Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Yüklə 1,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Innovatsion loyihaga investitsiyalar 106
- Pul daromadlari
|
7.2.Investitsiya kiritish qoidalari
Innovatsion loyihalarga investitsiya kiritishda investor hatto ilk bor va minimal qo‘yilmalar bilan cheklangan investitsiyalarga qo‘l urar ekan, o‘z ishining ustasi bo‘lgan investorlarning shaxsiy tajribasiga asoslanishi, ayrim investitsiya qoidalariga rioya qilishi kerak. Shunda u investitsion vositalarga qo‘ygan mablag‘larini yo‘qotmasligi, balki o‘z investitsiyalarini ko‘paytirishi mumkin. 7.3-rasm. Innovatsion loyihaga investitsiyalar 106 106
Diskontlangan pul mablag‟lari O‟tkazilgan kapitallar Ishlab chiqarishga investitsiya 4 bosqish 1 bosqish 2 bosqish 3 bosqish ITIga investitsiy alar Novatsiyalarni bozorga chiqarishdagi investitsiyalar Pul daromadlari So‘m T 183
maqbullashtirilgan holda innovatsiyalarga xos bo'lgan xavf-xatarlarni boshqarish innovatsiyalar portfelining maqsadi hisoblanadi. Madomiki, ushbu yondashuv ushbu kompaniya raqobatlashayotgan aniq bozorlarga tatbiqan mazmunga ega ekan, shuningdek u yoki bu tarmoqda ustunlik qiluvchi texnologiyaga bog'liq ekan, har bir kompaniyaning innovatsiyalar portfeli albatta bir-biridan farq qiladi. 107 Investorlar uchun ahamiyatli bo‘lgan asosiy investitsiyalash qoidalari: 1.Muddatlarning moliyaviy muddatlar tamoyili (―oltin bank qoidasi‖) deydiki: mablag‘larni olish va taqsimlash belgilangan muddatlarda sodir bo‘lishi kerak, o‘zini o‘zi oqlashining uzoq muddatlariga ega kapital kiritmalarni uzoq muddatli mablag‘lar (uzoq muddatli bank kreditlari va to‘lashning uzoq muddatlariga ega obligatsiyali qarzlar) hisobiga moliyalashtirish maqsadga muvofiqdir. 2.Xatarlarning muvofiqlashtirilganlik tamoyili - ayniqsa xatarli investitsiyalarni shaxsiy mablag‘lar (sof foyda va amortizatsion ajratmalar hisobiga moliyalashtirish maqsadga) muvofiqdir. Ushbu holda korxona o‘zini o‘zi moliyalashtirish tamoyiliga rioya qiladi va o‘zini qo‘shimcha qarzli majburiyatlar bilan bog‘lamaydi. 3.Eng yuksak rentabellik qoidasi - sarmoyadorga eng katta daromadlilikka erishishni ta‘minlovchi kapital kiritmalarni tanlashni tavsiya qiladi. G‘arbiy iqtisodchi olimlarni hisoblashlariga kompaniyani foydani ko‘paytirishga intilishi rahbariyatning aksiyadorlar boyligini ko‘paytirish istagiga tengdir. Bu tasdiqni tushuntirib beramiz. Foydani ko‘paytirishga qarama qarshi bo‘lgan maqsadlarning ko‘pchiligi haqiqatda ikkinchi darajali bo‘ladilar. Aksiyadorlar kompaniyaning egasi sifatida boshqa maqsadlarga (masalan, raqobat kurashidagi yetakchilikka) erishish uchun qanday narxni to‘lashlari kerakligini bilishlari kerak. Bundan tashqari kompaniya direksiyasi aksiyadorlar oldida hisobot beradilar. Agar rahbariyat faoliyati kiritilgan sarmoyalarga ularga ma‘qul 107 Managing Innovation Portfolios by Langdon Morris An InnovationLabs White Paper Version 3, February 2010 © InnovationLabs LLC 2010 –P.3. 184
obyekti bo‘ladi. Demak, foydani ko‘paytirish asosida investitsion qarorlarini qabul qilish mezonlaridan kompaniya ishi samaradorligini baholash uchun (agar foydani keyingi taqsimlanishidan abstraklanilsa) foydalanish mumkin. Bu juda muhimdir, chunki hozirgi vaqtga qadar kompaniya samaradorligini o‘lchashning samaraliroq usuli yoki Aksiyadorlar va umuman jamiyatning uzoq muddatli boyligini ta‘minlovchi boshqa muqobil maqsadlar taklif qilinmagan. 4.Ushbu kapital kiritmadan sof foyda bank depozitiga pul mablag‘larini joylashtirish miqdoridan oshib ketishi kerak. 5. Investitsiyalarning rentabelligi hamma vaqt inflyatsiyaning o‘rtacha yillik sur‘atidan yuqori bo‘lishi kerak. 6.Vaqt omili (pullarning vaqtli qiymati)ni hisobga olishga aniq investitsion loyihaning rentabelligi hamma vaqt muqobil loyihalar daromadliligidan yuqoridir. 7. Korxona aktivlarining loyiha amalga oshirilgan keyingi rentabelliligi ko‘payadi va har qanday holda ham bank foizining o‘rtacha stavkasidan oshib ketadi: bu yerda R a – aktivlarning rentabelliligi, %; SP – kredit bozoridagi bank foizlarning o‘rtacha stavkasi. 8. Ko‘rib chiqilayotgan loyiha korxonaning tovar bozoridagi xulqining asosiy strategiyasiga ishlab chiqarishning ratsional navli tuzilmasini shakllantirish, investitsion xarajatlarni o‘zlarini o‘zlari oqlash muddatlari, ishlab chiqarish va muammolar xarajatlarini qoplashning moliyaviy manbalarining mavjudligi va daromadlarni loyihadan foydalanish davri davomida kelib tushishining barqarorligini ta‘minlash nuqtai nazaridan mos kelishi kerak. Haqiqiy loyihalarga investitsiyalar kiritish - vaqt bo‘yicha uzoq jarayondir. Shuning uchun ularni baholashda quyidagilarni hisobga olish zarur: -loyihalarning xatarligini - xarajatlarning o‘zini o‘zi oqlash muddati qanchalik uzun bo‘lsa, investitsion xatar shunchalik yuqori; 185
oqibatida o‘z qiymatini yo‘qotadilar; -loyihaning sarmoyalar kiritishning muqobil variantlariga nisbatan xatarning kichikroq darajasida daromadni ko‘payishi va kompaniya Aksiyalari kursi qiymatini o‘sishi nuqtai nazaridagi o‘ziga jalb qila olishligini, chunki bu maqsad sarmoyador uchun belgilab beruvchidir. Sarmoyador, ko‘rsatib o‘tilgan qoidalardan amaliyotda foydalanib, o‘zining strategik maqsadlariga javob beruvchi asoslangan qarorni qabul qilishi mumkin. Amalda mavjud bo‘lgan hech bir investitsion vosita hatto eng yuqori ishonchlilikka ega bo‘lgan va vaqtning sinovidan o‘tgan uzoq muddatli superloyiha bo‘lsa ham foyda olishni to‘liq kafolatlay olmaydi. Investitsiyalarni istiqbolli rivojlanayotgan kompaniyalarga kiriting. Turli xil kompaniyalarning, muvaffaqiyatli treyderlar, mashhur fondlar va boshqalarning o‘tmishdagi a‘lo natijalari kelajakda ham shunday muvaffaqiyatli investitsiyalash natijalariga erishishini hech kim kafolatlay olmaydi. Bozorlarni va inqirozlarning yuz berish davrini oldindan bashorat qilib bo‘lmaslik har qanday tizimning ilgarigi muvaffaqiyatlarini yo‘qqa chiqarishi mumkin. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|