Тошкент Тиббиет академияси



Yüklə 68,11 Kb.
səhifə2/4
tarix11.02.2020
ölçüsü68,11 Kb.
#30432
1   2   3   4
Маъруза 1

Дастлабки йилларда кафедра клиник-иммунологик богларни урганиш ва аутоиммун холатлар курсаткичларини психопотологика синдромларининг огирлик шкалаларига богликлигини аниклаш утказилди. Кейинчалик эса кафедра илмий текшириш ишлари микиёсини кенгайтириб "Она ва бола" тизимида узоро муносабат масалаларига утиб, тугрикдан кейинги даврида ривожланувчи шизофренияни клиник катанамнестик урганиш каби долзарб муаммоларини камраб олди. Ушбк долзарб масала тиббиёт фанлари

номзоди А.К.Компанцева томонидан докторлик дессертацияси сифатида якунлланди. Шунингдек Ш.Р.Сулаймонов томонидан "Ижтимоий депревация ва наслий омилнинг мактабгача ёшда булган болаларнинг рухий дизонтогенезига таъсири" деган мавзудаги номзодлик дессертацияси ёзиб тугатилди. "Уз-узини ёкишнинг эпидемиологик ва ижтимоий демографик асослари" деган илмий-текшириш (асос М.А.Нуриддинова) Кашкадарё вилояти материваллари асосида давом этирилмокди. Янги мавзу "Ижтимоий депревация шароитида тарбияланаётган болалардаги психопотологик тузилмалар бузилиши ва рухий дизонтогеноз алохидаликлари"га богишланган ишлар бошланди (доц. З.А.Абдужаборова).

"Болалар ва усмирларда алкоголизм ва токсикоманиянинг клиник-эпидемиологик асослари" мавзусини урганиш (т.ф.н. доц. О.Н.Елисеев томонидан) давом этмокда. Кафедранинг илмий текшириш ишлари нафакат назарий балки болалар психатриясининг амалий, етилган масалаларига хам багишлангандир.

Тошкент врачлар малакасини ошириш институтида рухий касалликларни эпидемиологик сабабини мушохада килишнинг янги усуллари ишлаб чикилмокда (доц. В.П.Исхоков).

Узбекистонда психъатрия хизматини ташкил этиш сохасида мухим ютикларга эришилди. Хозир бизда 6 та психатрия кафедралари мавжуд булиб, уларда психатрия ва норкология долзарб муаммоларини хал килиш билан шугилланилмокда, психатр ва

норколог шифокорларининг малакали оширилмокда, рухий беморларга малакали ёрдам курсатувчи етук мутахассчислар тайёрланмокда.

Бу серккира фаолиятида айникса Тошкент шахар клиник психатрия шифохонаси (бош врачи, тиббиёт фанлари номзоди Х.Н.Хусанхужаева) ва Республика клиник психатрия шифохонасининг (бош врачи, тиббиёт фанлари номзоди А.М.Абдалиев) жамоаси фаол иштирок этмокда. Бу шифохоналарда беморлар учун уринлар ва мутахассислар сони кейинги ун йилликда салмокли равишда купайди. Мана шу лавр ичида деярли барча вилоятларда психоневрологик шифохона ва деспансерлар ташкил этилди. Беморларни руйхатга олиш, рухий беморлар орасида деспансерлар томонидан утказиладиган чора-тадбирлар анча яхшиланди. Шифохонадан ташкари хизматга эътибор берилмокда. Чунки замонавий психатрияда рухий беморлар профилактикасига, кайта тиклаш ва кайта мослаштириш масалаларига кенг эътибор берилмокда.

Республика психатрия тармоклари учун мужалланган уринлар сони оширилиши билан малакали шгифокорлар сони хам купайди. Тажрибали мутахассислар кенг кулламда касалликнинг олдини олиш билан бирга ижтимоий ва суд психатрияси масалаларига катта эътибор бермокдалар, рухий касалларни даволаш ва соглигини кайта тиклаш ишларини муваффакиятли олиб бормокдалир, шунинглек илмий иш билан шугилланмокдалар.

Таккослаш учун куйдаги мисолни келтирамиз. 1896 йилда Тошкент Округ харбий госпитали кошида 50 уринли психатрия булими очилган эди. 1918-20 йилларда харбий госпитал булимига 150 уринли улка рухий шифохонаси кайта ташкил этилди ва бунда атиги 3 нафар шифокор хизмат киларди. 1935 йилга келиб шу шифохонада 500 урин булиб, 49 шифокор ишлар эди. 1965 йилда жумхуриятдаги шундай шифохоналар хони 7 тага етди. 1977 йилда беморлар учун 9150 урин ажратилиб, шундан 660 таси болалар рухий хасталиги ва 205 таси норкологик беморлар учун мужалланган.

Хозир (1991) жухуриятисмизда бундай беморларга шифохоналарда 13075 та урин ажратилган, шундан 11450 таси катта ёшдагилар учун 860таси болалар, 785таси психосамотик ва 2860 таси норкологик беморлар учун мужалланган. Шунга мувофик холда психатр-шифокорлар сони 1149 тага ва норкологлар эса 449 нафарга етди.
 2РУХИЙ ВА НАРКОЛОГИК ЁРДАМИНИ УЮШТИРИШ

Психатриянинг асосий максади-рухий касалликларнинг олдини олиш, даволаш хамда рухий ёрдамни ташкил этишдир.

Рухий ёрдамни ташкил этиш масалалари инсоният олдида турган долзарб муаммоларидан биридир. Гап шундаки, купгина рухий касалликлар сурункали давом этади ва беморларни узок вакт ва тез-тез кузатиб туришга тугри келади. Хозирги замонавий даволаш ва беморларнинг умри узаймокда. Шуни учун йил сайин рухий касалликларнинг сони ошмокда, шу билан бирга, ахоли зич жойлашган жойларда уларни даволаш ва ишга жойлаштиришда катта кийинчиликлар вужудга келмокда.

Хозирги вактда рухий ёрдамни энг долзарб вазифалари куйдагалар: ахолини рухий согломлигини урганиш, даволаш профилактика чора тадбирларини аник ташкил этиш ва шу билан бирга рухий касалликларнинг вактидав олдини олиш ва беморларни ижтимоий тиклаш (реабилитация килиш) хамда ишга мослаштириш чораларини куриш демакдир. Хозирги вактда бизнинг давлатимизда хозирги замон рухий ва норкологик хизматини тташкил этиш куйдагиларни уз ичига олади:

1) психатрия (рухият) муассасилари, буларга:

а) шифохоналардан ташкари ёрдам курсатувчи рухий неврологик деспансерлар;

б) рухий шифохоналар;

2) норкологик муассасалари - норкологик деспансер ва норкологик шифохона булими ва бошка куринишдаги муассасалар.

 2РУХИЙ ЁРДАМ

Рухий (психатрик) ёрдами - сагликни саклаш муассасалари, ижтимоий таъминот, халк таълими, корхоналарнинг таббий-санитария булимлари томонидан амалга оширилади. Бу максадда рухий беморларга шифохоналардан ташкари (амбулатория)да ва шифохонада ёрдам ташкил этилган.

 2ШИФОХОНАДАН ТАШКАРИ РУХИЙ ЁРДАМ

Рухий беморларга шифохонадан ташкари, яъни рухий асаб касалликлари диспансерида ёрдам курсатилади. Рухий беморларнинг анчагина кисми доимо шифохонада булишига мухтож эмас. Шунинг учун шифохонадан ташкаридаги ёрдам муаммосига алохида эътибор керак булади.

Рухий асаб касалликлари деспанссерлари вилоятларда, шахарларда, туманлараро ва туманларда ташкил этилган булади.

