Korxona Zangiota tumanida joylashgan avtomobillarni yuvish shoxobchasini xarid qilmoqchi. Qonunchilikka muvofiq, korxona yerga egalik qilish huquqi olinganidan keyin 10 kun mobaynida sub’ektni Zangiota tuman DSIda hisobga qo’yishi lozim. Mazkur holatda, korxonada qanday soliq majburiyatlari yuzaga keladi?, Korxona, YAST to’lovchisi, yer solig’i yoki qandaydir qat’iy belgilangan soliqni to’lashi kerakmi va uni qaysi tuman DSIga to’lashi lozim? 23. Korxona 2011 yil 5 aprelda tashkil etilgan bo’lib, tashkil etilishidagi asosiy faoliyati gips va ohaktosh qazib olish etib belgilangan. Tuman hokimiyatining 24 apreldagi qarori bilan korxonaga noruda qazilma boylik (gips va ohaktosh) qazib olish uchun 5 ga er maydoni ajratildi. Qarorni qo’limizga olishimiz bilanoq hujjatlarni rasmiylashtirish uchun kadastr xizmatiga bordik. Lekin kadastr xizmati xodimlari tarkibida noruda foydali qazilmasi bo’lgan er uchastkalari O’zbekiston Prezidentining 2.05.2011 yildagi PQ-1524-son qaroriga ko’ra ommaviy savdolar orqali berilishini aytib, er uchastkasini hujjatlashtirib bermagan, o’z navbatida, bu erdan foydalanish huquqi ham, litsenziya olish imkoniyatlari ham chippakka chiqdi. Korxona erni ommaviy savdoda xarid qilish uchun yangidan hujjat yig’a boshladik. Shunga qaramay, tuman davlat soliq inspektsiyasi xodimlari tuman hokimining qarori bilan bizga ajratilgan 5 ga er maydoni uchun soliq to’lashimizni talab qilib, hisob raqamimizga inkasso talabnomalari qo’yishgan. Soliq organining ushbu xatti-harakatlari to’g’rimi? Foydalanilmagan er uchun bizda soliq majburiyatlari yuzaga keladimi? 24. Korxona joylashgan joyda ish haqi hisoblash uchun qonunchilikka muvofiq 1,2 tuman koeffitsienti belgilangan. Xodimlarga ish haqini uni hisobga olgan holda qanday qilib to’g’ri hisoblash mumkin - ish haqining butun summasini 1,2 ga ko’paytirish kerakmi yoki yo’qmi? Koeffitsient bo’yicha qo’shimcha haqqa soliq solinadimi? 25. MCHJ asosiy faoliyati avtotransport vositalari uchun vaqtinchalik to’xtash joyi berish, undan tashqari do’konlardan er ijara haqi va boshqa mayda pulli xizmatlarni ko’rsatadi. Jamiyat ustav fondida davlat ulushi yo’q. 2012 yilda jamiyatda 38317426 so’mlik xizmat ko’rsatildi. Shundan 26 226180 so’m avtomobillarni vaqtincha to’xtash joyidan, qolgan 12091246 so’mi ijara haqi va boshqa mayda pulli xizmatlardan tushgan.Ushbu er ijara haqi va boshqa mayda pulli xizmatlardan tushgan tushumdan qanday soliq turlarini to’lash kerakligini tushuntirib bering. 26. Jamiyat yagona soliq to’lovi to’lovchisi hamda ixtiyoriy ravishda qo’shilgan qiymat solig’i to’lovchisi hisoblanadi. Jamiyat tomonidan 2011 yilda jami 690 453,1 ming so’mlik qurilish-montaj ishlari bajarilgan bo’lib, shundan qo’shilgan qiymat solig’i bilan 440 421,6 ming so’mlik, qo’shilgan qiymat solig’isiz yagona soliq to’lovi hisobida 250 031,5 ming so’mlik qurilish-montaj ishlari bajarilgan. 