Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova
Yüklə 5,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6.4-jadval Asosiy vositalar mavjudligi va harakati balansi (mln.so‟mda) Ko‟rsatkich Yil boshida mavjud Kirim qilindi Chiqarib tashlandi Yil oxirida mavjud Boshlang‘ich baholashda asosiy vositalar qiymati 4594,7 1608,1 442,9 5759,9 jumladan yangilari 590 Asosiy vositalar eskirishi 1581 2496,5 Asosiy vositalarning qoldiq qiymati 3013,7 3263,4 Asosiy vositalar harakati tahlili uchun quyidagi formulalar bo‘yicha yuqorida tilga olingan ko‘rsatkichlarni hisoblaymiz: Tushum (joriy qilish) koeffitsienti Kj: Qayta kirim qilingan asosiy vositalar Kj= Davr oxirida asosiy vositalar qiymati Kj = x 100% = 27,9%. Yangilash koeffitsienti Kya: Yangi asosiy vositalar qiymati Kya = Davr oxirida asosiy vositalar qiymati 1608,1 5759,9 590 5759,9 208 Kya = x 100% = 10,2 %. Yangilash koeffitsienti fondlarning barcha qiymati kabi ularning aktiv qismi bo‘yicha ham, shuningdek, uskunalar guruhlari bo‘yicha hisoblanadi va odatda qator yillar uchun dinamikada ko‘rib chiqiladi. Bizning misolimizda yillik yangilanish koeffitsienti 10,2% ga teng. Uskunalarning yosh tarkibi asosiy vositalarning texnik darajasini ham tavsiflaydi. Bu uning ishga yaroqliligi va almashtirish zarurati haqida mulohaza qilishga, shuningdek, fond qaytimini oshirishning potentsial imkoniyatlarini bilishga imkon beradi. Tahlil uchun amaldagi uskunalar turlari bo‘yicha, ularning ichida esa foydalanish davomiyligi bo‘yicha guruhlanadi va amaldagi muddatlar normativ, mazkur sanoat uchun umumiy o‘rnatilgan xizmat muddatlari bilan taqqoslanadi. Bundan tashqari, foydalanilishi fond qaytimining etarli darajasini ta‘minlay olmaydigan eskirgan uskunalarning ulushi aniqlanadi. Asosiy ishlab chiqarish fondlari kirimi asosan ikki yo‘nalishda amalga oshiriladi: yangi qurilish va texnik qayta qurollantirish; amaldagi korxonalar rekonstruktsiyasi. Mamlakatimizda o‘tkazilayotgan islohotlarning eng muhim yo‘nalishlaridan biri – bu birinchi navbatda mamlakatning makroiqtisodiy barqarorligini, umuman iqtisodiy o‘sishning lokomotivlariga aylanishi lozim bo‘lgan ishlab chiqarish, tarmoq va sohalarni jadal rivojlantirishga, demografik xususiyatlar, ish bilan bandlik, aholi daromadlarini oshirish va boshqalar bilan bog‘liq O‘zbekiston uchun o‘ziga xos bo‘lgan o‘ta muhim muammolarni hal qilishni ta‘minlashga yo‘naltirilgan iqtisodiyotni tizimli va bosqichli ravishda tuzilmaviy yangilash hisoblanadi. Bundan tashqari, investitsiya mablag‘larining aksariyat qismi korxonalar uskunalarini modernizatsiyalash va texnik qayta qurollantirishga yo‘naltirilayotganligi kam xarajatlar bilan yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarishni ko‘paytirishga zamin yaratadi. |