Бу рухий ёрдам мажмуасида биринчи бугиндир. Рухий асаб касалликлари деспансерларининг фаолиятлари турличадир. Деспансерларнинг асосий вазифаси алохида куйдаги:

1) даволаш, касалликларнинг олдини олишга ёрдам бериш;

2) ижтимоий реабилитация ва реадаптация тадбирларини утказиш;

3) касалликларнинг хисобга олишни утказишдан иборатдир.

4) рухий асаб касалликларни диспансерларининг даволаш-ташхис куйиш ишлари.  

Рухий касалликларнинг куп шакл ва боскиялари шифохонада мажбурий ёткизишни талаб килмайди. Бу беморлар таббий ёрдамни деспансердан оладилар. Деспансерда ишлар булимларга булиш нуктаи назаридан ташкил этилган. Булим рухий шифокори зиммасига хисобда турувчи беморларни бирламчи текширишдан утказиш, ташхис куйиш ва амбулатор даволаш утказиш ва уларни доимо назоратда тутиш вазифалари курилади.

Бундан ташкари, шифохонада даволаниб чиккандан сунг, организмнинг кувватлаб турувчи дорилар билан даволаш давом эттирилади, бу максадда рухитй фармокологик даволаш препаратларидан кенг фойдаланилади. Деспансерга кела олмайдиган беморларга шифокор ва хамшира томонидан ёрдам касалнинг уйида курсатилади. Диспансерлар маълум шифохоналар билан богликдир. Бу эса даволашнинг доимийлигини, бемор устидан ва касалликнинг ривожи ёки инкирози устидан назорат урнатишга инкон тугдиради.

Булимларга ёрдам бериш усуллидан ташкари, диспансерларда маслоштирилган (кабинет) хоналар бор. Рухий даволаш хоналарида неврозли, рухий таъсиротли, психопатик деконпенсацияли ва турли функционал беморлар кабул килинади. Даволаш тадбирлари утказилган хонада инъекция ва бошка тадбирлар учун етарли асбаб-анжомлар бордир. Булардан ташкари, физио-даволаш, клиник ташхис тажрибахоналари мавжуддир. Логопедия хонасида нутки бузилганлар даволанади. Баъзи деспансерларда

кундузги ёки тунги шифохоналар мавжуддир. Даволаш мехнат устахоналарида беморлар иш билан машгул буладилар ва уз вактида даволанадилар. Кундузги беморлар бепул овкат билан таъминланадиламр.

Даволаш тадбирлдари ва мехнат жараёнлари шифокор ва инструктор рахбарлигида олиб борилади.

Кишлок жойларда хам шифохонадан ёрдам шу нуктаи назардан олиб борилади. Рухий даволовчи шифокори йук туманларда касалларга декспансер шимфокорлари томонидан маслахат бериш тартибда ёрдам курсатилади, даврий куриб кузатиш, асаб касалликлари шофокорларига ёки даволочвчи шифокорга топширилади. Агар лозим булса беморлар тегишли туман, шахар, вилоят, улка ва жумхурият шифохоналарига йулланадилар.

2)  2ижтимоий ёрдам - реабилитация ва реадиптация чора-тадбирларини утказиш.  0Деспансерлар нафакат даволаш-ташхиш ишларини утказади, балки беморни жамиятнинг фойдали аъзоси сифатида саклаб колишни максад килиб куяди.

Беморларни реабилитация килиш энг аввало кайтадан хаётда беморнинг шахйий холатини, индивидуал ва жамиятдаги кийматини тиклоашдан (М.М.Кабанов, 1971, 1985), беморни биринчидан, узининг куз унгини танитиш, иккинчидан жамият куз унгида бемор холатини тиклашдан иборатдир.

