Toshkent tibbiyot akademiyasi



Yüklə 0,51 Mb.
tarix09.02.2017
ölçüsü0,51 Mb.
#8204
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI


DAVOLASH FAKULTETINING FAKULTET VA GOSPITAL TERAPIYA, TIBBIY-PROFILAKTIKA FAKULTETINING ICHKI KASALLIKLARI KAFEDRASI

YAGONA METODIK TIZIM BO’YICHA AMALIY MASHG’ULOTLAR UCHUN O’QUV USLUBIY QO’LLANMA

Tuzuvchilar: prof. Rizamuxamedova M.Z., dots. Burxanova F.A., dots. Djo’raeva E.R.,

ass. Jo’raev I.E., ass. Berdieva D.U., ass. Ne`matova N.A.

t.f.d., prof. F.X.Azizova – TTA o’quv bo’limi boshlig’i.

Taqrizchilar: UASH, allergologiya bilan kafedra mudiri, professor Berdiev U.G.

TashMPI gospital terapiya kafedrasi mudiri, professor Raximov SH.M.


Uslubiy tavsiya TTA MUX yig’ilishi 20 yil __________№____sonli bayonnomasi,

TTA MUX raisi,

Professor Karimov M.SH.




O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
TIBBIY TA`LIMNI RIVOJLANTIRISH MARKAZI
TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

MAVZU:

AORTA ILLATLARI.

(Tibbiy oliy ta`lim muassasalari o’qituvchi va talaba uchun)


o’quv-uslubiy ko’rsatma

Mavzu: AORTA ILLATLARI.




1. Mashg’ulot o’tkazish joyi, jixozlanishi

  • Revmatologiya, kardiorevmatologiya va umumiy terapiya, laborator-diagnostika bo’limlari, o’quv xona.

  • Qon taxlillari, serologik taxlillar, klinik va bioximik taxlillar yig’masi, immunologik taxlillar, o’tkir fazali sinamalar, bioximik taxlillar, rentgenologik tekshirishlar natijalari, EKG, FKG, o’qituvchi-kontrolli testlar, tematik bemorlar, tarqatma materiallar: tasnifi, tashxis mezonlari.

  • TV-video, overxet, mul`timedia proektori, jadvallar, slaydlar, axborot-komp`юterlashtirilgan dastur, tematik bemorlar, plakat va rasmlar.



2. Mashg’ulotning davomiyligi

Berilgan mavzuni yoritish uchun ajratilgan soat-270 minut




3. Mashg’ulotning maqsadi:

Talabalarga kasallik etiologiyasini, patogenezini, klinik simptomatologiyalarni, laborator-instrumental diagnostika va ratsional terapiyani, asoratlar profilaktikasini, reabilitatsiyani o’rgatish.



Ta`lim maqsadi - nazariy bilimlarni egallash va mustaxkamlash:

Tarbiyaviy maqsadi – shifokorlikka tayyorlashda jaxon standartlari talab darajasida mutaxassislikka qiziqishni, mas`uliyat xissiyotlarini shakl­lan­tirish, o’z bilim darajasini kengaytirishga qiziqishni tarbiyalash, deontologik tarbiya darajasini shakllantirish, amaliy ishni bajarishda eҳtiyotkorlik, aniqlik va ma`suliyatni xis etishni shakllantirish.

Rivojlantiruvchi maqsad - talabalarda mustaqil fikrlashni vai mustaqil muloxaza юritishni shakllantirish, talabalarni mantiqiy fikrlashini rivojlantirish (klinik, gigienik).

.

Vazifalar



  1. Aorta illatlarining qisqacha ta`rifi.

  2. Aorta illatlarining etiologiyasi.

  3. Aorta illatlarining patogenezi.

  4. Aorta illatlarining tasnifi.

  5. Aorta illatlarining klinik manzarasi: sub`ektiv ma`lumotlar, umumiy ko’rik, paypaslash, tukillatish va eshitish ko’rsatkichlari, laborator-instrumental xulosalar.

  6. Aorta illatlarining qiyosiy tashxisi.

  7. Aorta illatlarining davolashda asosiy printsiplar.

  8. Aorta illatlarining kechishi, prognozi.

Talaba bilishi lozim:

  • Aortal illatlar etiologiyasi

  • Aortal illatlar patogenezi va gemodinamik buzilishlar

  • Aortal illatlar tasnifi

  • Aortal illatlar tashxislash usullari

  • davolashning asosiy printsiplari

Talaba bajara olishi lozim:

  • Bemorni so’rab-surishtirish, umumiy ko’rikdan o’tkazish, paypaslash, tukillatish va eshitish

  • Bemorlarni tekshirish rejasini tuzish

  • Laborator ko’rsatkichlarni taxlil va talqin qilish,

  • Rentgen xulosalarini taxlil va talqin qilish

  • Klinik tashxisni qadamma-qadam asoslash

  • Retsept yozish (antibiotiklar, юrak glikozidlari, peshob xaydovchilar, APF ingibitorlari, periferik vazodilatatorlar va ularning nojo’ya ta`siri)



4. Motivatsiya

Xozirgi vaktda aortal illatlar kasalligini o’rganish juda katta axamiyatga ega, chunki ular revmatik tizimi kasalliklari orasida asosiy o’rinlarda turadi, ҳamda bemor ҳayoti uchun xavfli bo’lgan asoratlar keltirib chiqarishi mumkin.

5. Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik

Fanlararo bog’liqlik:

Dars davomida olingan bilimlar normal va patologik anatomiya, gistologiya, normal va patologik fiziologiya, bioximiya, reanimatologiya yo’nalishlarida kerak bo’ladi.



