Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

1. Sotish xarajatlari: 
- tovarlarni temir yo‗l, havo, avtomobil, dengiz, daryo transportida va ot-
ulovda tashish xarajatlari;
- savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari sotish bo‗yicha xarajatlari; 

---

386 
- sotish bozorlarini o‗rganish bo‗yicha xarajatlar (marketingga, reklamaga 
sarflangan xarajatlar); 
- yuqorida sanab o‗tilmagan sotish bo‗yicha boshqa xarajatlar. 
2. Ma‟muriy xarajatlar 
Ma‘muriy xarajatlarga quyidagilar kiradi: boshqaruv xodimlariga tegishli 
bo‗lgan mehnatga haq to‗lash xarajatlari; boshqaruv xodimlariga tegishli bo‗lgan 
ijtimoiy sug‗urtaga ajratmalar; xizmat yengil avtotransportini va xizmat 
mikroavtobusini saqlash, yollash va ijaraga olish xarajatlari; xo‗jalik yurituvchi 
subyekt va uning tarkibiy bo‗linmalarini tashkil etish va ularni boshqarish 
xarajatlari; boshqaruvning texnik vositalari, aloqa uzellari, signalizatsiya vositalari, 
hisoblash markazlarini va ishlab chiqarishga tegishli bo‗lmagan boshqaruvning 
boshqa texnik vositalarini saqlash va ularga xizmat ko‗rsatish xarajatlari; 
telekommunikatsiyalar xizmatlari, shu jumladan: mahalliy tarmoqlar abonent 
raqamidan foydalanganlik uchun to‗lov; kanallarni ijaraga berish; ko‗chma 
yo‗ldosh va peyjing aloqa; radiochastota spektridan foydalanish; ma‘lumotlarni 
uzatish tarmoqlari, shu jumladan internet uchun haq to‗lash; shaharlararo va 
xalqaro telefon so‗zlashuvlari uchun haq to‗lash; ma‘muriy-boshqaruv ehtiyojlari 
uchun binolar va xonalar ijarasi uchun haq to‗lash; ma‘muriy ahamiyatga ega 
bo‗lgan asosiy vositalarni saqlash va ularni tuzatish, shuningdek‚ eskirish 
(amortizatsiya) xarajatlari; boshqa ma‘muruiy xarajatlar; 
3. Boshqa operatsiya xarajatlari 
Boshqa operatsiya xarajatlariga quyidagilar kiradi: kadrlar tayyorlash va 
ularni qayta tayyorlash xarajatlari, yangi tashkil etilayotgan xo‗jalik yurituvchi 
subyektda ishlash uchun kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash bundan mustasno; 
loyiha va qurilish-montaj ishlarida chala ishlarni bartaraf etish xarajatlarini 
qoplash, shuningdek‚ obyekt qoshidagi omborgacha transportda tashish chog‗idagi 
shikastlanishlar va buzilishlar, korroziyaga qarshi himoya nuqsonlari tufayli kelib 
chiqqan taftish xarajatlari (asbob-uskunalarni qismlarga ajratish) va shunga 
o‗xshash boshqa xarajatlar yetkazib berish va ishlarni bajarish shartlarini buzgan 
yuridik shaxslar hisobiga mazkur xarajatlar chala ishlar, shikastlanish yoki zarar 

---

387 
ko‗rish uchun javobgar bo‗lgan yetkazib beruvchi yoki boshqa xo‗jalik yurituvchi 
subyektlar hisobiga undirilishi mumkin bo‗lmagan darajada amalga oshiriladi; 
maslahat va axborot xizmatlariga haq to‗lash; auditorlik xizmatlariga haq to‗lash, 
o‗tkaziladigan auditorlik xizmatlariga haq to‗lash; zararlar, jarimalar, penyalar; 
boshqa operatsion xarajatlar.