Деспансерларнинг реабилитация килиш булими беморларни иш билан таъминлаш, уларга хукукий ёрдам, оила, уй шараоитларини яхшилашда, корхонадаги ва бошка тортишувга сабаб булган масалаларни ечиш ёрдамлашиш, болаларни муассасаларига жойлаш, бемор устидан гамхурлик килиш, уларга лозим булса текинга, навбатсиз уй олишга ёрдам бериш, тузалгандан сунг ишга ёки майиб ва мажрухлар уйига жойлаштириш билан шугулланади. Агар беморларда мехнат килиш кобилияти сакланган булса, уларни жамиятга фойда келтирувчи ишларга жойлаштириш масаласи хал килиниди. Реабилитация рекжаларини муваффикаятли амалга оширишда шифохонадан ташкари рухий ёрдам мажмуаси булиши шартдир. Шифохонадан чиккан рухий беморни реалибитация килиш вазифалари куйдагилардан иборат булиши керак: касалликнинг кайта зурайишини олдини олиш, резидуал холатларни коррекциялаш ва ишга жойлашувига ёрдам беришдир. Ана шу максадда шифохонадан ташкари рухий касалликларга ёрдам бериш муассасалари яратилган эди. Бу муассасалар сони тараккий этган шахарларда йил сайин ортиб бормокда, булар: рухий-асаб деспансмерлари ва хоналдари, кундузги ва тунги шифохоналарнинг турли шакллари, шифохонадан чиккандан сунг дам оладиган марказлар, рухий согламлаштириш марказлари, даволаш устахоналаридан, саноат корхоналарининг махсус цехларидан, мехнат прафилакторияларидан, пансионатлардан, рухий беморлар учун клублардан иборатдир.

Бу муассасалар орасида бизнинг мамлакатимизда психоневрологик деспансерлар етакчи уринга эга ва бу тузилмага рухий беморларни реабилитация килишнинг бошка бугинлари хам киради. Даволаш-мехнат устахоналари: кундузги ва тунги шифохоналар ва бошкалар. Кундузги ва тунги шифохоналарнинг асосий афзаллиги шундай иборатки, беморлар даволаниш даврида хаётий жараёндан ажралмайди ва шифохонада ётиб колиш хавфи булмайдли. Кундузги ва тунги шифохонада ётиб даволаниш ва ёрдамнинг бошка оралик шаклларининг борлиги кенг ахоли оммасини рухий касалалрга тугри муносабатда булишларини таъминлайди.

Рухий беморларнинг мехнат реабилитация саноат корхонасида утказилса анчагина енгиллашади (А.Е.Лифитц, Ю.Н.Арзамасцев, 1975). Рухий касалликларни реалибитация килиш аввало уларни ижтимоий хаётга кайтаришдан, беморни ин дивидуал ва жамиятда кадрини тиклашдан, шахсиятини тиклашдан иборатдир (М.М.Кабанов, 1971, 1985), биринчи холатда уз куз унгида, иккинчи холатда эса уни жамоат куз унгида тиклашдир. Барча реабилитация чора-тадбирларида барча таъсирларида ётакчи мазмун бемор шахсини аплекция килишдир.

ВДСТ таклифларига биноан (1963) беморларнинг реабилитакцияси тиббий касбига ва ижтимоий реабилитацияга булинади.

М.М.Кабанов томонидан 1963 йили рухий касалликларни реабилитация килишнинг 3 та боскичи таклиф этилган.

Реабилитациянинг дастлабки боскичи-кайта тиклаш давоси (бошлангия давр) рухий нуксон хосил булишининг олдини олиш, беморнинг майиб-мажрух бу$лишига йул куймаслик, касалхонада ётиб чиккан деган хулосаларни олдини олиш, ижтимоий алокаларни тиклашдир. Кайта тиклаш даволаш боскияида даволашнинг биологик усули билан (медикамент билан даволашни хам куллаганда) турли рухий ижтимоий таъсирлар (мухит билан, бандлик билан, бирор нарса билан рухий даволаш, физик усуллари билан даволаш, жисмоний тарбия ва х.к.) кушиб олиб борилади.