2011 yilda asosan ikki buyurtmachi bilan shartnoma asosida ishlar bajarilgan bo’lib, birinchi pudratchi bilan tuzilgan shartnomaga asosan qo’shilgan qiymat solig’i bilan 440 421,6 ming so’mlik qurilish-montaj ishlari bajarilgan, F-Zlarda qo’shilgan qiymat solig’i ko’rsatilgan. Ikkinchi pudratchi bilan tuzilgan shartnomaga asosan 250 031,5 ming so’mlik qurilish- ta’mirlash ishlari bajarilgan bo’lib, ushbu ta’mirlangan sub’ekt tender asosida yutib olingan. Tender shartnomasida qo’shilgan qiymat solig’i ko’rsatilmagan hamda buyurtmachi bu soliqni to’lab bermagan. 2011 yil hisobotiga asosan, korxonaga tuman davlat soliq inspektsiyasi tomonidan qo’shilgan qiymat solig’i bilan bajarilgan ishlar uchun ham, qo’shilgan qiymat solig’isiz bajarilgan ishlar uchun ham qo’shilgan qiymat solig’i hisoblab, to’lab berasizlar deb talabnoma berilgan. Shu holat bo’yicha qo’shilgan qiymat solig’i qanday hisoblanadi? 27. Korxona "BESH YOGOCH" dehqon bozorining Chilonzor shoxobchasida joylashgan edi. Toshkent shahar hokimining 2012 yil 12 iyundagi 491-son qaroriga asosan "Chilonzor shoxobchasi" bozori hududidagi binolar buzildi va bizga er ajratilishi haqida xat berildi. Korxonaning ish faoliyati vaqtincha to’xtaganligi haqida Chilonzor DSIga ma’lumot berdik.Shu munosabat bilan savol tug’iladi: Korxonaning ish faoliyati vaqtincha to’xtagan davrda ish haqi yozilmaganligi sababli ijtimoiy sug’urtaga 25% soliq to’lanadimi yoki yo’qmi? . 2012 yilning yarim yillik hisoboti topshirilgan edi, III chorak uchun hisobot ish faoliyati bo’lmagan holda qanday topshiriladi 28. Korxona ulgurji savdo faoliyati bilan shug’ullanib keladi. Biz o’tgan yili sug’urta kompaniyasi bilan 8 nafar xodimimizning hayotini uzoq muddatli sug’urtalash to’g’risida shartnoma tuzgandik. Shartnomaning amal qilish muddati 24 oydan iborat. Shartnomaga asosan korxona buxgalteriyasi sug’urta kompaniyasiga 820 ming so’m sug’urta mukofoti summasini o’tkazdi. Ana shu summadan soliq ushlanadimi va agar ushlansa, u buxgalteriyada qanday aks ettiriladi ? 29. Korxona ulgurji savdo faoliyati bilan shug’ullanib keladi. Korxona o’tgan yili sug’urta kompaniyasi bilan 8 nafar xodimimizning hayotini uzoq muddatli sug’urtalash to’g’risida shartnoma tuzgan. Shartnomaning amal qilish muddati 24 oydan iborat. Shartnomaga asosan korxona buxgalteriyasi sug’urta kompaniyasiga 820 ming so’m sug’urta mukofoti summasini o’tkazdi. Ana shu summadan soliq ushlanadimi va agar ushlansa, u buxgalteriyada qanday aks ettiriladi? 30. Korxona xordimlariga kasallik varaqasi bo’yicha nafaqalarning miqdori qaysi hujjatda belgilangan? Mazkur nafaqa faqat maoshdan hisoblanadimi yoki mukofotlar ham hisobga olinadimi? 31. Auditorlardan YAST to’lovchi MCHJ (XXTUT bo’yicha kodi 71150) da’vo muddati tugayotgan valyutadagi qarz bo’yicha kreditorlik qarzini hisobdan chiqarishga doir quyidagi masalalarga tushuntirish berishini so’radi: - Valyuta qarziga doir qarzni faoliyat natijalariga hisobdan chiqarish uchun bizdan qanday hujjatlar talab qilinadi? - Uni hisobdan chiqarishga doir operatsiyalar qanday provodkalar bilan aks ettiriladi (hisob siyosatida kursdagi farq bo’yicha to’g’ri usulni qo’llayapmiz)? - Qarz kiruvchi kurs bo’yicha hisobdan chiqariladimi yoki uni hisobdan chiqarish sanasidagi kurs bo’yichami?. 