Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

.3-jadval 
Material resurslar zaxira holati tahlili 
Materiallar 
markasi nomi 
O‟rtach
a 
sutkalik 
sarf, kg 
Haqiqatdagi 
zaxira 
Zaxira me‟yori, 
kunlar 
Maksimal 
me‟yordan 
og‟ish 
kg 
kunlar 
maksimal 
minimal 
kunlar 
kg 
Ip(pryaja) 
300 
1200
0 
40 
30 
20 
+10 
+300
0 
paket 
20 
1000 
50 
70 
50 
-20 
-
4000 
Hisoblash: 40 – 30 = +10 kun 
10*300 = +3000 kg 
Ushbu misolda hatto maksimal me‘yor bilan taqqoslanganda ham ip xom-
ashyosi sezilarli qoldiq mavjud. Ayni vaqtda boshqa turdagi paket xom-ashyosi 
4000 kg kam.
7.4. Moddiy resurslardan samarali foydalanish tahlili
Tahlil etishda eng murakkab jarayon bu operatsion faoliyat samaradorligini 
baholash masalasidir. Operatsion faoliyat samaradorligida moddiy resurslardan qay 
darajada foydalanish darajasiga baho beriladi. 
Operatsion faoliyat samaradorligi xom-ashyo va materiallarni ishlab 
chiqarishga yetkazib berish, raqobatchilarning sarfidan kam bo‗lgan chiqimlar 
hisobiga mahsulotlarni ishlab chiqarish, ularni sotish afzalliklariga egaligi bilan 
tavsiflanadi. 
Operatsion faoliyat samaradorlikning umumiy ko‗rsatkichi sotishdan 
tushumni sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxiga bo‗lish asosida topiladi: 
Ko=St/Mt 
St–sotishdan sof tushum; 
Mt –sotilgan mahsulot ishlab chiqarish tannarxi. 
Operatsion faoliyat samaradorligi baholashda birlik ko‗rsatkichlar sifatida 
mahsulot ishlab chiqarishda qatnashuvchi, kelgusida iqtisodiy naf keltiruvchi 
aktivlar (moddiy, nomoddiy, intellektual mulk)ning, mehnatning samaradorlik 
ko‗rsatkichlari olinadi.
Operatsion faoliyat samaradorligini baholashda: 

---

220 
- moddiy resurslar sarfi (samarasi)ga 
- mehnat sarfi (unumdorligi)ga; 
- mehnat vositalari, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishi (sa- 
marasi)ga; 
- innovatsion mahsulotga (raqobatdoshligi); 
- eksport qilingan mahsulot hajmiga alohida ahamiyat qaratiladi (eksport 
salohiyatiga);