Toshkent tibbiyot akademiyasi biotibbiyot muhandisligi, informatika va biofizika kafedrasi



Yüklə 91,21 Kb.
səhifə7/9
tarix07.01.2024
ölçüsü91,21 Kb.
#208348
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Amanova Ozoda m1

Yangi dunyo «gigantlari»
1648 - yilda Vestfaliya shartnomasi bilan poydevori qo‘yilgan zamonaviy milliy davlatlar hukmronlik qilgan xalqaro tizimda kun sayin o‘z ta’siri va qudratini oshirib borayotgan yangi bir kuch paydo bo‘ldi. Ushbu yangi kuch – texnologik yutuqlar natijasida katta aylanmalarni boshqaruvchi global texnologik kompaniyalardir.
10 yil oldin dunyodagi eng qimmat kompaniyalar ro‘yxatiga atigi ikkita texnologik kompaniya kirgan bo‘lsa, 2022 yilgi ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu Top-10'talik ro‘yxatdan raqamli texnologiyalarga asoslangan to‘qqizta kompaniya o‘rin olgan.
Bugungi kunda ushbu kompaniyalarning tovar aylanmasi va daromadi xalqaro tizimdagi ko‘plab milliy davlatlarning iqtisodiy salohiyatidan ham oshib ketdi. AI’ning yanada rivojlanishi esa texnologik taraqqiyot ildiziga bog‘langan ushbu kompaniyalarning yanada qudratli bo‘lishiga va ijtimoiy tengsizlikning ortishiga olib kelishi mumkin.
Biror insonning ro‘yxatdan o‘tgan joyi haqidagi ma’lumot va Google qidiruv tarixi birlashganda, uning sog‘lig‘i, xarid qilish xulq-atvori va siyosiy imtiyozlari haqidagi juda ko‘plab batafsil axborotlar to‘plamiga ega bo‘lish mumkin. Bu esa ijtimoiy monitoring va kuzatishning eng katta ma’lumotlar bazasiga ega bo‘lish imkoniyatini yaratadi. Bunday nazorat esa endi avvalgidek mehnat talab qilmaydi, chunki ommaviy profillash infratuzilmalari ham asosan algoritmga asoslangan. Bu esa avtomatlashtirishning ushbu tuzilmalarini ishlab chiqish va qo‘llab-quvvatlash uchun mas’ul bo‘lgan algoritmlar, dasturchilar va texnologiya kompaniyalarining davlatlar va xalqaro siyosiy institutlardan qisman mustaqil bo‘lgan yangi kuch manbasiga aylanib borishida hal qiluvchi rol o‘ynamoqda.

Sun’iy intellektning davlatlardagi siyosiy jarayonlarga ta’siri
Zamonaviy davrda siyosiy nomzodlar saylovchilarning ishonchini qozonishda va ularning qo‘llab-quvvatloviga erishish uchun cheklangan miqdordagi vositalarga ega. Ammo keyingi davrda sun’iy intellekt yordamida bu vositalar misli ko‘rilmagan darajada oshishi mumkin.
Texnologiyalarning algoritmik baholashi parlamentda qaysi qonun loyihalari qabul qilinishi, saylovchilarni jalb qilish va muhim siyosiy masalalar haqida ko‘proq xabardor bo‘lishga yordam bera boshlaydi. Bu kabi foydalanish esa jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi, chunki sun’iy intellekt individual saylovchilarni manipulyatsiya qilish uchun ishlatilishi mumkin.
Masalan, 2017 yilda Buyuk Britaniyada bo‘lib o‘tgan umumiy saylovlarda ijtimoiy tarmoqlarda noto‘g‘ri ma’lumotlar va soxta xabarlarni tarqatish uchun siyosiy botlardan foydalanilgan. Botlar - bu ommaviy qo‘llab-quvvatlash illyuziyasini yaratish uchun bir tomonlama siyosiy xabarlarni agressiv ravishda tarqatish uchun dasturlashtirilgan avtonom tizimlar vazifasini o‘tagan. Ushbu jihatlarga urg‘u qaratgan ba’zi ekspertlar sun’iy intellektni “demokratiyani bug‘ib qo‘yuvchi” vosita sifatida ko‘rishmoqda.
AI demokratiyaga zarar yetkazadi va avtoritarizmni kuchaytiradi, degan qarashlar ko‘paygan bo‘lsa-da, bu ko‘proq nisbiy, bir tomonlama tushunchadir. AI insoniyat taraqqiyotidagi har qanday muayyan rejim turiga qarshi yoki unga xos mafkuraviy qarama-qarshiliklarni ifodalamaydigan neytral pozitsiyani ifodalovchi muhim faktor vazifasini bajarishi kerak.
AI «yopiq texnologiya» sifatida inson va mashinaning o‘zaro ta’sirida katta noxolislikni keltirib chiqaradi va ishtirok etishdan ko‘ra markazlashtirilgan boshqaruv tuzilmalarini mustahkamlaydi, degan qarashlar mavjud. O‘z navbatida sun’iy ong «elektron demokratiya» qaror topishida asosiy o‘rinni egallovchi omil sifatida ham ko‘riladi.
XULOSA
AI ning ishchi kuchiga ta'sirini ortiqcha baholab bo'lmaydi. Avtomatlashtirish rivojlanishda davom etar ekan, ko'plab an'anaviy ish o'rinlari eskirishi aniq. Bu mehnat bozorida sezilarli o'zgarishlarga olib keladi va biz bu o'zgarishlarga tayyor bo'lishimiz kerak. O'sishning davom etishi mumkin bo'lgan sohalardan biri bu vaqtinchalik yoki mustaqil ish tobora keng tarqalgan bo'lib borayotgan gig iqtisodidir. Ushbu turdagi ish ko'plab ishchilar xohlagan moslashuvchanlikni taklif qilsa-da, unda ish xavfsizligi va an'anaviy to'liq vaqtli bandlikning afzalliklari yo'q. Shu sababli, avtomatlashtirishning ishchi kuchiga ta'sirini bartaraf etish uchun innovatsion echimlarni o'rganishimiz juda muhimdir. Umumjahon asosiy daromad mumkin bo'lgan yechim sifatida taklif qilingan, ammo biz ishchilar mehnat bozorida raqobatbardosh bo'lib qolishlari uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarga ega bo'lishlarini ta'minlash uchun ta'lim va o'qitish dasturlariga ham sarmoya kiritishimiz kerak. Bundan tashqari, global pandemiya uzoqdan ishlash tendentsiyasini yanada tezlashtirdi, bu esa ish joyini almashtirish muammosini yanada kuchaytirishi mumkin. Biz ushbu o'zgarishlarga moslashishimiz va yangi ish joylarini yaratish uchun sun'iy intellekt imkoniyatlaridan foydalanishimiz muhim. Ish kelajagi tez o'zgarmoqda va biz bunga tayyorgarlik ko'rishda faol bo'lishimiz kerak.
TEST