32. Korxona xorijiy kompaniya bilan kontrakt tuzdi. Xizmatlarining qiymati unda AQSH dollarida belgilangan. Korxona bilan hisob-kitobni ham chet ellik hamkor ana shu valyutada qiladi. Kontrakt shartlariga ko’ra 50% oldindan to’lanadi, qolgan qismi biz o’z majburiyatimizni bajargandan keyin kelib tushadi. - Korxona valyuta tushumini sotishi kerakmi? Qanday hollarda korxona uning hammasini qoldirishga haqli? - Xorijiy hamkor bilan yakuniy hisob-kitob chog’ida sotishni amalga oshirish mumkinmi? - Valyuta kelib tushishi va sotilishini hisobda qanday provodkalar bilan ko’rsatish kerak? 33. Korxona (yagona soliq to’lovi to’lovchisi) rahbarining qaroriga ko’ra da’vo bildirish muddati o’tganligi munosabati bilan materiallar etkazib beruvchi oldidagi 5 000,0 ming so’m miqdoridagi kreditorlik qarzi hisobdan chiqarilgan. Ushbu operatsiya buxgalteriya hisobida qanday aks ettiriladi va u qanday soliq oqibatlariga olib keladi? MAVZU BO’YICHA MASALALAR Masala. Auditorlik tekshiruvi jarayonida shu narsa aniqlandiki, korxona xodimi 6 oy ishlaganidan so‘ng mehnat ta’tiliga chiqish haqida ariza yozgan. Xodimning lavozim maoshi - 320 000 so‘m, 6 oy uchun mukofot - 180 000 so‘m, ovqatlanish uchun dotatsiyalar - 240 000 so‘m, to‘y munosabati bilan moddiy yordam - 150 000 so‘m berilgan. Xodimga u bilan tuzilgan mehnat shartnomasiga asosan muddati 15 kun bo‘lgan mehnat ta’tili berilgan va bu muomalalar korxona buxgalteri tomonidan quyidagi tartibda hisobga olingan: T/r Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni So‘mma (so‘mda) Hisobvaraqlar korrespondensiyasi Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar Debet Kredit 1 Ta’til vaqtiga haq hisoblandi 230 315 9410 6710 Ariza, buyruq, buxgalteriya hisob-kitobi 2 Daromad solig‘i ushlab qolindi 18 425,2 6710 6410 Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining qarori, ta’sis shartnomalari, inventar kartochkalar, kassa chiqim orderlari 3 ShJBPH ajratmalar hisoblandi 2 303,15 6410 6530 Buxgalteriya hisob-kitobi, xususiy kapital harakati to‘g‘risidagi hisobot 4 Fuqarolarning majburiy sug‘urta badallari ushlab qolindi (6%) 13 818,9 6710 6520 Bank ko‘chirmasi, to‘lov talabnomasi, to‘lov topshiriqnomasi 5 Bankdan ta’til vaqtiga mablag‘ olindi 198 070,9 5010 5110 Chek, inventar kartochkalar, kassa chiqim orderlari 6 Ta’til vaqtiga haq to‘landi 198 070,9 6710 5010 Tarqatish qaydnomasi, chiqim orderi 7 Yagona ijtimoiy to‘lov hisoblandi (25%) 57 578,75 9410 6520 Buxgalteriya hisob-kitobi, moliyaviy natijalar harakati to‘g‘risidagi hisobot Talab qilinadi: 1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, auditorlik dalolatnomasini tuzing. Masala. Korxona xodimiga 2012 - yilning 23- iyulidan 3 - avgustiga qadar mehnatga qobiliyatsizlik varaqasi berilgan. Uning mansab maoshi iyulda 300 ming so‘mni tashkil etgan, 1 - avgustdan boshlab u 350 ming so‘mga ko‘tarildi. 