Реабилитациянинг иккинчи боскичи кайта адаптациядир. Бунинг вазифаси ташки мухит шароитларига мослашиш ва мослашашни кайта тиклашдир. Бу боскичда рухий ижтимоий таъсиротлар етакчи уринга утади. Буларга мехнат билан даволаш лозим булса, янги касб ургатиш, педогогик (тарбиявий) ишлар, нафакат бемор, балки уларнинг кариндошлари билан хам рухий даволаш ишларини олиб бориш киради. Рухий касалхоналарда узок даволанган беморларни кайтадан ижтимоий хаётга кайтариш, яшашга ургатиш, ишларга ургатиш, одамларга муамала килишга урганиш катта ахамиятга эга. Бу бир гурух одамлар ёки оила аъзолари билан амалга оширилади. Асасий максадга эришиш учун даволаш, жисмоний тарбия ишларига эътибор бериш маданий тадбирлар утказиш даволашда ёрдамчи омиллар хисобланади.

Реабилитациянинг иккиламчи боскичи асосан касб-хунарни алматириш билан тарбияланади. Бу боскияда биологик даволаш ва беморни кувватлдантириб туриш, ёки касаллик бир оз зурайганда рухий таъсир килувчи дорилар беришдан иборат булади.

Реабилитациянинг учинчи боскичи-реабилитациянинг асл маъносига тугри келади. Бу беморни индивидуал ва жамиятдаги кадрини: атрофдаги хакикатга, яъни касал булганга кадар булган холатини хукукий тиклашдир. Бу масалани ечишнинг асосий омилли ижтимоий тадбирлардир. Биринчи уринда атрофдагиларнинг, оила аъзолаларининг беморларга тугри муносабатда булишини уюштириш керак. Бу боскичда клуб ишлари хам яхши ёрдам беради, иш билан чалгиш турли томошалар билан кушиб олиб борилади. Бу боскичда реабилитация шифохонадан ташки шароитда (уй мехнати, даволовчи мехнат устахоналарида, саноат корхоналарининг ижтимоий цехларида ва одатдаги саноат корхоналарининг узида) олиб борилади.

Реабилитациянинг максади маълум холатларда узгариб бориши мумкин, бу холат бемор билан иш олиб борилаётганига боглик.

Тиббий омилларга боглаб реабилитациянинг имкониятларининг хисобга олиш керак булади (жинси, ёши, касалликнинг клиник алохидаликлари), мухит ва шахс богликлиги (кизикиши йуналишлари, оила бор ёки йуклиги, тарбия, ишларга хохиш сармоя билан таъминлашганлигини) ва хоказолар.

Турли рухий хасталик-шизофрения, тутканок, олигофрения, невроз, алкоголизм ва бошкаларга реабилитация узига хос хусусиятларига эга. Масалан, олигофрения рухий ижтимоий омилларига эътибор килинади ва улар орасида тиббий педогогик ва мехнакт билан таъсир килиш етакчи ахамиятига эгадир.

Тугма акли заифлиги, эртанги тутканокларга, аклсизлик билан кечадиган турида адаптиция килиш, яъни беморни мухитга мослаштириш хакида гап кетса тугри булади, мослашувчанлиги кайта тиклаш максадига мовофик эмасдир. Неврозли беморларнинг реабилитация режаси шундай тузилиши лозимки, биринчи навбатда касалликни ёки ортикча бахолашдан сакланиш лозимдир (Б.Д.Карвасарский, 1980).

Алкоголизмга учраган беморларда реабилитацияда жамоат олдида бклишига эътироф бериш керак.

Реабилитациянинг аник максадлари купгина омиллар билан боглик булиб, турлича булиши мумкин. Максад соддарок булганда, масалан, шифоханада ёки уй шароитида касалга парваришни камайтириш каратилган булиши (ёш улгайиши билан боглик булган эс пасайишида, шизофрениянинг охирги боскичларида) мумкин. Бошка холларда реабилитациянинг максади жиддий, бемор касбини узгартириш, унга мос иш топиш, хаётга мослаштириш ва х.к. булиши мумкин. Нихоят, агар касалликнинг кайтариш катъий булгани холда максад узининг аввалги ишига кайтаришга ёки укишини давом этиришга каратилган булмоги лозим.