Fan ichidagi bog’liqlik:

Dars davomida olingan bilimlar pul`monologiya, kardiologiya fanlarini o’rganilganda kerak bo’ladi.



  1. Mashg’ulot mazmuni

6.1 Nazariy qism

aorta illatlari

1. rasm. aorta teshigi klapan stenozidagi gemodinamika chapda - diastola, o’ngda - sistola. lp – chap bo’lmacha, lj – chap qorincha, a - aorta.

aorta teshigi stenozi klinik manzarasi


  • to’sh orqasida og’riq

  • sinkope

  • ҳansirash

  • o’pka shishi

  • to’satdan юrak o’limi

  • aortal rangparlik

  • pul`s kichik, past, siyrak (parvus, tardus, rarus), pul`s bosimi kamaygan

  • to’sh suyagining o’ng tomoni ii qovurg’a oralig’ida va uyqu arteriyalarida sistolik dirillash

  • auskul`tatsiyada ii ton susaygan yoki yo’qolgan, ii tonning paradoksal bo’linishi

  • to’sh suyagining o’ng tomoni ii qovurg’a oralig’ida va uyqu arteriyalarida dag’al g’ijirlovchi sistolik shovqin

davaolash

  • jismoniy ҳarakatni cheklash

  • юrak etishmovchiligida – diuretiklar, юrak glikozidlari, apf ingibitorlari (akb me`yorida bo’lganda)

jarroxlik usuli bilan davolash



  • protezlash

  • ballonli dilatatsiya

prognoz

bemor umrining o’rtacha uzunligi ko’pincha kasallik simptomlarining mavjudligi bilan bog’liq: zo’riqish stenokardiyasida - 3 yil, ҳushdan ketish epizodlari bo’lganda - 2-3 yil, chap qorincha etishmovchiligida - 1-2 yil. jarroxliuk usuli bilan davolangan bemorlarning 10 yil umr ko’rishi 60-70% ni tashkil etadi.


aortal klapanlar etishmovchiligi

2-rasm aorta klapanlar etishmovchiligida gemodinamika. chapda -diastola, ungda - sistola. lp – chap bo’lmacha, lj – chap qorincha, a - aorta. och rangli strelka bilan qon oqimi ning aortadan chap qorinchaga regurgitatsiyasi ko’rsatilgan.


Klinik ko’rinishi

Ko’zdan kechirish

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligida qon oqimining aortadan chap qorinchaga ko’p darajadagi regurgitatsiyasi va arterial o’zanda qon bosimi o’zgaruvchanligi bilan bog’liq bir qator niҳoyatda namoyishkorona, lekin kam axborot beruvchi simptomlar kuzatiladi:

uyqu arteriyalarining ifodalangan pul`satsiyasi («plyaska karotid»).



de mюsse simptomi – boshning юrak tsikli fazalariga mos ravishda oldinga va orqaga tebranishi (sistolavai diastolda).

kvinke simptomi («kapillyar pul`s») – transillюminatsiyada lablar rangining, shuningdek tirnoqlarga shaffov shisha yoki barmoq uchi bilan bosilganda ular o’zani rangining arteriolalar pul`satsiyasiga mos ravishda «pul`satsiyalanuvchi» o’zgarishi.

dюroz`e simptomi – son arteriyasini auskul`tatsiya joyidan proksimal joyidan bosilganda sistolik shovqin va distalroq bosilganda diastolik shovqin eshitilishi.

traube ikkilangan toni – son arteriyasida qattiq («to’psimon») ikkilangan tonlar (sistola va diastolaga mos ravishda).

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligi boshqa simptomlari - landol`fi simptomi (ko’z qorachiqlarining navbatma-navbat torayib-kengayishi ko’rinishidagi «pul`satsiya»si), mюller simptom (юmshoq tanglay pul`satsiyasi).

bilak arteriyasida pul`s – pul`s to’lqinining tez ko’tarilishi va uning keskin pasayishi bilan xarakterlanadi (korrigen pul`si). odatda bu pul`s tez, baland, jadal deb ta`riflanadi (celer, altus, magnus).

klapan defekti ko’p ifodalanganda sistolik akb 145-160 mm. sim. ust. gacha ko’tarilishi, diastolik bosim esa 0 mm. sim. ust. gacha tushib ketishi mumkin.

xill simptomi – oyoqlardagi sistolik bosim qo’ldagiga qaraganda 100 mm. sim. ust.ga baland bo’ladi.

юrak asosi ustida sistolik dirillash (o’ng tomonda ii qovurg’a oralig’ida, to’sh suyagi sopi ustida).

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligida diastolik dirillash aniqlanadi. cho’qqi turtkisi odatda kuchaygan, chap qorincha dilatatsiyasi va gipertrofiyasi ҳisobiga chapga va pastga siljigan.

юrakning nisbiy chegaralari chapga siljigan.

i ton susaygan bo’lishi mumkin

aortal klapanlar yopilmasligi sababli ii ton susaygan yoki butunlay yo’qolgan.

ii tondan so’ng darxol diastolik shovqin eshitilishi.

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligida auskul`tatsiyada юmshoq past chastotali mezadiastolik yoki presistolik ostin flint shovqini eshitiladi. bu shovqin regurgitatsiyalanayotgan qon oqimining mitral klapan oldingi tabaqasining orqa tabaqasiga qarab surib qo’yishi va mitral teshikning nisbiy stenozi rivojlanishi natijasida ҳosil bo’ladi.

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligi va chap qorincha dilatatsiyasida юrak cho’qqisida mitral klapanlar nisbiy etishmovchiligi natijasida ҳosil bo’lgan sistolik shovqinni eshitish mumkin.

«aortal konfiguratsya» ushbu юrak illatining klassik belgisi ҳisoblanadipriznakom etogo poroka schitaюt» serdtsa («o’tirgan o’rdak» yoki «yog’och boshmoq» - sabo» chap qorinchaning ifodalangan gipertrofiyasi oqibatida).

Davolash

aortal klapan ifodalangan etishmovchiligida va chap qorincha sistolik funktsiyasi me`yorida bo’lganda nifedipin qatoriga mansub uzoq ta`sir etuvchi sust kal`tsiy kakallarining blokatorlari tayinlanadi.

юrak etishmovchiligi qo’shilganda юrak glikozidlari, diuretiklar, apf ingibitorlari, miotrop vazodilatatorlar, masalan gidralazin nitrat.
Mashg’ulotda qo’llaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar:

Interaktiv o’qitish usuli «Kim ko’proq, kim tezroq»

Talabalarga mavzu bo’yicha ketma-ketiga savol berib boriladi. Ҳar bitta savolga tez va to’g’ri javob bergan talabaga bittadan юlduzcha berib boriladi. Eng ko’p юlduzcha yig’gan talaba o’yinning g’olibi bo’lib ҳisoblanadi.






SAVOLLAR


Aorta og’zi torayishi deganda nimani tushinasiz.



Aorta og’zi torayishiga sabablar




Aorta og’zi torayishining patogenetik mexanizmi



Aorta og’zi torayishida uchraydigan klinik belgilarni sanang



Aorta og’zi torayishidagi bemor shikoyatlari



Ko’zdan kechirganda aorta og’zi torayishidagi bemordagi o’zgarishlar



Aorta og’zi torayishidagi pal`patsiya


Aorta og’zi torayishida perkussiya



Aorta og’zi torayishida auskul`tatsiya




Aorta og’zi torayishidagi AµB xarakteri



Aorta og’zi torayishida pul`s xarakteri



Aorta og’zi torayishidagi °ng ±orincha etishmovchiligi belgilarini sanang



Aorta og’zi torayishidagi EKG belgilar



Aorta og’zi torayishidagi rentgenologik belgilar



Aortal klapan etishmovchiligida auskul`tatsiya


Aortal klapan etishmovchiligi deganda nimani tushinasiz.



Aortal klapan etishmovchiligi sabablar




Aortal klapan etishmovchiligining patogenetik mexanizmi



Aortal klapan etishmovchiligida uchraydigan klinik belgilarni sanang



Aortal klapan etishmovchiligidagi bemor shikoyatlari



Ko’zdan kechirganda aortal klapan etishmovchiligiyishidagi bemordagi o’zgarishlar



Aortal klapan etishmovchiligidagi pal`patsiya


Aortal klapan etishmovchiligida perkussiya




Aortal klapan etishmovchiligidagi AQB xarakteri



Aortal klapan etishmovchiligida pul`s xarakteri



Aortal klapan etishmovchiligi EKG belgilari



Aortal klapan etishmovchiligidagi rentgenologik belgilar


Mavzu bo’yicha berilishi mumkin bo’lgan savollar:

  1. Aortal illatlarning tasnifi

  2. Aortal klapan etishmovchiligining auskul`tativ belgilari.

  3. Aortal stenozning auskul`tativ belgilari.

  4. Aortal klapan etishmovchiligining EKG belgilari.

  5. Aortal stenozning EKG belgilari.

6.2. Taxliliy qismi

Vaziyatli masala

1. Bemor 35 yoshda, yoshligida revmatizm bilan ogrigan, xansirashga , bosh ogrishiga, bosh aylanishiga, tez charchashga shikoyat kiladi. Ob`ektiv: юzlari okarinkiragan, uyku arteriyasi pul`satsiyasi kuchaygan, kapilyar pul`s. Pal`patsiyada chukki turtkisi kutarilgan.Perkutor юrak chegaralari chapga kengaygan. Sizning tashxisingiz:

A) revmatik mitral etishmovchilik

B) revmatik mitral stenoz

V) revmatik aortal etishmovchilik*

G) revmatik aortal stenoz

Auskul`tatsiyada nimani eshitish mumkin?

A) aortada II ton susayishi, diastolik shovkin

B) aortada II ton aktsenti

V) aortada II ton susayishi, sistolik shovkin


2. Bemor 28 yosh, revmatik isitma va aortal etishmovchilik bilan ogriydi. Jismoniy zurikishdan keyin xansirash bezovta kila boshlagan. NOS 34 ta 1 min. da. ЮUS 1 minutda 110 ta. AKB 110/70 mm sim. ust. ga teng. Upkalarida nam xirillashlar eshitiladi. Bemorning axvoli yomonlashuvini nima bilan boglaysiz?

A) Utkir chap korincha etishmovchiligi*

B) Ung korincha etishmovchiligi

V) Revmatik isitma faolligi

G) Utkir kon tomir etishmovchiligi

D) Upka infarkti


3. Bemor 30 yoshda, profilaktik kurikda buyin kon-tomirlari pul`satsiyasi, юrak chegaralarining chapga siljishi, chukkida I ton va aortada II ton susayishi, aortada diastolik shovkin eshitilishi aniklandi. AKB 110/20 mm sim. ust. teng. Kanday kasallik xakida uylash mumkin?

A) Mitral etishmovchilik

B) Aortal etishmovchilik*

V) Trikuspidal etishmovchilik

G) Aortal stenoz

D) Mitral stenoz


4. Vrachga jismoniy zurikishdan keyin xushdan ketish shikoyati bilan bemor murojaat kildi. Auskul`tatsiyada aortada intensiv sistolik shovkin. Pul`s regulyar, 66 zarba 1 min, A/B-110/85 mm s/u. EKGda chap korincha gipertrofiyasi belgilari.Sizning tashxisingiz:

A) mitral etishmovchilik

B) aortal etishmovchilik

V) aortal stenoz*

G) korinchalararo tusik defekti

Kanday kushimcha tekshiruvlarni olib borish kerak?

A) umumiy kon taxlili, utkir fazali sinama

B) ExoKS*

V) kukrak kafasi rentgenoskopiyasi, UTT

6.3. Amaliy qismi

«Aortal qopqoq etishmovchiligi»

Xarakat tartibi

Fooliyat algoritmi

Mo’ljallangan bellgiar


Operatsiyalar ketma-ketligi

Xarakat vositalari


1.

Pasport ma`lumotlarini aniqlash

So’rab surishtirish

YOshi, millati, kasbi, yashash manzili

2.

Kasallikka xos shikoyatlarni aniqlash

So’rab surishtirish

Bosh aylanishi, xolsizlik, xushdan ketishlar, юrak urib ketishi, юrak soҳasidagi og’riqlar, bo’yin tomirlarini kuchli pul`satsiyasini ҳis qilish, ҳansirash-boshida jismoniy юklamadan so’ng, keyinchalik tinch ҳolatda, юrak astmasi ҳolati bilan.

3.

Kasallik anamnezini yig’ish

So’rab surishtirish

Boshlanishi – o’tkir, o’tkazilgan anginadan keyin, revmatik isitma; bakterial endokardit; ateroskleroz; biriktiruvchi to’qima tizimli kasalliklari.

4.

Xayot anamnezini yig’ish

So’rab surishtirish

Ijtimoiy yashash sabablar, nasliy moyillik.

5.

Umumiy xolatini baxolash

Ko’zdan kechirish

Umumiy xolati etishmovchilik darajasi bilan belgilanadi. Teri qoplamlari rangpar, sovuq, tsianotik. «Karotid o’yini» simptomi, kapillyar pul`s: tirnoqlarga shaffov shisha yoki barmoq uchi bilan bosilganda ular o’zani rangining arteriolalar pul`satsiyasiga mos ravishda «pul`satsiyalanuvchi» o’zgarishi.

6.

Ob`ektiv ko’rik

Manual va fizik ko’nikmalar (pal`patsiya, perkussiya, auskul`tatsiya)

Pal`patsiya: юrak uchi turtkisi chapga va pastga siljigan, tarqoq va kuchaygan.

Perkussiya: юrakni nisbiy bo’g’iqlik chegaralari chapga va pastga siljigan.

Auskul`tatsiya: юrak tonlari bo’g’iqlashgan. Юrak cho’qqisida II tonni bo’g’iqlashishi yoki yo’qolishi. To’sh suyagini chap qirrasida 3-4 qovurg’alar orlig’ida II tondan keyin eshitiluvchi diastolik shovqin. Pul`s-baland, tez. AQB: sistolik-baland, diastolik-keskin pasaygan. Periferik arteriyalarni eshitganda bir nechta xarakterli simptomlar aniqlanadi: ikkilangan Traube toni, ikkilangan Dюroz`e shovqini.


7.

Tekshirish dasturini tuzish

Klinik fikrlash

Um.qon an.– leykotsitoz, ECHT oshishi

Bioximik: o’zgarishlar aniqlanmaydi.

EKG: юrak elektr o’qini chapga siljishi. CHap qorincha gipertrofiyasi.

ExoKS: chap qorincha devorlari va aorta ildizining bir tekis gipertrofiyasi, klapan tavaqalarining shikastlanishi, mitral klapanni nisbiy etishmovchiligi.

Ko’krak qafasini rentgenoskopiyasi - chap qorincha gipertrofisi belgilari. Aortal konfiguratsiya.


8.

Tashxis qo’yish

Klinik fikrlash

As. Qaytalama revmatik isitma. Юrakni aortal illati (aortal klapan etishmovchiligi) QAE.

As. Юrakni surunkali revmatik kasalligi. Юrakni aortal illati (aortal klapan etishmovchiligi) QAE.



9.

Qiyosiy tashxis o’tqazish

Klinik fikrlash

NTSD.

ЮIK.


Mitral stenoz.

Ateroskleroz.



10.

Davolash

Klinik fikrlash

1.Antibiotikoterapiya.

2.Nosteroid yalig’lanishga qarshi vositalar.

4. 4-aminoxinolin ҳosilalari.

5.Diuretiklar.

6.Vitaminlar.

7.Metaboliklar.

8. Kal`tsiy antogonistlari.


«Aorta og’zi stenozi»


Xarakat tartibi

Fooliyat algoritmi

Mo’ljallangan bellgiar


Operatsiyalar ketma-ketligi

Xarakat vositalari


1.

Pasport ma`lumotlarini aniqlash

So’rab surishtirish

YOshi, millati, kasbi, yashash manzili

2.

Kasallikka xos shikoyatlarni aniqlash

So’rab surishtirish

Bosh aylanishi, xolsizlik, xushdan ketishlar, юrak soҳasidagi og’riqlar, quloqdagi shovqin, юrak astmasi xurujlari, o’ng qovurg’a ostidagi og’riq, shishlar.

3.

Kasallik anamnezini yig’ish

So’rab surishtirish

O’smirlik davrida revmatik isitma tashxisi qo’yilgan, tez-tez gripp bo’lgan, klimat o’zgarganda axvolini og’irlashishi.

4.

Xayot anamnezini yig’ish

So’rab surishtirish

Ijtimoiy yashash sabablar, nasliy moyillik.

5.

Umumiy xolatini baxolash

Ko’zdan kechirish

Umumiy xolati stenoz darajasi bilan belgilanadi. Teri qoplamlari rangpar, sovuq, tsianotik. SHish belgilari mavjud .

6.

Ob`ektiv ko’rik

Manual va fizik ko’nikmalar (pal`patsiya, perkussiya, auskul`tatsiya)

Pal`patsiya: юrak uchi turtkisi chapga siljigan.

Perkussiya: юrakni nisbiy bo’g’iqlik chegaralari chapga siljigan.

Auskul`tatsiya: юrak cho’qqisida I ton bo’g’iqlashishi, II ton aortada bo’g’iqlashgan Юrak cho’qqisida I ton bilan bog’liq bo’lmagan sistolik shovqin.To’sh suyagini o’ng qirrasida 2 qovurg’a orlig’ida dag’al bo’yin arteriyalariga uzatiluvchi sistolik shovqin eshitiladi. Pul`s-kichkina, sekin. AQB: sistolik-past, diastolik-baland.


7.

Tekshirish dasturini tuzish

Klinik fikrlash

Um.qon an.– o’zgarishsiz

Bioximik: o’zgarishlar aniqlanmaydi.

EKG: юrak elektr o’qini chapga siljishi. CHap qorincha gipertrofiyasi.

ExoKS: chap qorincha devorlarini bir tekis gipertrofiyasi,

Ko’krak qafasini rentgenoskopiyasi - chap qorincha gipertrofisi belgilari. Aortal konfiguratsiya.


8.

Tashxis qo’yish

Klinik fikrlash

As. Qaytalama revmatik isitma. Юrakni aortal illati (aortal stenoz) QAE.

As. Юrakni surunkali revmatik kasalligi. Юrakni aortal illati (aortal stenoz) QAE.



9.

Qiyosiy tashxis o’tqazish

Klinik fikrlash

NTSD.

ЮIK.


Mitraletishmovchilik.

Aorta ateroskleroz.

Xafaqon kasalligi.


10.

Davolash

Klinik fikrlash

1.Antibiotikoterapiya.

2.Nosteroid yalig’lanishga qarshi vositalar.

4. 4-aminoxinolin ҳosilalari.

5.Diuretiklar.

6.Vitaminlar.

7.Metaboliklar.

8.Юrak glikozidlari.

9. Periferik vazodilyatatorlar.









7. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

1. BEMORLARNI SO’RAB SURISHTIRISH VA KURIKDAN O’TKAZISH
Maksadi: - Tashxis uchun kerakli ma`lumotlarni yigish;

- Boshka axborot manbalarini aniklash (karindoshlari, boshka shifokorlar v ax.k.)

- bemorning ishonchini kozonib, mulokotga kirishish;

- bemorning shaxsiyati va kasallikka munosabatini aniklash (kasallikning ichki manzarasi);



- bemorning xushi, ruxiy xolati, umumiy kurinishi, teri koplamlarini baxolash.

Kursatmalar: Surab-surishtirish xushida bulgan xamma bemorlar uchun, kurik xamma bemorlar uchun.

Jixozlanishi: yaxshi yoritilgan palata, shifokor xonasi.

Bajariladigan etaplar (pogonalar):



Tadbirlar

Bajara olmadi

To’liq bajardi

1

Pasport ma`lumotlarni yig’ish

0

5

2

SHikoyatlari (asosiy va yondosh)

0

15

3

Kasallik anamnezini yig’ish

0

20

4

Xayot anamnezini yig’ish

0

15

5

Epidemiologik anamnez

0

5

6

Allergik anamnez

0

5

7

Bemorning ҳolati

0

5

8

Tana tuzilishi

0

5

9

Umumiy kurik

0

5

10

Kasallik mezonlarini aniqlash

0

20



Ja`mi


0

100

2. Krupoz zotiljam bilan kasallangan bemorlarni rentgenogrammasini taxlil qilish.



Tadbirlar

Bajara olmadi

To’liq bajardi

1

Pasport ma`lumotlarni tekshirish

0

5

2

Rentgenogramma sifatini baҳolash

0

15

3

Rentgenogramma proektsiyasini aniqlash

0

20

4

O’pka maydonlari, sinus va ildizlar ҳolatini baҳolash

0

20

5

Юrak va tomirlari ҳolatini baҳolash

0

20

6

Kasallikka ҳos patologik o’zgarishlarni aniqlash (quyilish davrida- yallig’langan tomonda o’pka rasmini kuchayishi,o’pka maydonlarini tiniqligi biroz pasaygan yoki saqlangan, jigarlanish davrida - bir nechta segment yoki bo’lakni intensiv soyalanishi, tuzalish davrida - yallig’lanish infiltratini o’lchamlarini va intensivligini kamayishi).



0

20



Ja`mi


0

100

3. KASALLIKKA MOS PARXEZ VA REJALI DAVO TAYINLASH



Maksadi: Kasallikni davolash yoki remissiyasiga erishish

Kursatmalar: xamma bemorlar uchun

Jixozlanishi: shifoxona

Bajariladigan etaplar (pogonalar):




Tadbirlar

Bajara olmadi

To’liq bajardi

1.

Pevzner buyicha parxez stollarining tavsifi

0

20

2.

Tashxisga mos ravishda parxez stollarini tugri tanlay olish.

0

20

3.

Parxezning tulaqonliligini baxolay olish

0

20

4.

Tashxisga, kasallikning ogirlik darajasiga va boskichiga mos ravishda asosiy (bazis) va simptomatik davo tayinlash

0

20

5.

Profilaktika chora-tadbirlarini tayinlash

0

20



Ja`mi


0

100


Testlar
1. Mitral stenoz fonida aortal etishmovchilik rivojlanganligini kanday belgilar kursatadi:

A) Юrak chukkisidagi presistolik shovkin

B) Mitral klapan ochilish toni

V) Botkina-Erba nuktasidagi diastolik shovkin*

G) Karsillovchi I ton
2. Юrak chegaralarini chapga siljishi, юrak chukkisida I ton va aortada II ton susayishi, aortada diastolik shovkin, AD : 130/20 mm.rt.st. Bu belgilar kaysi illatga xos:

A) Aortal etishmovchilikka*

B) Mitral etishmovchilikka

V) Aortal stenozga

G) Trikuspidal etishmovchilikka
3. Юkori pul`s davleniyasi va Mюsse simptomi kuzatiladigan юrak illatini kursating:

A) Mitral etishmovchilik

B) Aortal etishmovchilik*

V) Aortal stenoz

G) Mitral stenoz
4. Aortal stenoz uchun kuprok xarakterli:

A) Юrak chukkisida sistolik щelchok

B) Юrak chukkisida sistolik shovkin

V) Юrak chukkisida karsillovchi I ton

G) Aortada dagal sistolik shovkin*

D) Aortada II ton kuchayishi


5. Aortal stenozda юrak nisbiy chegaralari kaysi tomonga kengaygan:

A) Ungga va юkoriga

B) CHapga va юkoriga

V) Юkoriga

G) CHapga va ungga

D) CHapga va pastga*

6. Kaysi юrak illatiga aortadan chap korinchaga konni regurgitatsiyasi xos:

A) Trikuspidal etishmovchilik

B) Aortal stenoz

V) Aortal etishmovchilik*

G) Mitral eishmovchilik

D) Mitral stenoz


7. Aortal klapan etishmovchiligiga kanday arterial bosim xos:

A) 100/60 mm s/u

B) 120/70 mm s/u

V) 160/30 mm s/u*

G) 160/120 mm s/u

D) 180/100 mm.s/u


8. Aortal stenozga xos shikoyatlarni kursating

A) Kurkuv xissi

B) Kon tupurish

V) Юrak urib ketishi

G) Tush ortidagi ogriklar va bosh aylanishi

D) Xamma sanab utilganlar*


9. Aorta teshigi torayishini 3 xili farklanadi:

A) klapanli*

B) klapan usti*

V) klapan osti*

G) membranoz

D) psevdomembranoz

E) aorta ravog’i
10. Aortal stenozning 3 ta asosiy sababini ko’rsating:

A) revmatizm*

B) юrak tug’ma illatlari*

V) ateroskleroz*

G) infektsionnыy endokardit

D) sifilis

E) arterial gipertoniya
11.Aortal stenozi bor bemorlarning 4 asosiy shikoyatlarini sanab bering:

A) bosh aylanishi*

B) bosh og’rishi*

V) xushdan ketishga moyillik*

G) юrak soxasidagi og’riqlar*

D) юrak urib ketishi

E) oyoqlardagi shishlarga

J) o’ng qovurg’a ostidagi og’riq

Z) chap qovurg’a ostidagi og’riq
12.Aortal stenozning 2 auskul`tativ belgisini ko’rsating:

A) tushning o’ng tomonida 2 chi qovurg’a oralig’ida sistolik shovqin*

B) aorta ustida II ton susuyishi*

V) tushning o’ng tomonida 2 chi qovurg’a oralig’ida diastolik shovqin

G) o’pka arteriyasida II ton aktsenti

D) юrak cho’qqisida I ton susayishi


13.Aortal stenozga xos 3 “qon tomir” belgilarini ko’rsating:

A) Teri qoplamalarini rangparligi*

B) sistolik qon bosimini pasayishi*

V) kichik sekin pul`s*

G) юz giperemiyasi

D) pul`s bosimini oshishi

E) tez baland pul`s
14.Aortal stenozni tashxislash uchun 4 asosiy tekshirish usulini belgilang:

A) EKG*


B) FKG*

V) ExoKS*

G) Ro-tekshiruv*

D) юrak stsintigrafiyasi

E) pnevmotaxometriya

J) юrakni skanirlash

Z) юrak rentgenokimografiyasi
15.Aortal stenozni 3 kechish davrlarini ko’rsating:

A) I – chap qorinchani kuchli qisqarishi xisobiga illatni kompensatsiya davri*

B) II – passiv o’pka gipertenzisi davri*

V) III – o’ng qorincha etishmovchiligi davri*

G) III - chap qorinchani kuchli qisqarishi xisobiga illatni kompensatsiya davri

D) I - passiv o’pka gipertenzisi davri

E) II - o’ng qorincha etishmovchiligi davri
16.Aortal stenozni 3 FKG belgisini aniqlang:

A) I ton amplitudasini юrak cho’qqisida pasayishi*

B) II ton amplitudasini aortada pasayishi*

V) aortada юqori chastotali rombsimon sistolik shovqin*

G) I ton amplitudasini юrak cho’qqisida oshishi

D) O’pka arteriyasida II ton amplitudasini oshishi

E) Aortada susayib boruvchi diastolik shovqin
17.Aortal etishmovchilikka olib keluvchi 6 etiologik omilni ko’rsating:

A) revmatik isitma*

B) infektsion endokardit*

V) sifilitik aortit

G) biriktiruvchi to’qima diffuz kasalliklari*

D) юrak tug’ma illatlari*

E) klapanlar shikastlanishi bilan kechadigan ko’krak qafasi jaroxatlari*

J) ateroskleroz

Z) gipertrofik kardiomiopatiya

I) infektsion-allergik miokardit

K) klimakterik kardiomiodistrofiya
18. Aortal etishmovchilikning 4 ob`ektiv belgilarini kursating

A)kuzga tashlanib turuvchi kuchaygan va tarkalgan юrak turtkisi*

B)chukki turtkisining chapga va pastga siljishi*

V)юrak chegaralarining chapga va pastga siljishi*

G)tushdan ung tomonda II kovurga oraligida юrak chukkisi va aortaning ketma-ket pul`satsiyasi (pal`patsiyada aniklanadi)*

D)susaygan va chegaralangan юrak turtkisi

E)chukki turtkisining ungga siljishi

J)юrak chap chegaralarining ungga siljishi

Z)юrak chukkisi soxasida sistolik titrash
19. Aortal etishmovchiligini 4ta auskul`tativ belgisi:

A)aortada II ton susayishi va diastolik shovqin*

B)aorta teshigini nisbiy torayishi bilan bog’liq bo’lgan sistolik shovqin*

V)mitral tabaqalarni nisbiy etishmovchiligi bilan bog’liq bo’lgan юrak cho’qqisida sistolik shovqin*

G)юrak cho’qqisida diastolik shovqin – Flint shovqini, chap qorincha dilatatsiyasi oqibatida mitral teshik nisbiy torayishi xisobiga*

D)aortada II ton susayishi va sistolik shovqin

E)upka arteriyasida II ton aktsenti va aortada sistolik shovqin

J)upka arteriyasida II ton aktsenti va Botkin nuqtasida sistolik shovqin

Z)юrak cho’qqisida sistolik
20. Aortal etishmovchilikdagi aortal bosim uzgarishining 4 belgisini kursating

A) юkori sistolik bosim*

B) past diastolik bosim*

V) юkori pul`s bosim*

G) "deraza" simptomi - AKB ulchangandan birmuncha vaktdan keyin tonlar paydo bulishi*

D) past sistolik bosim

E) юkori diastolik bosim

J) kichik pul`s bosim

Z) ikki kulda ikki xil bosim
21.Aortal etishmovchilikda qon-tomirlar tebranishi bilan bog’liq bo’lgan 4ta belgini ayting:

A) tomoq ko’rigida tilchani tebranishi*

B) ko’z qorachig’ini tebranishi*

V) Mюssi simtomi*

G) kapilyar pul`s*

D) uzatilgan qullarni mayda tebranishi

E) qullarni ixtiyorsiz xarakatlanishi

J) kuzlarni pirpirashi


22. Aortal etishmovchilikdagi юrakdan tashkaridagi auskul`tativ 2 belgini kursating

A) ikkilangan Traube toni*

B) ikkilangan Dюoroz`e shovkini*

V) son arteriyasida sistolik shovkin

G) boldir arteriyasida sistolik shovkin
23. Aortal etishmovchilikning EKGdagi 3 belgisini kursatng

A) V 5 - V 6 da R tishcha amplitudasining kutarilishi*

B) V 1 da S tishcha amplitudasining oshishi*

V) V 5 - V6 da T tishcha baland va utkir*

G) V 1 - V 2 da R tishcha amplitudasining kutarilishi

D) V 6 da S tshcha amplitudasining oshishi

E) V1 - V2 da T tishcha baland va utkir
24. Aortal etishmovchilikning FKGdagi 3 belgisini kursating

A) юrak chukkisida I ton amplitudasining pasayishi*

B) aortada II ton ampltudasining pasayishi*

V) epitsentri Botkin nuktasida bulgan II tondan boshlanib, pasaюvchi юkori chastotali diastolik shovkin *

G) юrak chukkisida I ton amplitudasining kutarilishi

D) upka aretriyasida II ton kutarilishi



E) aortada veretenasimon sistolik shovkin

8. Joriy nazoratni baxolash mezoni

Talaba faoliyatining tavsifi

Uzlashtirish

Baxo

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mashg’ulotga tayyorlangan, munozaralarda faol katnashgan, mavzuni chukur uzlashtirgan, ijodiy fikrlaydi, bemorni surab–surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini tula bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, kasallik mezonlarini tula izoxlaydi, xar bitta sindromni kiyosiy tashxislaydi, dastlabki va klinik tashxisni tula asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

96-100

«5»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mashgulotga tayyorlanib kelgan, munozaralarda faol katnashgan, mavzuni uzlashtirgan, bemorni surab – surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, kasallik mezonlarini biladi, boshka tizimli va bugim kasalliklari bilan kiyosiy tashxis utkaza oladi, dastlabki va klinik tashxisni asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

91-95

«5»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha tayyorlangan, munozaralarda faol katnashgan, mavzuni chukur uzlashtirgan, bemorni surab–surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini tula bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, boshka tizimli kasalliklar bilan kiyosiy tashxis utkaza oladi, dastlabki va klinik tashxisni tula asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

86-90

«5»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mashgulotga tayyorlangan, munozaralarda faol katnashgan, mavzuni uzlashtirgan, bemorni surab–surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini tula bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, boshka tizimli kasalliklar bilan kiyosiy tashxis tulik utkaza oladi, dastlabki va klinik tashxisni tula asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