2011- yil iyuli - 2012 - yil iyuni uchun mukofotlar va mansab maoshidan oshadigan boshqa to‘lovlar so‘mmasi 2 400 ming so‘mni tashkil qildi, iyulda 200 ming so‘m mukofot yozildi. Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi foizi - 80%. Korxona buxgalteri tomonidan esa xodimga quyidagi tartibda mehnatga qobiliyatsizlik varaqasi bo‘yicha nafaqa hisoblagan: Korxona buxgalteri tomonidan iyul uchun vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi so‘mmasi: O‘rtacha oylik ish haqi: 300 000 + 2 400 000 / 12 = 500 000 so‘m, deb hisoblangan.O‘rtacha kunlik ish haqi o‘rtacha oylik ish haqini ish haqi olingan davrdagi jadval bo‘yicha ish kunlari soniga bo‘lish yo‘li bilan aniqlangan. 2012- yil iyulda ish kunlari soni 22 kunni tashkil etgan. O‘rtacha kunlik ish haqi: 500 000 / 22 = 22 727,27 so‘mni tashkil qilgan. Kunlik nafaqa o‘rtacha kunlik ish haqi va tayinlangan nafaqaning ish haqiga foizlardagi (masalan, 60, 80 yoki 100%) miqdoridan kelib chiqib aniqlangan. Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasining miqdori iyul uchun: 22 727,27 so‘m x 7 kun x 80% = 127 272,71 so‘mni tashkil qilgan. Shuningdek, buxgalter tomonidan avgust uchun nafaqa hisob-kitobida: Avgust uchun o‘rtacha oylik ish haqi: 300 000 + (2 300 000 + 200 000) / 12 = 508 333,33 so‘mni tashkil etdi, bunda: 300 ming so‘m – 2012- yil avgust uchun maosh; 2 300 ming so‘m - 2011 -yil avgust - 2012 -yil iyul uchun mukofotlar va mansab maoshidan oshadigan boshqa to‘lovlar so‘mmasi; 200 ming so‘m - 2012 -yil iyul uchun mukofot O‘rtacha kunlik ish haqi: 558 333,33 / 23 = 24 275,36 so‘mni tashkil qiladi. Avgust uchun vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi miqdori: 24 275,36 so‘m x 3 kun x 80% = 58 260,86 so‘mni tashkil qiladi. Kasallik varaqasi bo‘yicha vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasining umumiy so‘mmasi 185 533,57 so‘mni (127 272,71 + 58 260,86) tashkil qilgan. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar ish haqi hisoblash tabeli, ish haqi to‘lash qaydnomasi, aylanma qaydnoma va boshqa kassa hujjatlari bilan rasmiylashtirilgan. Talab qilinadi: 1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 3. Bunday holatda auditorlar qanday yo‘l tutishlari lozim? 4. Xato va kamchiliklar ro‘yxati jadvalini tuzing. Masala. Auditorlik tekshiruvi jarayonida "Qurilishloyiha" loyihalash-ishlab chiqarish korxonasi buxgalterlari auditorlik tashkilotidan jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga soliq solinishi yoki solinmasligini tushuntirib berishini so‘radi: 1. Ish beruvchi xodimning Toshkentda davolanishi va unga tibbiy xizmat ko‘rsatilishiga pul o‘tkazish yo‘li bilan haq to‘lagan. To‘lov bizning tashkilotimiz bilan davolash muassasasi o‘rtasidagi shartnomaga ko‘ra amalga oshirilgan. Davolash muassasasi tomonidan ko‘rsatilgan tibbiy xizmatlar to‘g‘risida tegishli shartnoma va hisobvaraq-faktura taqdim etilgan. 2. Soliq davri mobaynida eng kam ish haqigacha miqdorda bir martalik moddiy yordam ko‘rsatilgan. 