Диспансерлар таркибида ижтимоий ёрдам ва хукукий хоналар мавжуд булиб, у ерда юридик маълумотли мутахассислар ишлайдилар. Хукукий хона ходимлари касалалрининг ишлари буйича судларда химоя килиниди. Юкорида курсатилган реабилитация ва реадаптация хизматларидан ташкари, диспансер уларни вактинчалик ишга яроксизлигини текшириб аниклаб беради, хар бий ва суд рухий экспертизасини утказади, хавфли рухий беморларни жамоатга зарари тегишининг олдини олиш чораларини ишлаб чикади, тумандаги барча умумтиббий муассасаларга маслахат ёрдамини беради.

 2Тез рухий (амбулатор) ёрдамини ташкил этиш. Рухий касалликларда купинча пайдо булувчи турлича шаклдаги рухий харакат кузгалишлар (онгнинг узгариши билан кузатиладиган рухият узгаришлари депрессиялар, айникса уз жонига касд килиш билан кузатиладиган тутканок холати, рухияти узгаришга мойилларда эффектив портлаш ва бошкалар) рухий шифокорнинг тез ёрдамига мухтож булади. Шундай холларда рухий ёрдамни деспансернинг навбатчи шифокори, йирик шахарларда мутахассислашган тез ёрдам бригадаларининг чакириш биан амалга оширилади.

 2Касалликнинг хисоби ва кайта тиклашни  0рухий асаб деспанссерларининг ташкилий-услуб хоналари амалга оширади.

Уларнинг вазифасига рухий касалликларнинг аниклаш, кузатиш ва даволаш, рухий касалликларни хисобга олиб бориш ва кайта тиклаш, хозирги зомон фан ютукларини рухият амалиётига таткид этиш, рухий гигиена ва рухий профилактика ишларини олиб бориш киради. Бундан ташкари, рухий-асаб деспанссерлари алохида асаб-неврологик ёрдам курсатишни мухокама килади. Рухий хизматни янада ривожлантириш режаларини тузади. Ташкилий, илмий-амалий конференциялар утказади,рухий хизмат тугрисида умумий хисоботлар тузади ва суровномаларга жавоб беради.

Туман психиатори беморлар орасида рухий профилактика ишларини олиб боради, рухий касалларни аниклайди, уларни доимо кузатиб туради, даволайди,рухий беморларни жамоаларга хавфли харакатларни олдини олувчи чора-тадбирларни ишлаб чикади. Барча рухий беморларни хисобга олинади ва тузалса ёки тумандан бошка ёкка кучиб кетса диспансер-шифокорлар томонидан хисобдан чикарилади.

Шифохонадан ташкари ёрдам кишлок жойларда шахар туманларда булгани каби усулларда олиб борилади.Агар шифокор кузатади. Беморларни услубий бошкарилиши ёки уларга маслахатлар вилоят рухий асаб деспанссери томонидан олиб борилади.

 СТАЦИОНАР РУХИЙ ЁРДАМ

Рухий беморлани стационарда даволаш учун асосий муассаси рухий шифохонасидир. Бундан ташкари, рухий беморларга стационар ёрдам рухий-асаб деспансерларида курсатилади. У ерда беморларни ташхис куйиш ва аниклаш максадларида хамда рухий беморликнинг бошлангич шакллари ва чегарак холатларидаги беморлар ёткизилади.

