Toshkent tibbiyot akademiyasi biotibbiyot muhandisligi, informatika va biofizika kafedrasi

Sun‘iy intelekt insoniyatga nima beradi? 
Odatda, robotlar deganda, ko‘pchilikning ko‘z oldiga insonlardek gaplasha 
oladigan, ularning o‘rniga barcha yumushlarni bajara oladigan yordamchilar keladi. 
Ammo bu nisbatan kengroq tushuncha. Aslida, mobil qurilmangizdagi dasturlar: 
google-tarjimon, lug‘atlar, turli xil o‘yinlar va hokazolar ham sun’iy intellektga 
yaqqol misol bo‘la oladi. Faqat ularning qamrovi kichikroq bo‘lib, ma’lum bir 
yo‘nalishdagina sizga yordam bera oladi. Ya’ni, bajarmoqchi bo‘lgan 
amallaringiz turiga qarab tegishli dasturdan foydalanasiz. 

---

9 
Hozirda SI turli amallarni bajarishga mo‘ljallangan algoritm hamda dasturiy 
tizimlardan iborat va u inson ongi bajarishi mumkin bo‘lgan bir qancha vazifalarning 
uddasidan chiqa oladi. 
1990 yillarda SI taraqqiyotida yangi sahifa ochildi. 1997 yilda Deep Blue 
nomli IBM kompyuteri shaxmat bo‘yicha jahon chempioni Garri Kasparovni 
yenggan tarixdagi ilk kompyuter bo‘ldi. 
SIning yorqin namunalaridan yana biri – IBM Watson superkompyuteri 
bo‘lib, u o‘z bazasidan kelib chiqib muayyan tilda berilgan savollarga javob beradi. 
Shuningdek, ko‘pchilikning doimiy hamrohiga aylanib ulgurgan mobil yordamchi 
Siri, fotosuratlarni qayta ishlovchi Prisma kabi dasturlarni SIning yutuqlaridan biri 
sifatida qayd etish mumkin. Hozirga kelib sun’iy intellekt keng ko‘lamda 
ommalashib kundalik turmush tarzimizning deyarli barcha jabhalarini qamrab 
olmoqda. Masalan, Xitoydagi Inchuan shahri aholisiga bank kartalarining keragi 
yo‘q. Hisob-kitoblar bilan bog‘liq barcha jarayonlar sun’iy intellekt tomonidan 
insonning yuz qiyofasini aniqlashtirish orqali amalga oshiriladi. 
FOYDAMI YOKI ZARAR? 
SI haqidagi bahs-munozaralar qariyb 50 yildan beri davom etib kelmoqda. 
Mutaxassislar hanuzgacha bir to‘xtamga kelishgani yo‘q. Ba’zilar ularning 
ommalashib odamlar o‘rnini egallab borayotgani natijasida ommaviy ishsizlik 
ko‘rsatkichlari oshib ketishi mumkinligidan tashvishdalar. Mutaxassislarning 
boshqa
bir guruhi esa SIga ijobiy munosabatda bo‘lish kerakligini uqtirishmoqda. 
Hatto IT- sohasidagi milliarderlar orasida ham turli qarashlar mavjud. 
Jumladan, SpaceX asoschisi Ilon Mask SIning butun boshli sivilizatsiyani 
barbod qilishiga ishonchi komil. 
Maskning fikricha, “SI insoniyat sivilizatssiyasi uchun asosiy xavfdir. SI 
mehnat bilan bog‘liq ommaviy muammolarni keltirib chiqaradi. Sababi, robotlar 
hamma ishni bizdan ko‘ra yaxshiroq bajara olishadi. Ilg‘or texnologiyalar ortidan 

---

10 
quvish natijasida, kompaniyalar sun’iy intellekt ortidan kelib chiqadigan xavf-
xatarni ko‘rmay qolishlari mumkin”. 
Shuningdek, Microsoft rahbari Bill Geyts ham uning zarariga to‘xtalib o‘tadi. 
“Bir necha o‘n yildan so‘ng, robotlar ishning katta qismini bajara boshlagach, 
SI shu qadar kuchayib ketadiki, yakunda u bizni xavotirga sola boshlaydi. Bu borada 
Ilon Maskning fikriga qo‘shilaman. Ammo nega bu savol boshqalarni 
tashvishlantirmayotganiga hech tushunolmayman”, – deydi Geyts. 
“Boshqalar” deganda Geyts Facebook egasi Mark Sukerbergni nazarda tutgan 
bo‘lsa, ajab emas. Chunki, Mark SIga nisbatan ijobiy munosabatda ekanligini 
bildirar ekan: “Yangi texnologiyalar har doim ham yaxshilik yoki yomonlik qilish 
maqsadida yaratilishi mumkin. SIning keng tarqalishi ortidan keladigan ijobiy 
natijani esa, yaqin 5-10 yil ichida ko‘ramiz”, deya Ilon Maskning fikriga e’tiroz 
bildirgan edi. 
Bugungi kunda ayrim davlatlarda robot-hamshiralar, xaydovchisiz transport 
vositalari, buyurtmani yetkazib beruvchi dronlar xizmatidan foydalanish yo‘lga 
qo‘yilgan. Hatto politsiya xodimlarining ba’zi vazifalarini ham maxsus robotlar 
bajarishyapti. 
Olimlar 
ularning 
tashqi ko‘rinishini imkon 
qadar 
odamlarnikiga o‘xshatishga urinishmoqda. 
Bundan tashqari, SI jurnalistlarning doimiy ko‘makchisiga aylanib ulgurgan. 
Masalan, Associated Pressda “ishlayotgan” robotlar moliyaviy hisobotlarni yozib 
boradi. SIning qo‘llanilishi ushbu nashrda har chorakda beriladigan yangiliklarni 
300 tadan 4400 taga oshirdi. 
Swiss Re sug‘urta kompaniyasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2020 yilga kelib 4,7 
mln aholi ishsiz qolishi mumkin. Shuningdek, ishsizlik g‘aznachilar, pochta 
xodimlari, hisobchilar va idora xizmatchilariga xavf solishi mumkinligi aytilgan. SI 
ularning vazifasini bemalol bajara oladi.