Toshkent moliya instituti “Sug’urta” fakulteti st-72 guruh talabasi Jabborov Ravshanbekning “Statistika” fanidan

Endi guruhlarning quyi va yuqori chegaralarini aniqlaymiz:
I guruh Xmin - Xmin+h
II guruh Xmin+h - Xmin+2h
N guruh Xmin+(n-1)h - Xmin+nh
Qiymatlarni o‘rniga qo‘ysak:
Iguruh 1.0 - 2.5
IIguruh 2.5 - 4.0
IIIguruh 4.0 - 5.5
IV guruh 5.5 - 7.0

Guruhlar	Zavodlar tartib №	Asosiy fondlarning o‘rtacha yillikqiymati (mln.dol.)	O‘rtacha ro‘yhatdagi ishchilar soni (kishi)	Joriy yilda ishlabchiqarilgan mahsulot (mln.dol)
Iguruh 1.0 - 2.5	2 8 17	2,0 2,0 1,0	220 270 330	1,5 2,5 1,6
Jami:	3	5,0	820	5,6
II guruh 2.5 - 4.0	3 4 5 10 11 12 13 15	3,9 3,3 2,8 2,7 3,0 3,1 3,1 3,5	460 395 280 200 310 635 310 300	4,2 6,4 2,8 2,3 1,4 2,5 3,6 2,5
Jami:	8	25,4	2890	25,7
III guruh 4.0 - 5.5	9 16 19 20	4,7 4,0 4,5 4,9	340 350 435 505	3,5 2,8 5,6 4,4
Jami:	4	18,1	1630	16,3
IV guruh 5.5 - 7.0	1 6 7 14 18	7,0 6,5 6,6 5,6 7,0	380 580 200 450 260	9,6 9,4 11,9 8,0 12,9
Jami:	5	32,7	1870	51,8

Endi ishchi jadvallarini tuzamiz:
Endi ishchi jadvallarga asoslanib yakuniy jadvalni tuzamiz.

Asosiy ishlab chiqarish chiqarish fondlarining qiymati bo‘yicha guruhlar (mln.dol)	Zavod- lar soni	Asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (mln.dol.)		Yalpi ishlab chiqarilgan mahsulot (mln.dol.)		Ishchi- lar soni (kishi)	Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan mahsulot qiymati (dol.)	Fond- lar qayti- mi (dol.)
		Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi	Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi
1	2	3	4=3/2	5	6=5/2	7	8=5/7	9=5/3
I 1,0-2,5 II 2,5-4,0 III 4,0-5,5 IV 5,5-7,0
Hammasi

Endi ishchi jadvallarga asoslanib yakuniy jadvalni tuzamiz.

Asosiy ishlab chiqarish chiqarish fondlarining qiymati bo‘yicha guruhlar (mln.dol)	Zavod- lar soni	Asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (mln.dol.)		Yalpi ishlab chiqarilgan mahsulot (mln.dol.)		Ishchi- lar soni (kishi)	Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan mahsulot qiymati (dol.)	Fond- lar qayti- mi (dol.)
		Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi	Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi
1	2	3	4=3/2	5	6=5/2	7	8=5/7	9=5/3
I 1,0-2,5 II 2,5-4,0 III 4,0-5,5 IV 5,5-7,0	3 8 4 5	5,0 25,4 18,1 32,7		5,6 25,7 16,3 51,8		820 2890 1630 1870
Hammasi	20	81,2		99,4		7210

Endi ishchi jadvallarga asoslanib yakuniy jadvalni tuzamiz.

Asosiy ishlab chiqarish chiqarish fondlarining qiymati bo‘yicha guruhlar (mln.dol)	Zavod- lar soni	Asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (mln.dol.)		Yalpi ishlab chiqarilgan mahsulot (mln.dol.)		Ishchi- lar soni (kishi)	Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan mahsulot qiymati (dol.)	Fond- lar qayti- mi (dol.)
		Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi	Jami	Bir zavodga to‘g‘ri keladi
1	2	3	4=3/2	5	6=5/2	7	8=5/7	9=5/3
I 1,0-2,5 II 2,5-4,0 III 4,0-5,5 IV 5,5-7,0	3 8 4 5	5,0 25,4 18,1 32,7	1,67 3,18 4,53 6,54	5,6 25,7 16,3 51,8	1,87 3,21 4,07 10,36	820 2890 1630 1870	6829,3 8892,7 10000,0 27700,5	1,12 1,01 0,90 1,58
Hammasi	20	81,2	4,06	99,4	4,96	7210	13786,4	1,224

Asosiy ishlab chiqarish fondlari-ning qiymati bo‘yicha guruhlar (mln.dol)	Zavod- lar soni	Asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (mln.dol.)		Yalpi ishlab chiqarilgan mahsulot (mln.dol.)		Ishchi- lar soni (kishi)	Jamiga nisbatan foizda (%)
		Jami	Jamiga nisbatan foizda (%)	Jami	Jamiga nisbatan foizda (%)
1	2	3	4	5	6	7	8
I 1,0-2,5 II 2,5-4,0 III 4,0-5,5 IV 5,5-7,0	3 8 4 5	5,0 25,4 18,1 32,7		5,6 25,7 16,3 51,8		820 2890 1630 1870
Hammasi	20	81,2	100	99,4	100	7210	100

Endi ishchi jadvallarga asoslanib yakuniy jadvalni tuzamiz.
Hulosa.Yakuniy jadval ma’lumotlarini tahlil qilib ko‘rsak, asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati bilan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi o‘rtasida to‘g‘ri bog‘lanish bor ekanligiga ishonch hosil qilamiz. Darhaqiqat, jadvaldan ko‘rinib turibdiki, asosiy fondlar qiymati ortib borishi bilan (I guruh 1.0 - 2.5 mln.dol. dan IV guruh 5.5 dan -7.0 mln.dol. gacha) bir zavodga va ishchiga to‘g‘ri keladigan mahsulot qiymati ham muttasil ravishda oshib bormoqda (mos ravishda: 1,87: 3,21: 4,07: 10,36 va 6829,3: 8892,7: 10000: 27700.5 dol.)

