Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi – ishlab chiqarish quvvatidan keragidan ortiq barqaror foydalanish va to‘la ko‘rib chiqilgan texnologiyalar ishlatilishi bilan bog‘liq.

Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi xususiyatlari – katta partiyada ishlab chiqarish (to‘la quvvat), mukammal texnologiya, izlanish va rivojlantirish.

Qilinishi kerak – assortiment (tur, modifikatsiya)ni ko‘paytirish, yangi bozor kashf qilish kerak (jumladan, eksport), xaridorlarni yanada jalb qilish (yangicha reklama), yangi segmentlarni topish (iste’molchilar guruhi).

4. 
   
   Chiqish bosqichi. Qanday holat yuz bermasin, baribir ma’lum vaqtdan so‘ngra tovarning sotilishi pasaya boradi. Tovar sotilishining pasayishi ba’zan tezlik borsa, ba’zi hollarda sekinlik bilan bir tekis boradi.
   

Pasayish bosqichi xususiyatlari - raqobatchilar ko‘p, xaridorlar tajribali, bozorni yangi mahsulotlar egallaydi, sotish kamayib, foyda qisqaradi.

Qilinishi kerak – mahsulotni sekin-asta yangisi bilan almashtirish kerak.
Tovar sotishning pasayib ketishi tovar ishlab chiqarish texnologiyasidagi yutuqlar, iste’molchilar talabining o‘zgarishi hamda mahalliy va xorijiy raqiblar tomonidan raqobat keskinlashuvining vujudga kelishi kabi sabablar bilan izohlanadi. Sotishning va foydaning kamayishi natijasida bir qancha firmalar va korxonalar bozordan chiqishga majbur bo‘ladilar. Qolganlari esa taklif etilayotgan tovarlar assortimentini qisqartirishga, samarasi yuqori bo‘lmagan savdo kanallari va bozorning kichik segmentlaridan voz kechishga, rag‘batlantirish uchun sarflanayotgan mablag‘larni kamaytirishga va narxni tushurishga majbur bo‘ladilar. Ba’zan tovar hayotiylik davrining chiqish bosqichida ham tovarni tiriltirish va uning hayotiylik davrini davom ettirishga harakat qilib ko‘rish mumkin. Buning uchun firmaning marketing xizmati reklamani faollashtirishi, narxni o‘zgartirishi, tovarlarning o‘rab-joylanishini takomillashtirishi, sotish tizimini qaytadan tashkil etishni, eng asosiysi esa yangi bozorlarga kirish va ularni o‘zlashtirish kabi ishlarni amalga oshirishi kerak bo‘ladi. Agar bu chora–tadbirlar ham ijobiy natija bermasa, u holda tovar ishlab chiqarishni to‘xtatishga o‘tish to‘g‘ri yo‘l hisoblanadi. Bunday holat yuz beradigan bo‘lsa iste’molchilar va sotish kanallari muayyan tovarni ishlab chiqarishning to‘xtatilish vaqti, kafolat majburiyatlariga rioya etilishi, kafolatlar tugagandan keyin ta’mirlashni amalga oshirish tartiblari, ishlab chiqarishdan olingan tovarning qancha vaqt davomida yordamchi qismlar bilan ta’minlashi haqida oldindan ogohlantirilishi maqsadga muvofiqdir. Bunday harakat firmaga bo‘lgan ishonch yo‘qolmasligiga va iste’molchilar firmaning yangi tovarlarini ijobiy qabul qilishlariga mustahkam zamin yaratadi.
Firmanig samarali faoliyat ko‘rsatishida marketing taktikasini qo‘llash muhim ahamiyat kasb etadi. Lekin bu marketing taktikasi tovarning turli hayotiylik davri bosqichlarida o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘ladi. Quyidagi 9.1-jadval ma’lumotlarida tovarning har xil hayotiylik davri fazasida firmaning marketing taktikasi qanday bo‘lishi bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan.

9.1-jadval