Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova
Asosiy vositalardan samarali foydalanish tahlili
Yüklə 5,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanish tahlilining muhim masalalari Tahlil mavzulari O„rganiladigan ko„rsatkichlar tizimi
- Asosiy vositalar tahlilining ko„rsatkichlar tizimi Ko„rsatkichlar Ko„rsatkich larning aniqlanishi Belgilar izohi
- Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanishni tahlili Ko„rsatkichlar Yillar Mutlaq o„zgarishi (+,-) 2015
- 2016 yilga nisbatan 2017 yil 2015 yilga nisbatan
- 7-BOB. MODDIY RESURSLAR BILAN TA‟MINLANGANLIK VA ULARDAN FOYDALANISH TAHLILI 7.1. Moddiy resurslar bilan ta‟minlanganlik hamda ulardan foydalanish
- 7.4. Moddiy resurslardan samarali foydalanish tahlili
|
6.4. Asosiy vositalardan samarali foydalanish tahlili Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlar faoliyatida asosiy vositalardan samarali foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Asosiy vositalardan samarali foydalanish xarajatlarni to‘g‘ri taqsimlanishiga natijada korxonaning moliyaviy ahvoli yaxshilanishiga olib keladi. Asosiy vositalardan foydalanish samaradorligini umumiy tavsiflashda fond qaytimi, fond sig‘imi, fondlar rentabelligi, mahsulotlar o‘sishining bir so‘miga to‘g‘ri keladigan solishtirma kapital qo‘yilmalar kabi ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Shuningdek, mahsulot ishlab chiqarish hajmi o‘zgarishi natijasida yuzaga keluvchi nisbiy iqtisod (qo‘shimcha ehtiyoj) ham hisoblanadi. Asosiy vositalar bilan ta‘minlanganlik, ularning holati, harakati, samaradorligini, asosiy vositalarning rentabelligini baholashda tahlilning metodologik asoslari quyidagilardan iborat. 212 6.5-jadval Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanish tahlilining muhim masalalari Tahlil mavzulari O„rganiladigan ko„rsatkichlar tizimi Tahlil mazmuni Tahlil natijasi Asosiy vositalar tahlili va uning nazariy jihatlari Asosiy vositalar tahlilining nazariy, metodologik asoslari Ta‘rifi, turkumlanishi, tahlil vazifalari, axborot manbalari bayon etiladi Zamonaviy ta‘rifi, turkumlanishi, tahlil mazmuni, vazifalari, axborot manbalari tavsiflanadi Asosiy vositalar bilan ta‘minlangan- lik, va qurollanganlik tahlili Asosiy vositalar bilan ta‘minlanganlik koeffitsiyenti, Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar bilan qurollanish koeffitsiyenti Asosiy vositalar bilan ta‘minlanishi, qurollanishi va uning dinamik o‗zgarishlari tahlil qilinadi Ta‘minlanganlik va qurollanganlikni o‗stirish choralari ko‗riladi Asosiy vositalar harakatining tahlili Asosiy vositalarning kirib kelish koeffitsiyenti, Asosiy vositalarning chiqib ketish koeffitsiyenti, Asosiy vositalar harakatining sifat ko‗rsatkichlari Asosiy vositalarning harakat ko‗rsatkichlariga baho berish orqali ularning o‗zgarishi, o‗zgarish tendensiyalari tahlil qilinadi Harakat ko‗rsatkichlarini yaxshilash choralari ko‗riladi Asosiy vositalar holatining tahlili Asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti, Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning yaroqlik koeffitsiyenti Asosiy vositalarning holatiga, ularning o‗zgarishiga va o‗zgarish tendensiyalariga baho beriladi Holat ko‗rsatkichlarini yaxshilash choralari ko‗riladi Asosiy vositalar samaradorligining tahlili Asosiy vositalarning qaytimi, Asosiy vositalarning sig‗im ko‗rsatkichlari Asosiy vositalarning qaytimi va sig‗imiga, ularning o‗zgarishiga, mahsulot hajmiga ta‘siri tahlil qilinadi Samaradorlikni oshirish choralari ko‗riladi Asosiy vositalarning rentabellik tahlili Asosiy vositalarning rentabellik ko‗rsatkichlari Asosiy vositalarning foydaligiga, uning o‗zgarishiga ta‘sir etuvchi omillarga baho beriladi. Rentabellikni oshirish choralari ko‗riladi Asosiy vositalarning tahlilida o‗rganiladigan muhim ko‗rsatkichlar va ularning aniqlash tartiblarini quyidagi jadvalda ifoda etish mumkin. 213 6.6-jadval Asosiy vositalar tahlilining ko„rsatkichlar tizimi Ko„rsatkichlar Ko„rsatkich larning aniqlanishi Belgilar izohi 1 Asosiy vositalar bilan ta‘minlanganlik koeffitsiyenti (Ta) Ta=Av / Im Av-asosiy vositalarning o‗rtacha yillik qiymati 2 Asosiy vositalar bilan qurollanishi koeffitsiyenti (Qa) Qa=Av / X Im-ishlab chiqarish maydoni X-xodimlarning o‗rtacha ro‗yxat soni 3 Asosiy vositalarning kirib kelish koeffitsiyenti (Ka) Ka=Avk / Avo Avk-kirib kelgan asosiy vositalarning qiymati Avo-asosiy vositalarning yil oxiridagi qiymati 4 Asosiy vositalarning chiqib ketish koeffitsiyenti (Cha) Cha=Avch / Avb Avch-chiqib ketgan asosiy vositalar qiymati Avb-asosiy vositalarning yil oxiridagi qiymati 5 Asosiy vositalar ning harakatining sifat ko‗rsatkichlari(As) As=Avk / Avch 6 Asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti (Kea) Kea=Ave / Avd Ave-asosiy vosilarning eskirish qiymati Avd-asosiy vositalarning boshlang‗ich qiymati 7 Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsiyenti (Kyaa) Kyaa=Avq / Avd Avq-Asosiy vositalarning qoldiq qiymati 8 Asosiy vositalarning qaytimi (Aq) Aq=Mx / Avo‗ Mx-mahsulot hajmi Avo‗-asosiy vositalarning o‗rtacha yillik qiymati 9 Asosiy vositalarning sig‗im ko‗rsatkichlari (As) As=Avo‗ / Mx 1 0 Asosiy vositalarning rentabellik ko‗rsatkichlari (Ra) Ra=SF / Avo‗ Sf-sof foyda 214 6.7-jadval Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanishni tahlili Ko„rsatkichlar Yillar Mutlaq o„zgarishi (+,-) 2015 yil 2016 yil 2017 yil 2016 yil 2015 yilga nisbatan 2017 yil 2016 yilga nisbatan 2017 yil 2015 yilga nisbatan Mahsulot hajmi, mln so‗m 241950 358353 718470 116403 360117 476520 Yalpi foyda, mln so‗m 26145 21333 31632 -4812 10299 5487 Asosiy vositalarning o‗rtacha yillik qiymati, mln so‗m 35529 46101 56454 10572 10353 20925 Aktiv asosiy vositalarning o‗rtacha yillik qiymati, mln so‗m 18993 28761 41109 9768 12348 22116 Jami asosiy vositalarning fond qaytimi, ming so‗m 6,81 7,77 12,73 0,96 4,95 5,92 Aktiv asosiy vositalarning fond qaytimi, ming so‗m 12,74 12,46 17,48 -0,28 5,02 4,74 Jami asosiy vositalarning fond sig‗imi, ming so‗m 0,15 0,13 0,08 -0,02 -0,05 -0,07 Asosiy vositalar rentabelligi, % 73,59 46,27 56,03 -27,31 9,76 -17,56 Xulosa: korxonada asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanishi yuzasidan quyidagi xulosalarga kelish mumkin: - mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmi, yalpi foyda, asosiy vositalarning o‗rtacha yillik qiymati yillar kesimida keskin ortib borgan. - asosiy vositalarning qaytimi bo‗yicha eng yuqori, asosiy vositalar sig‗imi bo‗yicha eng quyi natija 2017-yilda kuzatilgan - asosiy vositalarning rentabelligi bo‗yicha eng quyi natija aksincha 2015- yilda kuzatilgan. Bundan ko‗rinib turibdiki asosiy vositalarning samaradorligi bo‗yicha o‗sish kuzatilgan ularning natijaviyligi, rentabelligi bo‗yicha pasayish kuzatilgan. Foydaga ishlash ko‗proq tashqi omillar ta‘siriga bog‗langanligi sababli korxona bu borada o‗zining narx siyosatini, marketing faoliyatini qayta ko‗rib chiqishi va bu bo‗yicha omilkorligini oshirish talab etiladi. 215 7-BOB. MODDIY RESURSLAR BILAN TA‟MINLANGANLIK VA ULARDAN FOYDALANISH TAHLILI 7.1. Moddiy resurslar bilan ta‟minlanganlik hamda ulardan foydalanish samaradorligi tahlilining vazifalari va axborot ta‟minoti 7.2. Moddiy resurslar tahlilining asosiy ko‟rsatkichlari 7.3. Ombor zaxiralari holati tahlili 7.4. Moddiy resurslardan samarali foydalanish tahlili Yüklə 5,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|