Guruhlashda taqsimot qatorlari tuziladi. Taqsimot qatorlari deb xodisa va jarayonlarning biror belgi bo‘yicha ma’lum bir tartibda taqsimlanishiga aytiladi.

Guruhlashda taqsimot qatorlari tuziladi. Taqsimot qatorlari deb xodisa va jarayonlarning biror belgi bo‘yicha ma’lum bir tartibda taqsimlanishiga aytiladi.

Har qanday taqsimot qatori 2 elementdan: belgilar va belglar sonidan iborat bo‘ladi. Atributiv belgilari bo‘yicha tuzilgan qator atributiv taqsimot qatori deyiladi. Miqdor belgilari bo‘yicha tuzilgan taqsimot qatorlari variatsion qatorlar deyiladi.

Miqdor belgilarning variatsiyalari diskret (uzlukli) va uzluksiz bo‘lishi mumkin.

3. Statistik guruhlashning turlari

3. Statistik guruhlashning turlari

Guruhlash statistik bog`lanishlar va qonuniyatlarni aniqlash, o`rganilayotgan to`plamning tuzilishini o`rganish va ho`jaliklarning sotsial-iqtisodiy tiplarini tasvirlash maqsadida bajariladi. Uning har xil turlari va shakllari mavjud.

3. Statistik guruhlashning turlari

3. Statistik guruhlashning turlari

Guruhlash statistik bog`lanishlar va qonuniyatlarni aniqlash, o`rganilayotgan to`plamning tuzilishini o`rganish va ho`jaliklarning sotsial-iqtisodiy tiplarini tasvirlash maqsadida bajariladi. Uning har xil turlari va shakllari mavjud.

Ko‘zlangan asosiy vazifalarni hal qilish nuqtayi nazaridan sta­tistik guruhlash quyidagi uch turga bo‘linadi:

1. Tipologik guruhlash.

2. Tuzilmaviy (strukturali) guruhlash.

3. Tahliliy (analitik) guruhlash.

Tipologik guruhlash deganda hodisalarni ijtimoiy-iqtisodiy tip­larga ajratish imkoniyatini beruvchi guruhlash tushuniladi. Xalq xo‘jaligini tarmoqlarga bo‘lib o‘rganish, aholini sinflarga ajratib o‘r­­ganish, qishloq xo‘jaligi korxonalarini shirkat, fermer, dehqon xo‘jaliklariga bo‘lib o‘rganishlar tipoligik guruhlashga misol bo‘la oladi.

Tuzilmaviy (strukturali) guruhlash deganda bir xil tipdagi sta­tistik to‘plam tarkibiy qismini guruhlarga bo‘lib, ularning sal­mo­g‘ini aniqlash orqali o‘rganish tushuniladi. Demak, ushbu gu­ruh­lash turida to‘plam tarkibidagi har bir guruhning salmog‘i aniq­la­nib, to‘plam tarkibi o‘rganiladi.

Tuzilmaviy (strukturali) guruhlash deganda bir xil tipdagi sta­tistik to‘plam tarkibiy qismini guruhlarga bo‘lib, ularning sal­mo­g‘ini aniqlash orqali o‘rganish tushuniladi. Demak, ushbu gu­ruh­lash turida to‘plam tarkibidagi har bir guruhning salmog‘i aniq­la­nib, to‘plam tarkibi o‘rganiladi.

Tuzilmaviy guruhlash yordamida aholining milliy, jinsiy tar­ki­bi, mamlakat yalpi ichki mahsuloti, qishloq xo‘jalik yalpi mah­sulotining tarkibiy qismlari kabi ijtimoiy hodisalarning tuzil­ma­lari (strukturasi) o‘rganiladi.

Ilmiy-tadqiqot ishlarida va amaliyotda statistik jadvallar keng qo‘llaniladi. Statistik svodkalash va guruhlash natijalari statistik jadvallarda aks ettiriladi. Barcha jadvallar ham statistik jadval bo‘­la olmaydi. Ijtimoiy hayotda sodir bo‘ladigan hodisalar to‘g‘ri­si­da ma’lumotlarni aniq, ravshan aks ettiruvchi samarali usul sta­tis­tik jadval deb ataladi.

Ilmiy-tadqiqot ishlarida va amaliyotda statistik jadvallar keng qo‘llaniladi. Statistik svodkalash va guruhlash natijalari statistik jadvallarda aks ettiriladi. Barcha jadvallar ham statistik jadval bo‘­la olmaydi. Ijtimoiy hayotda sodir bo‘ladigan hodisalar to‘g‘ri­si­da ma’lumotlarni aniq, ravshan aks ettiruvchi samarali usul sta­tis­tik jadval deb ataladi.

Statistik jadvallar logorifmlik, ko‘paytirish (karra) va boshqa jadvallardan tubdan farq qiladi. Statistik jadvallarda birinchidan, haqiqiy ma’lumotlarni hisoblangan natijalari aks ettiriladi; ikkin­chidan, statistik to‘plam ma’lumotlarini jamlash va qayta ishlash natijasida paydo bo‘ladi; uchinchidan, ijtimoiy hayotda sodir bo‘­­ladigan hodisalarni tahlil qilish vositasi hisoblanadi.

E’tiboringiz uchun rahmat.