 РУХИЙ ШИФОХОНА

Рухий шифохона рухий бпеморларни стационар даволовчи асосий даволаш муассасасидир. Шифохона куйдаги: беморларни кабул килувчи кабул килиш булими ва турли йуналлишдаги даволаш булимларидан иборатдир. Беморларга булимларга тугри

таксимлаш мухим ахамиятга эгадир. Рухий ёрдам беморларнинг турларигна боглик булади. Турлди рухимй касалликлар бир хил шароит ва даволаш холатларида сакланувчи аралаш булимлар билан биргаликда мутахассислашган: соматик, юкумли, кариялар, балалар, чегара холатлари, судпсихиатрия, реабилитацион (кундузги ва тунги стационарлар, даволовчи мехнат устахорналари), шахардан ташкарида ва бошка булимлар мавжуддир. Бундан ташкари, рухий ёрдам сунгги вактларда ташкил этилган умумий соматик шифохоналарининг рухий неврологик булимларида курсатилади. Бу булимлаврда асосан чегара холатларидаги, енгил ёки бошланиш боскичидаги рухий беморлар даволанадилар.

Хар бир рухий деспансерлардаги рухий станционарлар, умумий соматик шифохонасидаги рухий касалликлар булимларининг хизмат курсатиш туманлари булади ва шу туманлардан беморлар шу станционарга йулланади. Бундай беморларнинг маълум бир худудларига булиниши беморларни даволашда давомийликни таъминлайди. Бир катор рухий шифохоналар ва булимларда иш олиб бориш очик эшиклар тизими каби, яъни рухий беморларнинг ахволи умум соматик шифохоналарнинг холатлари билан тенглаштирилади.

Тиклаш давоси утказиш учун рухий шифохоналарда даволаш-мехнат устахоналари мавжуддир. Даволаш мехнат устахоналаридаги асосий вазифа, беморлиги туфайли йукотган ёки сакланиб колган ишлаш кобилиятининг тиклашдан иборатдир. Реабилитация жараёнида беморлар иш жараёнида соддрок ишдан мураккаброгига утказиб борилади. Устахоналарда одатда когоз махсулотлари, дурадгорлик, тикиш-бичиш, турли деталларни йигиш, тугмача цехи, асбаб-ускуна цехи, болаларнинг арча уйинчогини ясовчи цехлар мавжуддир.

Мехнат билан даволаш рухий беморларга мехнат килиш ва касб адаптациясини вужудгв келтиради. Беморларнинг мехнатига хак туланади. Беморлар бу устахоналаридан ишни уйга хам олиб кетиши мумкин. Устахонанинг узида ишловчилар учун бепул овкат ва дори-дармонлар билан даволаш ташкил этилади. Даволаш мехнат устахоналари вазифасига шифохона булимларнинг ичида хам мехнат билан даволашни ташкил этиш киради. Мехнатнинг тури ва хар бир бемор учун даволовчи шифокор ёки мехнат билан даволовчи махсус шифокор томонидан белгиланади. Рухий шифохоналарда беморларни хар томонлама текшириш учун барча шароитлар мавжуддир. Бу эса аникташхис куйиш учун ва унинг холатининг тугри бахолаш учун керакли шароитни вужудга келтиради. Бунинг учун турлича тажрибагохлар (клиник-биохимиявий, функционал диогностикаси, электро-энцефалография, рентген кабенети, терапевт, невропотолог, куз шифокори, жаррох, генеколог, стомотолог, психолог, гипнотерапия) махсус кабинетлари мавжуддир. Булимларда даволаш тадбирларини утказиш хоналари, дориларни таксимлаш хоналари, махсус даволаш усуларини утказувчи хоналар (инсулин билан даволаш, ЭСТ, уйку билан даволаш, рухий даво, гипноз билан даволаш, сексопотологик) мавжуддир. Бундан ташкари, гипнотерапия (ванна, душ) ва мехнат билан даволаш устахоналари бордир.

Булим ичидаги кабинетлардан ташкари, умумий шифохонанинг турли булимлари: физиотерапия, гидротерапия булимлари, укалаш хоналари мавжуддир.

