Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova
Yüklə 5,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2015 yilga nisbatan
- 8-BOB. MEHNAT RESURSLARI BILAN TA‟MINLANGANLIK VA MEHNAT UNUMDORLIGI TAHLILI 8.1. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarda mehnat resurslarini tahlil
- 8.3. Ishchilarni qo‟nimsizligi va ish vaqtidan fоydalanishini tahlili hamda uning o‟zgarish sabablari 8.4. Mehnat unumdоrligi va mehnat sig‟imi tahlili
- Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanish tahlilining muhim masalalari Tahlil mavzulari O„rganiladigan ko„rsatkichlar
- 8.2. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarning mehnat resurslari bilan ta`minlanishini tahlili
- Mehnat resurslari ishlab chiqarishga uch yoqlama ta`sir etadi.
|
7.4- jadval
Moddiy resurslar va ulardan samarali foydalanishni tahlili Ko„rsatkichlar Yillar Mutlaq o„zgarishi (+,-) 2015 2016 2017 2016 y. 2015 yilga nisbatan 2017 y. 2016 yilga nisbatan 2017 y. 2015 yilga nisbatan Mahsulot hajmi, mln so‗m 241950 358353 718470 116403 360117 476520 Mahsulot sotishdan sof tushum, mln so‗m Yalpi foyda, mln so‗m 26145 21333 31632 -4812 10299 5487 Moddiy resurslar qiymati, mln so‗m 35529 46101 56454 10572 10353 20925 Moddiy resurslar qaytimi, mln so‗m 6,81 7,77 12,73 0,96 4,95 5,92 Moddiy resurslar sig‗imi 0,15 0,13 0,08 -0,02 -0,05 -0,07 Moddiy resurslar aylanish davri, kun 52.86 46.33 28.27 -6.53 -18.6 -24.29 Moddiy resurslar rentabelligi, % 73,59 46,27 56,03 -27,31 9,76 -17,56 Xulosa: korxonada mahsulot ishlab chiqarish hajmi 2017-yilda 2016-yilga nisbatan 360117 ming so‗mga, 2015-yilga nisbatan 476520 ming so‗mga ortgan. 221 O‗z navbatida 2017-yildagi moddiy resurslar qiymati 2016-yilga nisbatan 10299 ming so‗mga, 2015-yilga nisbatan 5487 ming so‗mga ortgan. Moddiy resurslar sig‗imining eng quyi natijasi 2017-yilda kuzatilgan. Moddiy resurslar rentabelligi bo‗yicha natijaviylik esa aksincha bo‗lgan. Eng yuqori natijaga 2015-yilda erishilgan. 8-BOB. MEHNAT RESURSLARI BILAN TA‟MINLANGANLIK VA MEHNAT UNUMDORLIGI TAHLILI 8.1. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarda mehnat resurslarini tahlil qilishning ahamiyati, tahlil vazifalari va axbоrоt manbalari 8.2. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarning mehnat resurslari bilan ta`minlanishini tahlili 8.3. Ishchilarni qo‟nimsizligi va ish vaqtidan fоydalanishini tahlili hamda uning o‟zgarish sabablari 8.4. Mehnat unumdоrligi va mehnat sig‟imi tahlili 8.5. Mahsulоt hajmiga ta`sir etuvchi mehnat оmillarini tahlili 8.1. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarda mehnat resurslarini tahlil qilishning ahamiyati, tahlil vazifalari va axbоrоt manbalari. Korxona faoliyatida mehnat omili muhim ahamiyat kasb etadi. Mehnat – bu inson va jamiyatning ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan oqil va ongli faoliyatdir. Mehnat resurslari mehnatga layoqatli aholining 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‗lgan ayollar va 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‗lgan erkaklardan iborat qatlamidir. Korxonada mehnat resurslari: xodim, ishchi, xizmatchi kategoriyalari bilan tarkiblanadi. Xodim – korxonada band bo‗lgan barcha tarkib, ishchi-mahsulot ishlab chiqarishda bevosita qatnashuvchi, jismoniy mehnat bilan shug‗ullanuvchi, xizmatchilar – jismoniy mehnatdan tashqari, xizmat ko‗rsatuvchi tarkib hisoblanadi. 222 8.1-jadval Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanish tahlilining muhim masalalari Tahlil mavzulari O„rganiladigan ko„rsatkichlar tizimi Tahlil mazmuni Tahlil natijasi Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanish tahlili mazmuni vazifalari va axborot manbalari Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanish tahlilining nazariy, metodologik asoslari tasniflanadi Ta‘rifi, turkumlanishi, tahlil vazifalari, axborot manbalari bayon etiladi Zamonaviy ta‘rifi, turkumlanishi, tahlil mazmuni, vazifalari, axborot manbalari tavsiflanadi Korxonaning mehnat resurslari bilan ta‘minlanishini tahlili Mehnat resurslari tarkibi va ularning salmog‗i, koxonaning mehnat resurslari bilan ta‘minlanish koeffitsiyenti Mehnat resurslari turli tarkibiy belgilar bo‗yicha o‗rganiladi mutlaq va nisbiy o‗zgarishlari baholanadi Mehnat resurslarini tarkibiy jihatdan o‗rganishga xodimlar mehnatidan samarali foydalanishning muhim omili deb qaraladi Ish kuchi qo‗nimsizligi va ishchilarning malaka darajasini tahlili Xodimlarning harakati (ishga qabul qilinishi, ishdan bo‗shash darajasi), qo‗nimsizlik, malaka darajasi Xodimlar harakati va uning sifat ko‗rsatkichlari baholanadi Xodimlar harakatida sifat o‗zgarishlarni ta‘minlash chora- tadbirlari ko‗riladi Ishchilarni ish vaqtidan foydalanishini tahlili va uning o‗zgarish sabablari Ish vaqti fondidan foydalanish darajasini ifoda etuvchi ko‗rsatkichlar Ishchilar sonining o‗zgarishi, Bir ishchini ishlagan kunlarining o‗zgarishi, Ish kuni davomiyligini o‗zgarishi Ish vaqti fondidan samarali foydalanish, bo‗sh turishlar, ish vaqtida turli yo‗qotishlarni oldini olish choralari ko‗riladi Mehnat unumdorligi tahlili Mehnat resurslari va vaqt fondidan samarali foydalanish ko‗rsatkichlari Bir xodimning mehnat unumi, Bir ishchining mehnat unumi, Bir kunlik mehnat Mehnat unumdorligini tarkibiy ko‗rsatkichlarini baholash orqali uni 223 unumi, Bir soatlik mehnat unumi o‗stirish choralari ko‗riladi Sanoat ishlab chiqarish xodimlari mehnat unumdorligiga ta‘sir etuvchi omillar tahlili Sanoat ishlab chiqarish xodimlarining mehnat unumdorligi ko‗rsatkichi Ishchilarning sanoat ishlab chiqarish xodimlari tarkibidagi salmog‗ining o‗zgarishi, bir ishchining mehnat unumining o‗zgarishini ta‘sir darajalari baholanadi Xodimlar mehnat unumi va uning o‗zgarishiga ta‘sir etuvchi birliklarni maqsadli boshqarish imkoni tug‗iladi Ishchining mehnat unumdorligiga ta‘sir etuvchi omillarning tahlili Bir ishchining mehnat unumdorligi ko‗rsatkichi Mehnat unumi va uning o‗zgarishiga: bir ishchining yil davomida ishlagan o‗rtacha kishi kunlari; ish kuni davomiyligi; ishchining bir soatlik ish unumi ta‘siri hisob-kitob qilinadi Ishchining mehnat unumi va uni o‗stirish choralari belgilanadi Mahsulot mehnat sig‗imini tahlili Mahsulot hajmiga ish vaqti sarfi ko‗rsatkichi Mahsulotning mehnat sig‗imi, uning o‗zgarishi, o‗zgarish sabablari o‗rganiladi Mahsulot hajmida mehnat sarfining optimallashtirish choralari ko‗riladi Mahsulot hajmiga ta‘sir etuvchi mehnat
Ishchilarning o‗rtacha ro‗yxat soni, bir ishchi tomonidan ishlangan ish kuni, ish kuni davomiyligi, o‗rtacha bir soatlik mehnat unumi Mahsulot hajmiga ta‘sirini omilli tahlili o‗tkaziladi, ta‘sir darajalari hisob- kitob qilinadi Mehnat omillarini ijobiy ta‘sir birliklarini baholash orqali ularni rag‗batlantirish choralari ko‗riladi. Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlarning mehnat resurslari bilan ta`minlanganligini o‘rganishda iqtisodiy tahlilining asоsiy vazifalari bo‘lib quyidagilar hisоblanadi: 224 1. Xo‘jalik yurituvchi sub`ektlarning mehnat resurslari bilan ta`minlanishi, ularning tarkibi, strukturasi o‘zgarishini mehnat unumdоrligiga bo‘lgan ta‘sirini hisоblash va bahо berish; 2. Ish vaqtini yo‘qоtish sabablarini aniqlash va unga bahо berish; 3. Mehnat unumdоrligi rejasining bajarilishi va dinamikasiga оb‘ektiv bahо berish; 4. Mehnat resurslaridan samarali fоydalanish bo‘yicha mavjud imkоniyatlarni aniqlash; 5. Xоdimlar qo‘nimsizligiga bahо berish; 6. Mahsulоt ishlab chiqarish hajmiga ta`sir etuvchi mehnat оmillarini aniqlash va ularga bahо berish; 7. Bir xоdimning mehnat unumdоrligini aniqlash va uning o‘zgarishiga ta‘sir etuvchi оmillarga bahо berish; 8. Ish vaqtidan fоydalanish va bir sоatlik mehnat unumdоrligini o‘zgarishini mahsulоt ishlab chiqarish hajmiga ta‘sirini o‘rganish va hakоzоlar. Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlarning mehnat resurslari bilan ta‘minlanganlik va ulardan samarali fоydalanganlik hоlatlariga bahо berishda iqtisodiy tahlilining asоsiy axbоrоt manbalari bo‘lib quyidagilar hisоblanadi: biznes reja ma`lumоtlari ; mehnat resurslaridan fоydalanish ko‘rsatkichlarini aks ettirgan 1- shaklidagi ―Mehnat hisоbоti‖ statistik hisоbоt shakli ma`lumоtlari; ishga kelish, ketish to‘g‘risidagi tabel, ishlab chiqarish nоrmasini bajarilishi to‘g‘risidagi ma`lumоtnоma va bоshqa ma`lumоtlar. 8.2. Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlarning mehnat resurslari bilan ta`minlanishini tahlili Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlar faoliyatini barqaror rivojlanishi mehnat resurslari bilan bevosita bog‘liq jarayondir. Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlarda eng muhim vazifalardan biri mehnat resurslari bilan ta‘minlanishdir. 225 Mehnat resurslari ishlab chiqarishga uch yoqlama ta`sir etadi. 1. Kоrxоnani mehnat resurslari bilan ta`minlanish darajasi. 2. Ish vaqtidan fоydalanish. 3. Mehnat unumdоrlik darajasi. Ishlab chiqarish jarayoni uzluksizlikda davom etishi uchun mehnat resurslari bilan ta‘minlanishi muhim ahamiyatga ega. Yüklə 5,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|