3. Ish beruvchi tashkilot xodimi qarindoshi (ukasi)ning o‘qishiga ushbu so‘mmani uning ish haqidan qoplash sharti bilan haq to‘ladi. Xodimning qarindoshi o‘qiyotgan tibbiyot instituti bilan tegishli shartnoma tuzilgan. Sanab o‘tilgan so‘mmalardan qaysi biriga soliq solinmaydi? 4. Bizning xodimimiz yakka tartibda uy-joy qurishga kredit oldi. Endi bankka ish haqining bir qismi kreditni qaytarish va unga doir foizlarni so‘ndirish uchun o‘tkazilyapti. Mazkur holda qanday so‘mmaga soliq solinmaydi? Talab qilinadi: 1. Auditorlik tashkiloti tomonidan mijoz-korxonaga yuqoridagi masalalar yuzasidan qanday maslahat-tushuntirish ishlari olib borilishini bayon qiling? 2. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim; Masala. Ta’sischi o‘z ixtiyori bilan korxonani tugatishga qaror qilgan. Buxgalteriya ma’lumotlariga ko‘ra korxonaning kreditorlik qarzi 16800 ming so‘mni tashkil etadi. Ta’sischilardan biri korxona rahbari hisoblanadi. Uning 620 ming so‘mlik ish haqisi korxonaning qarzlarini yopishga yo‘naltirmoqsi. Mazkur holatni buxgalteriyada to‘g‘ri rasmiylashtirish uchun sizning auditorlik tashkilotingizga murojaat qildi. Talab qilinadi: 1. Yuqoridagi holatni buxgalteriya hisobida to‘g‘ri rasmiylashtirishda soliqqa oid munosabatlarni aniq hisoblash uchun amaliy yordam bering. 2. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim; Masala. Korxonada hisobot yilida 10.08 kuni 109-sonli buyruqqa asosan o‘zining xodimi Ahmedov R.S. Farg‘ona shahriga safar xizmatiga jo‘natildi. Safar xizmati uchun 60000 so‘m berilgan. Ahmedov R.S. safar xizmatidan qaytib kelgandan so‘ng avans hisoboti topshirgan. Avans hisoboti 26.08 kuni 58000 so‘mga tasdiqlangan. 2000 so‘m kassaga qaytarib topshirilgan. Avans hisobotida mehmonxona kviansiyasi 17400 so‘m bo‘lgan. Qolgan xizmat xarajatlariga tegishli tasdiqlovchi hujjatlar mavjud. Shunga muvofiq buxgalteriya hisobida quyidagi yozuvlar qilingan: Sanasi Muomalalar mazmuni Hujjat Schotlar korrespondensiyasi So‘m ma Debet Kredit 10.08 R.S.Ahmedovga safar xizmati uchun hisobdor so‘mma berilgan 10 avgust 109-sonli buyruq, 94-sonli kassa chiqim orderi 6870 5010 60000 26.08 Foydalanilmagan safar xizmati so‘mmasi kassaga qaytarilgan hisob-kitob raschoti, 185-sonli kassa kirim orderi 5010 6870 2000 26.08 R.S.Ahmedovning safar xizmati xarajatlari "Davr xarajatlariga hisobdan chiqarildi". Avans hisoboti 9429 6870 58000 Talab qilinadi: 1.Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 3. Bunday holatda auditorlar qanday yo‘l tutishlari lozim? 4.Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, auditorlik dalolatnomasini tuzing. Masala. Tekshirilayotgan mijoz-korxona QQS to‘lovchi korxona bo‘lib, u Prezidentning 27.01.2009 - yildagi PQ-1048-son qarori bilan Mahalliylashtirish dasturiga kiritilgan va soliqlar bo‘yicha imtiyozlarga ega. Mahalliylashtiriladigan mahsulot ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan import qilinadigan xom ashyoning bojxona rasmiylashtiruvi chog‘ida BYUDning "bojxona bojlari va yig‘imlarini hisoblab chiqarish" ustunida 2 000 000 so‘m, "to‘lov" ustunida - 00 (to‘lovsiz), "QQS" ustunida - 4 800 000 so‘m, "to‘lov" ustunida - 00 (to‘lovsiz) ko‘rsatilgan. Bojlar va QQS to‘lanmagan. Imtiyozlarning umumiy so‘mmasi - 6 800 000 so‘mdan quyidagicha foydalanilgan: 4 000 000 so‘mlik asbob-uskuna olindi, ishchilarga ish haqi - 1 500 000 so‘m to‘landi, xomashyoni temiryo‘lda tashish xarajatlari - 700 000 so‘m, elektr energiyasi xarajatlari - 600 000 so‘m. Realizatsiya qilingan tovarlar bo‘yicha QQS 4 200 000 so‘mni tashkil qilgan. Korxona buxgalteri tomonidan yuqorida keltirgan ma’lumotlarga ko‘ra korxonada QQS bo‘yicha 600 000 so‘m (4 200 000 - 4 800 000) miqdorida ortiqcha to‘lov hosil bo‘lgan deb baholagan va yuqoridagi muomalalar quyidagicha buxgalteriya provodkalari bilan hisobga olingan: Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni So‘mma (so‘m) Buxgalteriya provodkalari Debet Kredit Bojxona boji hisoblab yozilgan 2 000 000 1510 6890 Xomashyo importida QQS hisoblab yozilgan 4 800 000 4411 9431 QQSni hisobga kiritish aks ettirilgan 4 800 000 6510 4491 Bo‘shagan so‘mmalar aks ettirilgan 4 800 000 2 000 000 6990 8940 Talab qilinadi: 1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, auditorlik dalolatnomasini tuzing. 4. Xato va kamchiliklar ro‘yxati jadvalini tuzing. Masala. Auditorlik tekshiruvi jarayonida mijoz-korxona 10 ming AQSH dollarlik valuta qarzi olganligi aniqlandi. Qarz yuzaga kelgan va u hisobda aks ettirilgan paytda MB kursi 1 AQSH dollari uchun 1 510,84 so‘mni tashkil qilgan. 2013- yil yanvarida o‘tkazilgan inventarlash natijalari bo‘yicha da’vo muddati tugashi munosabati bilan qarzni hisobdan chiqarish to‘g‘risida qaror qabul qilingan. Qarz har oyda qayta baholangan. 2012 - yil 31- dekabrda o‘tkazilgan oxirgi qayta baholashda (MB kursi - 1 984 so‘m) qarz so‘mmasi so‘m ekvivalentida 19 840 ming so‘mni tashkil qilgan. 2013 - yil 10- yanvarda korxona rahbarining buyrug‘i asosida qarz hisobdan chiqarilgan. MB kursi ushbu sanada 1 985,55 so‘mni tashkil qilgan. Korxona buxgalteri tomonidan hisob siyosati bo‘yicha korxona kursdagi farqlar hisobining to‘g‘ri usuli qo‘llanilgan va korxona buxgalteri tomonidan qarzning yuzaga kelishi, uni qayta baholash va hisobdan chiqarilishi buxgalteriya hisobida quyidagi provodkalar bilan aks ettirilgan: Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni So‘mma (ming so‘m) Hisobvaraqlar korrespondensiyasi Debet Kredit 2009- yil dekabr Valuta qarzi aks ettirilgan 13 108,4 5110 7820 Har oyda (2009 -yil dekabrdan 2012 -yil dekabrgacha) oyning oxirgi kuniga Valuta qarzini qayta baholash aks ettirilgan: salbiy kurs farqi 7820 9440 ijobiy kurs farqi 9520 6810 2013- yil 10- yanvar Qarzni hisobdan chiqarayotganda yuzaga kelgan salbiy kurs farqi aks ettirilgan 14,5 9520 6810 Da’vo muddati tugashi munosabati bilan valuta qarzi hisobdan chiqarilgan 19 455,5 6810 9560 Korxona buxgalteri tomonidan hisobdan chiqarilgan kreditorlik qarzi so‘mmasi (19 455,5 ming so‘m) korxonaning boshqa daromadlari tarkibiga kiritilgan Yüklə 6,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|