Чегара холатларидаги (неврозлар, психопатиялар, реактив холат) беморлар даволанадиган булимларда кун тартиби ва режаси умум соматик шифохонасининг булимлариникидан фарк килмайди. Булимда дам олиш хоналари ва беморларнинг кариндошлари билан сухбат килиш имкони бор хоналар хамда маданий машгулотлар хонаси, кутубхона, зангори экран, радио эшитиш хоналари, хар бир булимда спорт майдончаси бор, сайр килиш учун боги бордир. Булимларда турли рпасмларнинг булиши, гилам ёки палослар ва жихозларнинг булиши катта ахамиятга эга.

Болалар булимларида уйинчоклар, болалар майдончалари, укув ва нуткини тугрилаш хоналари булади.

Рухий касалликларни станционар даволаш учун рухий-асаб диспансерлари ёки поликликаларининг рухий шифокори ёки махсус рухий шифокорлар жамоаси томонидан олиб борилади.

Шифохонага йуллаш беморни ёки уларнинг кариндошлари розилигига караб булади. Агар бемор ижтимоий хавфли булса шифохонага бемор кариндош-уругларининг розилигисиз-шифокорлар комиссияси тавсияси билан юбориш мумкин. Хукукни бузган рухий беморларни, суд уларни узини билмайдиган холатда деб хукм чикарса, суд уларни мажбурий даволаш учун йуллайли. Тез ёткизишга мажбур булган беморларни, жамоат учун хавфли булган касаллар биринчи кун давомида хайъат шифокори томонидан

караб чикилади, унга лозим булган даво ва тартиб касаллик тарихномасига ёзиб куйилади.

Шифохонадан чикариш булим бошлигининг розилиги билан даволовчи шифокор томонидан амалга оширилади. Кетувчи беморга касаллик тарихномасидан кучирма эпикриз (хулоса) ёзилиши жоиздир. Унда касалликнинг кечиши, даволаш даври, кандай даво утказилганлиги, кейинги даволаш тадбирлари, иш буйича тавсиялар ёзилган булади. Бемор турадиган жойдаги рухий асаб диспансерига бу тарихномадан кучирма юборилади. Бу билан давомийлик (рухий деспансерга бу тарихномадан кучирма юборилади) ёрдам нуктаи назари амалга оширилади.

Рухий ёрдамнинг энг мухим кисмларидан бири ижтимоий таъминот вазирлиги карамогидаги рухий-мажрух беморлар интернатидир. бундай масканларда даволанишга мухтож тугма рухий беморлар ва хеч кими йук рухий беморлар олинади.

 НАРКОЛОГИК ЁРДАМ

1975 йилдан бошлаб умумий рухий ёрдам системасидан норкологик ёрдам ажратилади.

Шифохонадан ташкари норкологок ёрдам мутахасисланган диспансерда утказилади. Диспансер вазифасига алкоголизм, наркамания, токсикоманияга мубтоло булаётганларни аниклаш ва алкоголик булиб колган беморларни хисобга олиш, бу хасталикларни даволаш ва олдини олиш хамда уларга ижтимоий ёрдам бериш масалалари киради. Диспансер саноат корхоналарида, масассасаларида, ётокхоналарда, мактабларда, МПТУЮ ва бошка жойларда профилактика ишларини олиб боради. Наркологик декспансерларидаги норкологик шифокор хизмат килиш зонасида даволаш-профилактика ишларини олиб боради. Норкологик хизмат фаолиятининг ташкилий услубий фаолиятининг ташкилий услубий фаолиятини тахлил килади, ахолига наркологик ёрдам чора-тадбирларини ишлаб чикади, янгича иш шакли ва усулларини урганади. Йирик саноат корхоналарида, курилиш ташкилотларида норкологик кабинетлар ва фельдшерлик наркологик пунктлари мавжуддир. Улар психатр-норколог рахбарлиги остида иш юритилади.


Yüklə 68,11 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin