Toshkent moliya instituti “byudjet hisobi va g’aznachilik fakulteti”

Bozor iqtisodiyotini rivojlantirishdagi shart sharoitlar

Bozor iqtisodiyotiga o'tishning tartib tamoillari quyidagilar bo'lishi mumkin:
Mahsulot yoki xizmatni talab qilish: Bozor iqtisodiyotida talab kuchayishi va kamayishi mumkin. Bu esa, korxonalarning mahsulotlarini yoki xizmatlarini sotish va taqdim etish usullarida o'zgarishlarga olib keladi.
Narxlar: Narxlar, mahsulot yoki xizmatning sotilishi uchun talab va taklifga bog'liqdir. Narxlardagi o'zgarishlar, ommaviy miqdorda talab va taklifni o'zgartirishi mumkin.
Rekalmalar: Rekalmalar, korxonalarning mahsulotlarini yoki xizmatlarini reklama qilish usullarida o'zgarishlarga olib keladi. Rekalmalar, mahsulot yoki xizmatni ko'rish uchun talabni o'stirishi mumkin.
Taqdim etilayotgan xizmat yoki mahsulotning sifati: Mahsulot yoki xizmatning sifati, uning narxini belgilashda katta ahamiyatga ega. Sifatni yuqori darajada saqlash, korxonalarning xaridorga taqdim etishiga olib keladi.
Savdo strategiyasi: Savdo strategiyasi, korxonalarning xaridorga taqdim etish usullarini o'zgartirishi mumkin. Savdo strategiyasi, xaridorga taqdim etilayotgan mahsulot yoki xizmatning talab va taklifni o'zgartirishi mumkin.
Bozor iqtisodiyotiga o'tishning tartib tamoillari quyidagilar bo'lishi mumkin:
Mahsulot yoki xizmatni talab qilish: Bozor iqtisodiyotida talab kuchayishi va kamayishi mumkin. Bu esa, korxonalarning mahsulotlarini yoki xizmatlarini sotish va taqdim etish usullarida o'zgarishlarga olib keladi.
Narxlar: Narxlar, mahsulot yoki xizmatning sotilishi uchun talab va taklifga bog'liqdir. Narxlardagi o'zgarishlar, ommaviy miqdorda talab va taklifni o'zgartirishi mumkin.
Rekalmalar: Rekalmalar, korxonalarning mahsulotlarini yoki xizmatlarini reklama qilish usullarida o'zgarishlarga olib keladi. Rekalmalar, mahsulot yoki xizmatni ko'rish uchun talabni o'stirishi mumkin.
Taqdim etilayotgan xizmat yoki mahsulotning sifati: Mahsulot yoki xizmatning sifati, uning narxini belgilashda katta ahamiyatga ega. Sifatni yuqori darajada saqlash, korxonalarning xaridorga taqdim etishiga olib keladi.
Savdo strategiyasi: Savdo strategiyasi, korxonalarning xaridorga taqdim etish usullarini o'zgartirishi mumkin. Savdo strategiyasi, xaridorga taqdim etilayotgan mahsulot yoki xizmatning talab va taklifni o'zgartirishi mumkin.
Xaridorga qulaylik va xizmatlar ko'rsatish: Xaridorga qulaylik va xizmatlar ko'rsatish, masalan, onlayn xarid qilish imkoniyatini berish, yetkazib berish xizmatlari taqdim etish kabi.
Reklama va marketingning muntazam yopilishi: Reklama va marketingning muntazam yopilishi, yangi xaridorlarni jalb etishda va mavjud xaridorlar bilan aloqani saqlashda muhimdir.
Korxonalarning xizmat sifati va taqdimotlarini nazorat qilish: Korxonalarning xizmat sifati va taqdimotlarini nazorat qilish, xaridorga yuqori sifatli mahsulotlar va xizmatlar taqdim etishda muhim ahamiyatga ega.
Xaridorga qo'shimcha qiymat ko'rsatish: Xaridorga qo'shimcha qiymat ko'rsatish, masalan, bonuslar, chegirmalar, ko'p buyurtma qilishda chegirmalar taqdim etish kabi.
Korxonalarning mijozlarga aloqasi va fikrini hisobga olish: Korxonalarning mijozlarga aloqasi va fikrini hisobga olish, xaridorga qulayliklar va xizmatlar ko'rsatishda yordam beradi.
Bozor iqtisodiyotida O'zbekistonda qo'llaniladigan model, iste'dodli ijtimoiy qurilishga asoslangan. Bu modelda, iste'molchilarning saviyalari va jamg'arma daromadlari dastlab to'lalik sifatida hisoblanadi. O'rta darajadagi iste'dodli ijtimoiy qurilish tuzilmasi va tizimli ishlagichlar yaratilishini ta'minlashga, shuningdek, xususiy sekktorlar rivojlanishiga asos solinadi. Bozor iqtisodiyoti modeli, O'zbekistonda tijoratning va biznesning rivojlantirilishiga hamda milliy va xalqaro tarmoqlarning tayyorligini oshirishga qaratilgan islohotlar asosida asoslangan. Shuningdek, bu model, tijorat va biznes tizimlarida innovatsiya va isloh qilishni rag'batlantiradi va ularni xorijiy investitsiya va kreditlar sariyasi bilan qo'llab-quvvatlaydi.
“Bozor iqtisodiyotiga oʻtish — anʼanaviy va rejali buyruqbozlik tuzumidagi iqtisodiy munosabatlardan bozor munosabatlariga oʻtish jarayoni. Bu jarayon iqtisodiy zarurat, chunki anʼanaviy yoki rejali buyruqbozlik tizimlari barqaror iqtisodiy taraqqiyotni va xalq farovonligini taʼminlay olmay qoladi hamda Bozor iqtisodiyotiga oʻtish orqali iqtisodiy ravnaqqa erishish yoʻli tanlanadi. Tarixan Bozor iqtisodiyotiga oʻtishning uch yoʻlini koʻrsatish mumkin:
1) anʼanaviy natural xoʻjaligi iqtisodiyotidan Bozor iqtisodiyotiga oʻtish ;
2) qoloq va mustamlaka harakteridagi iqtisodiyotdan Bozor iqtisodiyotiga oʻtish ;
3) rejali buyruqbozlik iqtisodiyotdan Bozor iqtisodiyotiga oʻtish Shunga koʻra Bozor iqtisodiyotiga oʻtish ning ilk klassik modeli; mustamlakachilik zulmidan ozod boʻlgan Osiyo va Afrika mamlakatlari modeli; sobiq sotsialistik mamlakatlar modeli mavjud.”⁴

4.