Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

Operatsion faoliyat.
Xo‗jalik yurituvchi subyektning operatsion faoliyati 
natijasida vujudga keladigan pul oqimi hajmi xo‗jalik yurituvchi subyekt amalga 
oshiradigan operatsion faoliyati natijasida olinadigan pul oqimlari harakati 

---

462 
ssudalarni to‗lash, xo‗jalik yurituvchi subyektning ishlab chiqarish quvvatlarini 
saqlab turish, dividendlarni to‗lash va moliyalashtirishning tashqi manbalariga 
murojaat qilinmay yangi investitsiyalar uchun qanchalik yetarli ekanini aks 
ettiruvchi asosiy ko‗rsatkich hisoblanadi. Operatsion faoliyatdan keladigan oldingi 
pul oqimining ayrim qismlari to‗g‗risidagi axborotdan operatsion faoliyatdan 
bo‗lajak pul oqimlarini prognoz qilish uchun axborotning boshqa turlaridan 
qo‗shib foydalanish mumkin bo‗ladi. 
Operatsion faoliyatdan pul oqimi xo‗jalik yurituvchi subyektning asosiy 
faoliyatidan kelib chiqadi. Odatda xo‗jalik yurituvchi subyektning asosiy faoliyati 
mahsulotni sotishga, ishlarni bajarishga yoki xizmat ko‗rsatishga qaratilgan 
bo‗ladi. Operatsion faoliyatdan asosiy pul oqimiga quyidagilar kiradi
65
: 
a)
tovarlarni sotish va xizmat ko‗rsatishdan tushgan pul; 
b)
royalti, badallar, vositachilik haqi va o‗zga yo‗llar bilan pul mablag‗lari 
tushumi; 
c)
tovarlar va xizmatlar uchun ularni yetkazib beruvchilarga pul to‗lovlari; 
d)
xodimlarga va xodimlar nomidan to‗lovlar; 
e)
sug‗urta kompaniyasining sug‗urta polislari bo‗yicha mukofotlari, 
talablari, yillik va o‗zga to‗lovlari bo‗yicha pul tushumlari va to‗lovlari; 
f)
soliqlar bo‗yicha pul to‗lovlari yoki uning o‗rnini bosuvchi to‗lovlar, 
agar ular investitsiya va moliya faoliyatiga taalluqli bo‗lmasa; 
g)
savdo yoki dilerlik maqsadlarida tuzilgan bitimlar bo‗yicha pul 
tushumlari va to‗lovlari; 
h)
boshqalar. 
Asosiy vositalar birliklarini sotish kabi ayrim operatsiyalar bo‗yicha foyda 
kelishi va zarar ko‗rilishi mumkin, ular sof foyda yoki zarar qatoriga kiritiladi. 
Lekin bunday bitimlar bo‗yicha pul oqimi investitsiya faoliyatidan chiqadigan pul 
oqimlariga kiritiladi. 
65
Ўзбекистон Республикаси бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти 9-сон БҲМС Пул оқими 
тўғрисидаги ҳисобот. Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлиги томонидан тасдиқланган 
16.10.1998 й. 

---

463 
Korxona vositachilik yoki savdo maqsadlari uchun qimmatli qog‗ozlar yoki 
ssuda olgan bo‗lishi mumkin, bunday holatlarda ular qayta sotish uchun xarid 
qilingan tovar-moddiy zaxiralarga o‗xshash bo‗ladi.