  1. Birinchi sun'iy intellekt dasturlash tili Lisp qachon paydo bo'ldi?

  1. 1999-y

  2. b) 2002-y

  3. c) 1982-y

  4. d) 1958-y

  1. Hozirgi kunda sun’iy inyelekt uchun asosiy bo’lgan til?

  1. Java

  2. b) Python

  3. c) C++

  4. d) PHP

  1. "Machine learning" va "Deep learning" qanday farq qiladi?

  1. "Machine learning" tajriba asosida o'rganish, "Deep learning" katta ma'lumotlar bilan o'rganish

  2. "Machine learning" o'z-o'zini rivojlantirish, "Deep learning" tajriba asosida o'rganish

  3. "Machine learning" yorliq bilan o'rganish, "Deep learning" sinash bilan o'rganish

  4. "Machine learning" shaxsiy ma'lumotlar bilan o'rganish, "Deep learning" sinash va tajriba asosida o'rganish

  1. SI qanday metodlarga asoslangan?

  1. Sinash va xatolar

  2. Yorliq va tajriba

  3. Barcha variantlar to'g'ri

  4. Ma'lumotlar bazasi

  1. "AI bias" nima?

  1. AI tomonidan yo'qotilgan ma'lumotlar

  2. Sun'iy intellektning ta'siri

  3. Algoritmning xatoligi

  4. Barcha variantlar to'g'ri

  1. Shaxmat bo'yicha jahon chempioni Garrí Kasparovni yenggan tarixdagi ilk BM kompyuteri nomi?

  1. Deep Blue

  2. IBM Watson

  3. Artificial Intelligence

  1. “Sun'iy intellekt” atamasi nechanchi yilga kelib paydo bo'ldi?

  1. 1993-y

  2. 1888-y

  3. 1956-y

  4. 1934-y

  1. Tarixda “Artificial Intelligence” (“Sun'iy tafakkur”) atamasi muallifi sifatida nom qoldirgan shaxs kim edi?

  1. Marvin Minski

  2. Trenchard Mur

  3. Jon Makkarti

  4. Klod Shennon

  1. Qaysi o‘quv yilidan boshlab 5ta OTMda grant asosida «Sun'iy intellekt» yo‘nalishi bo‘yicha kadrlar tayyorlash boshlanadi?

  1. 2019-2020

  2. 2020-2021

  3. 2018-2019

  4. 2021-2022

  1. "Chatbot" nima uchun ishlatiladi?

  1. Telefon qo'llab-quvvatlash uchun

  2. Qo'llanma o'rnatish uchun

  3. So'zlashish uchun

  4. Hayvonlarni qo'llab-quvvatlash uchun




Yüklə 91,21 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin