Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Ishlab chiqarish tashkiliy texnik darajasini tahlil qilish va
Yüklə 1,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ishlab chiqarishning tashkiliy texnik darajasini “qora quti”prinsipi yordamida aniqlash 159
|
10.3. Ishlab chiqarish tashkiliy texnik darajasini tahlil qilish va
bashoratlash Ishlab chiqarishning tashkiliy texnik darajasi korxonada qo‘llanilayotgan ishlab chiqarish vositalarining takomillashganlik darajasi, uni tashkil etish va ishlab chiqarishni boshqarish uslublarining takomillashganlik darajasi bilan tavsiflanadi. Ishlab chiqarishning tashkiliy texnik darajasini «qora quti» prinsipining tizimli yondashish misolida kuzatish mumkin. 10.2-rasm. Ishlab chiqarishning tashkiliy texnik darajasini “qora quti”prinsipi yordamida aniqlash 159 159
, 2011.-С 231. 260
raqobatbardoshlik talabiga javob beradi. Agarda ―jarayon‖ning sifati ― qoniqarli‖ deb baholansa, unda ― chiqish ‖da ham shunday sifat qo‘llanadi. Demak, shuni xulosa qilib aytishimiz mumkin-ki, jarayonning ―kirish‖ bosqichida a‘lo darajadagi sifat ta‘minlansa, keying bosqichlarda ham shu holat kuzatiladi. Ishlab chiqarish tashkiliy-texnik darajasining o‘sishi mahsulotni tayyorlashniing mehnat sig‘imini pasaytirilishini va barcha resurslardan samaraliroq foydalanilishini ko‘zda tutadi. Ishlab chiqarish tashkiliy-texnik darajasini tahlil qilish quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha o‘tkaziladi: -ishlab chiqarishning ilmiy-texnikaviy darajasini tahlil qilish; -ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilish darajasini tahlil qilish; -korxonaning tashkiliy tuzilmasini va boshqaruvning samaradorligini tahlil qilish; Ishlab chiqarishning tashkiliy-texnik darajasini tavsiflovchi yo‘nalishlarning har biri ko‘rsatkichlar tizimi bilan ifodalanadi. Ushbu ko‘rsatkichlarni tanlash korxona tomonidan tahlilning maqsadidan kelib chiqqan holda tanlab olinadi. Ishlab chiqarish ilmiy-texnik darajasining keng qo‘llaniladigan ko‘rsatkichlari mahsulotning progressivligi va sifati, ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish darajasi, uning texnikaviy bazasi va qo‘llaniladigan texnologiyalarning progressivligi, mehnatning texnik va energetik qurollanganligi darajasi ko‘rsatkichlaridir. Texnikaning holati va progressivlik darajasi ahamiyatli darajada ishlab chiqarishning tavsifi va natijalarini belgilab beradi hamda texnologiyani takomillashtirish imkoniyatini taqozo etadi. Asosiy fondlarning tuzilishi, yosh jihatidan tarkibi,ularning progressivligi va mehnatning jihozlanganligi tahlili tashkiliy-texnik darajasi tahlilining asosini tashkil qiladi. Ishlab chiqarishning texnik darajasi ko‘rsatkichlari (asosiy fondlar, uskunalarning faol qismi, uskunalarning progressiv guruhlari, uning yosh jihatidan tarkibi, fizik holati va harakati, mehnatning qurollanganligi, mexanizatsiya va avtomatizatsiyalashtiril- 261
tahlilda (jumladan korxona iqtisodiyoti va boshqalarda) bayon etilgan. Ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etish darajasini tahlil qilish ishlab chiqarishning kontsentratsiyalash (to‘plash), ixtisoslashtirish, kooperatsiyalash darajasi, ishlab chiqarish siklining davomiyligi, uzluksizligi, bir tekis borishi va maromiyligi ko‘rsatkichlari bilan, shuningdek mehnatni tashk il qilish darajasi ko‘rsatkichlari (mehnat taqsimoti koeffitsiyenti, me‘yorlarning asoslanganligi, kadrlarning doimiyligi, korxonadagi malakalilik darajasi va boshqalar) bilan tavsiflanadi. Korxonaning tashkiliy tuzilmasi va boshqaruvning samaradorligi tahlili korxonani boshqarishning ishlab chiqarish va tashkiliy tuzilmasi ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanishi mumkin. Asosiy e‘tiborni hisoblab chiqilgan ko‘rsatkichlar bilan ularning amaldagi qiymatlarini taqqoslashga qaratish va korxonaning tashkiliy- texnik darajasini yaxshilash yo‘llarini aniqlash lozim. Ishlab chiqarishning tashkiliy-texnik darajasini tavsiflovchi integral ko‘rsatkich korrelyatsion omilli tahlildan foydalangan holda tanlangan ko‘rsatkichlarning qiymatlaridan hosil bo‘lgan funksiya sifatida aniqlanishi mumkin. Ko‘rsatkichning amaldagi qiymatini ushbu iqtisodiy shart-sharoitlar uchun optimal bo‘lgan biror ko‘rsatkich bilan taqqoslash va shu asosda ishlab chiqarishning iqtisodiy rivojlanishini hamda korxonaning moliyaviy holatini bashoratlash mumkin. Ishlab chiqarishning tashkiliy-texnik darajasi (ITTD) ni bashoratlash quyidagi tartibda amalga oshiriladi: -kirish parametrlarining marketing bashorati; -kirish komponentlari sifatining bashorati; -kirish va chiqish parametrlari sifatining muvozanatini ta‘minlovchi xususiy ko‘rsatkichlar prognozi; -ITTD ni baholash me‘yorlarining prognozi; -ITTD ning istiqboldagi raqobatbardoshligini ta‘minlovchi tadbirlarni ishlab chiqish; 262
takomillashtirishni loyihalashtirish; -investitsion mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha texnologik va tashkiliy xujjatlarni tayyorlash (mavjud texnologiya, texnik ta‘minot va ishlab chiqarish quvvatining yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun qiyosiy tahlil qilish, yangi texnologiya va yangi ishlab chiqarish quvvatlarini loyihalashtirish, resurslarga bo‘lgan ehtiyojlarni me‘yorlashtirish va ularni yetkazib beruvchilar bilan shartnomalar tuzish, innovatsion mahsulotlarni ishlab chiqarishni operativ rejalashtirish). Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|