Toshkent moliya instituti o. Masharipnv Sh. Ilxomov

13 3-chizma Moliyaviy nazorat tiznni
Maxsus audit. Operatsion auditning maxsus vazifasi ma'muriyat ehtiyoji bilan aniqlanadi. Bunday audit nihoyatda turli-tumandir. Misol qilib, ma'lumotni elektron qayta ishlash tizimining samarasizlik sabablarini aniqlaslmi, hiron-bir bo'limda jinoyat yuz berishi mumkinligini o'rganishni ishlab chiqarilayotgan mahsulotning tannarxini pasaytirish bo‘yi^cha tavsiyanomalar taklif qilishni ko'rsatish mumkin.
Ma'lumki, bizning korxonalar faoliyatida bu funksiyaiarning asosiy qismi iqtisodiy bo‘limlarga yuklatilgan edi. Bozor iqtisodi sharoitiga o‘tish bilan O‘zbekistonda bu sohada ham ancha o'zgarishlar yuz berdi. Bunga muvofiq yuqori davlat nazorat or- gani sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida Na- zorat inspeksiyasi tashkii etildi. Bu organ obyektlari bo‘lib, Vazirlar Mahkamasi huzuridagi ma'muriy va moliyaviy nazorat bo‘yicha komissiya va qo'mitalar hamda nazorat organlari faoli- yatini muvofiqlashtiruvchi Respublika Kengashi a'zolari hisoblanadi.
Auditorlik faoliyati sohasida olib borilgan ishiarga qaramay, nazoratning auditorlik tashkiloti bo‘yicha o'rganishni talab qiladigan ko'proq masalalar borki, bular fikrimizcha, operatsion auditni tashkil qilishning xususiyatlari; operatsion audit uslubi- yotini ishlab chiqish va ishchi hujjatlaridan foydalanishdir.
13.2. Operatsion audit natijalarini umumlasbtirisbning
ahamiyati va zarurligi
Huquqiy bozor iqtisodiyotini (ehtimolki hatto hisob audi- torlik huquqining alohida tarmog'ini barpo etib) qaror toptirish va rivojlantirish, tadbirkorlarning turli shakllarini rivojlantirish, barqaror iqtisodiy va fuqarolarning ijtimoiy himoyalanishini ta'minlash, chinakam oshkoralikning mavjudligi. Bunda bozor iqtisodiyotining o‘zini-o‘zi tartibga soluvchi vositalari (shu jumladan, audit ham) amalda samarali tadbirkorlikni, aholining ijtimoiy muhofazasini ta'minlaydi, davlatimizni saqlab qolish yo‘lida mehnat qilishga imkon beradi. deb hisoblashmoqda.
Operatsion auditda auditor xo'jalik tizimining kuzatuvchi si- fatida axborot xatarini kamaytirishi zarur. Bu vazifani bajarish tekshirish natijalariga va auditoming professional mulohaza yuritish qobiliyatiga asoslangan. Bu vazifani bajarish tekshirila- yotgan iqtisodiy subyektlaming faoliyati (shu jumladan. buxgal- teriya hisobi va yillik buxgalteriya hisoboti) muayyan me- zonlarga muvofiqligi yoki muvofiq emasligi haqida auditor o‘z fikrini bildirishi bilan nihoyasiga yetadi. Bu 4-chizmada tasvirlangan.
Bu vazifani bajarish uchun auditordan keng professional va hatto intellektual dunyoqarash, yuksak axloqiy fazilat va nazorat ishining ma'lum ko'nikmalari talab qilinadi. Kengaytirilgan dasturda amalga oshiriladigan audit juda murakkabligi sababli odatda, nazorat-taftish tadbirlarini mutaxassislar guruhi bajaradi,
mutaxassislaming har bin biror kasb sohasida chuqur bilimli bo'ladi.