Toshkent moliya instituti rasulova d. V., Xotamov I., Asatullaev X. S. Biznesni tadqiq etish usullari

9.3. Marketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi va asosiy bo’limlari 
Marketing dasturi (biznes-reja)ning qat’iy belgilangan shakl va struktura 
(tuzilma) lari yo’q. Biroq, qoidaga ko’ra, unda quyidagi asosiy bo’limlar ko’zda 
tutiladi: 
-titul varag’i; 
-rezyume yoki biznes-rejaning qisqacha bayoni; 
-biznes tarixi (agar korxona mavjud bo’lib, faoliyat yuritayotgan bo’lsa); 
-mahsulotlar (xizmatlar) ta’rifi; 
-savdo (o’tkazish) bozori tahlili; 
-raqobatchilarni ta’riflash; 
- raqobat strategiyasini baholash va tanlash; 
-ishlab chiqarish rejasi; 
-marketing rejasi; 
-tashkiliy reja; 
-moliyaviy reja va risklarni baholash; 
-tadqiqotlar va ishlanmalarrejasi; 
-takliflar. 
Ko’rinadiki, ishlab chiqaruvchilar faoliyatining asosiy qismi biznes-
rejalashtirishda marketing xarakteriga ega. Masalan, “Marketing rejasi” bo’limi 
nafaqat marketingga bag’ishlangan. Biznes-rejalashtirishda marketing – bu ham 
loyihalashtirilayotgan mahsulot ta’rifi, ham bo’lg’usi savdo-sotiq bozorining 
tahlili, ham raqobatchilar tahlilidir. 
Korxonani boshqarishga asoslanuvchi faol marketing konsepsiyasi marketing 
dasturi (biznes-reja) strukturasida yaxshi ko’rinib turadi. Marketing rejasi biznes-
reja ishlab chiqish uchun asos hisoblanadi. U biznes-rejaning bir emas, bir necha 
bo’limida tarkibiy qism sifatida qo’shiladi. 

---

168 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4.1-rasm. Marketing dasturi (biznes-reja) 
Mahsulotlar (xizmatlar) ta’rifi. Biznes-rejaning eng muhim qismi korxona 
ishlab chiqarishni rejalashtirayotgan tovar va xizmatlar ta’riflanadigan bo’limdir. 
Korxonayuqori iste’mol qiymatiga ega bo’lgan tovar ishlab chiqarishi zarur, 
ya’ni ularning sotilishidan tushgan foyda iste’molchining uni sotib olish uchun 
qilgan xarajatlariga mos kelishi lozim. Faqat bunday hollardagina iste’molchi 
uning uchun pul to’lashga rozi bo’ladi. 
Tovarning ko’rgazmali tasvirini ko’rsatish zarurati o’ta muhim hisoblanadi. 
Hech bo’lmasa bitta yangi turdagi tovarni paydo bo’lishiga olib kelmagan g’oya 
ostida pul olish juda qiyin bo’ladi 
Biznesga yoki firma tarixida yangi sahifa ochilishiga asos bo’lishi lozim 
bo’lgan tovar va xizmatlarni tanlash yoki raqobatchilarga nisbatan ancha past 
xarajatlar bilan xaridorlarni nisbatan arzon tovarlarga jalb qila borib ixtisoslashuv 
Маркетинг дастури (бизнес-режа) 
Асосий бўлимлар 
титул варағи 
резюме ёки бизнес-режанинг қисқача баёни 
бизнес тарихи (агар корхона мавжуд бўлиб, фаолият юритаётган бўлса) 
Маҳсулотлар 
(хизматлар) таърифи