Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

 
 
 
Hisobot ma’lumotlarining ishonchliligini, birinchi navbatda, buxgalteriya 
balansi (1-shakl), moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot (2-shakl), shuningdek 
boshqa hisobotlarning ishonchliligini (yoki tasdiqlamaslik) auditorlik xizmatining 
eng muhim vazifasi hisoblanadi.
Auditorlik tekshiruvlari ishlab chiqarishni rejalashtirish va tashkil etish, 
korxonadagi tartib, mehnat va texnologik intizomni, tovar-moddiy zahiralarning 
omborlar va boshqa saqlash joylaridagi hisobi, mulklarning saqlanishi, hisob-
kitoblar holati va korxona moliya-xo’jalik faoliyati hamda uning natijalariga 

---

14 
sezilarli ta’sir ko’rsatadigan boshqa ko’plab holatlarni qamrab oladi. Shuning 
uchun auditorlik hisobotida korxona moliya-xo’jalik faoliyati va uning 
natijalariga bevosita ta’sir-ko’rsatadigan, hamda hisob ma’lumotlari va hisobot 
ko’rsatkichlari ishonchliligini pasaytirishiga olib keladigan, mehnatni va ishlab 
chiqarishni tashkil etishdagi katta kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan 
tavsiyalar berilishi lozim.
Takrorlash uchun savollar: 
1.
Auditning paydo bo’lishi va rivojlanishi to’g’risida nima bilasiz?
2.
Audit va auditorlik faoliyatining mohiyatini qanday tariflaysiz?
3.
Audit oldiga qanday maqsad va vazifalar qo’yilgan?
4.
Audit va buxgalteriya hisobi o’rtasida qanday farqlar mavjud?
5.
Audit va taftish, ularning qanday o’xshashlik va farqli tomonlari mavjud? 

---

15 
2-BOB.
 
 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA AUDITORLIK 
FAOLIYATINI TASHKIL QILISHNING HUQUQIY ASOSLARI 
 
1. O’zbekistonda auditorlik faoliyatini me’yoriy-huquqiy tartibga solish 
tizimi va uning elementlari
Auditorlik faoliyatini me’yoriy tartibga solish tizimining birinchi (yuqori) 
pog’onasida O’zbekiston Respublikasining «Auditorlik faoliyati to’g’risida»gi 
qonuni (yangi tahriri) turadi. Ushbu qonun O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining 2000 yil 26 maydagi qaroriga muvofiq qabul qilingan bo’lib, 29 
moddadan iborat (1-ilova). Qonun Respublikamizning moliyaviy-iqtisodiy 
tizimida auditning o’rni, maqsadi va vazifalarini belgilangan. 
«Auditorlik faoliyati to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonunini 
amalga oshirish maqsadida qabul qilingan hukumat qarorlarini ham ushbu 
tizimning birinchi pog’onasiga kiritish mumkin. Jumladan, 22 sentyabr 2000 
yilda O’z-bekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 365-sonli «Auditorlik 
faoliyatini takomillashtirish va auditorlik tekshirishlarining ahamiyatini oshirish 
to’g’risida»gi Qarori qabul qilindi (3-ilova). 
Shuningdek, ushbu qarorga muvofiq «Auditorlik xulosalarini soliq organlari 
va boshqa nazorat organlari tomonidan hisobga olish tartibi to’g’risidagi Nizom», 
«Majburiy auditorlik tekshiruvi o’tkazishdan bo’yin tovlaganligi uchun xo’jalik 
yurituvchi sub’ektlardan jarima undirish tartibi to’g’risidagi Nizom» va 
«Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun auditorlik tashkilotlariga litsenziya 
berish to’g’risidagi Nizom» tasdiqlangan.
Ushbu qarorga muvofiq: ijobiy auditorlik xulosasi mavjudligi xo’jalik 
yurituvchi sub’ektining moliya-xo’jalik faoliyati soliq organlari va boshqa 
nazorat organlari tomonidan oxirgi tekshirish o’tkazilgandan keyin kamida 24 
oydan oldin tekshirilmasligi uchun asos hisoblanadi; 
Buxgalteriya hisobini yuritish va hisobot tuzish auditorlik tashkiloti 
tomonidan amalga oshiriladigan mikrofirmalarning moliya-xo’jalik faoliyati soliq 
organlari va boshqa nazorat organlari tomonidan tegishli auditorlik tashkiloti 

---

16 
albatta jalb qilingan holda tekshiriladi. Bunda moliyaviy hisobotning to’g’riligi 
uchun auditorlik tashkiloti javob beradi.
Qarorning 3-bandiga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi 
auditorlik faoliyatini litsenziyalash maxsus vakolatli davlat organi etib 
tasdiqlangan va unga quyidagi funktsiyalar yuklatilgan: 

o’z vakolatlari doirasida auditorlik faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy 
hujjatlarni, shu jumladan auditorlik faoliyatining milliy standartlarini ishlab 
chiqish va tasdiqlash; 

auditorlik tashkilotlari tomonidan litsenziya talablari va shartlariga rioya 
qilinishini nazorat qilish; 

auditorlarning respublika jamoat birlashmasi bilan kelishgan holda auditorlar 
malaka sertifikatini olish uchun o’qitish dasturlarini va malaka imtihonlari 
topshirish tartibini tasdiqlash; 

auditorlik faoliyatini amalga oshirishga berilgan litsenziyaning, auditorlar 
malaka sertifikatining amal qilishini to’xtatib turish, to’xtatish va bekor qilish;