81-85

«4»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mashgulotga tayyorlangan, munozaralarda faol katnashgan, mavzuni uzlashtirgan, bemorni surab–surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini tula bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, boshka tizimli kasalliklar bilan kiyosiy tashxis utkaza oladi, dastlabki va klinik tashxisni asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

76-80

«4»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mashgulotga tayyorlangan, berilgan savollarga javob beradi, mavzuni uzlashtirgan, bemorni surab–surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi), bugim funktsional tekshiruvlarini bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni taxlil kila oladi, boshka tizimli kasalliklar bilan kiyosiy tashxis utkaza oladi, dastlabki va klinik tashxisni asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

71-75

«4»


Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha uzlashtirgan, bemorni surab – surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi) bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi va tekshirish natijalarni tula taxlil kila olmaydi, dastlabki va klinik tashxisni asoslay oladi, olgan bilimini amaliyotda kullay biladi

66-70

«3»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha mavzuni tushunadi, bemorni surab – surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi) ukituvchi maslaxati yordamida bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuzadi, dastlabki va klinik tashxisni ukituvchi maslaxati yordamida asoslay oladi, olgan bilimini ukituvchi maslaxati yordamida amaliyotda kullay oladi

61-65

«3»

Talaba mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha materialni tulik bilmaydi, bemorni surab – surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi) kisman bajara oladi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini ukituvchi yordamida tuzadi, dastlabki va klinik tashxisni ukituvchi yordamida asoslaydi, amaliyotda kullay olmaydi

55-60

«3»

Mavzu asosiy savollari bo’yicha va TMI savollari bo’yicha materialni bilmaydi, bemorni surab – surishitirish, anamnezini yigish, ob`ektiv tekshiruvlarni (barcha a`zolar pal`patsiyasi, perkussiyasi, auskul`tatsiyasi) bajara olmaydi, laborator – instrumental tekshirish va davolash rejasini tuza olmaydi, dastlabki va klinik tashxisni asoslay olmaydi, amaliyotda kullay olmaydi

55 va undan past

«2»




9. Mashg’ulotning xronologik xaritasi






Mashg’ulot bosqichlari

Mashg’ulot shakli

Davomiyligi

(min)


270

1.

O’qituvchining kirish so’zi (mavzuni asoslash)




10

2.

Amaliy mashg’ulot mavzusini muҳokama qilish, yangi pedagogik texnologiyalar (ishbilarmon o’yini), shuningdek, ko’rgazmali materiallar (slayd, audio-videokasseta, mulyaj, fantom, EKG, rentgenogramma va ҳ.k.)ni qo’llagan ҳolda talabalarning dastlabki bilim darajasini tekshirish

so’rov,

tushuntirish


60


3.

Muҳokamaga yakun yasash.




20

4.

Talabalarga mashg’ulotning amaliy qismini bajarish uchun topshiriq berish. Topshiriqlarni bajarish tartibi bo’yicha ko’rsatmalar va tushuntirish berish. Mustaqil kuratsiya



30


5.

Talabalarni mashg’ulotning amaliy qismini o’qituvchi yordamida egallashi (tematik bemor kuratsiyasi)

kasallik tarixi,

ishbilarmon o’yini,

vaziyatli masala

50


6.

Tematik bemorning laboratoriya, instrumental tekshiruvlaridan olingan natijalarning taҳlili, differentsial diagnostika, davolash va sog’lomlashtirish rejasini tuzish, retseptlar yozish va ҳ.k.

klinik-laborator anjomlar bilan ishlash

40


7.

Talabalarning o’zlashtirgan nazariy bilimlarini va amaliy ish natijalarini muҳokama qilish, mustaҳkamlash va mashg’ulot maqsadiga erishilganlik darajasini ҳisobga olgan ҳolda guruҳ faoliyatini baҳolash

og’zaki so’rov, test, munozara-baҳs, amaliy ish natijalari­ni tekshirish

40


8.

Ushbu mashg’ulot bo’yicha o’qituvchining xulosasi, ҳar bir talaba faoliyatini 100-ballik tizim bo’yicha baҳolash va e`lon qilish. Keyingi darsga tayyorlanish uchun talabalarga vazifa berish (savollar to’plami)

Axborot,

mustaqil tayyorlanish uchun savollar



20



10. Nazorat uchun savollar

1. Aorta illatlarni etiologiyasi.



  1. Aorta illatlarni patogenezi.

  2. Aorta illatlarni gemodinamikasi

  3. Aorta illatlarni klinik manzarasi.

  4. Aorta illatlarni qiyosiy tashxisi.

  5. Aorta illatlarni davolashning asosiy printsiplari.

  6. Aorta illatlarni kechishi, prognozi.


11. Tavsiya etilgan adabiyotlar
АSОSIYLАRI:
1. Ichki kаsаlliklаr. Bаbаjаnоv S.N., Tоshkеnt,2008 yil.

2. Ichki kаsаlliklаr. Shаrаpоv U.B. 1994 gg. 2003 gg.

3. Vnutrеnniе bоlеzni pоd rеd. Mаrtinоvа А.,I., Muхinа N.,А, Mоisееvа А.S., M, Mеdisinа, 2004 g

4. Vnutrеnniе bоlеzni. Pоd rеd Mаrtыnоvа i Muхinа. – Mоskvа, 2008 g.


QO’SHIMCHА АDАBIYOTLАR:

1.Diаgnоstikа bоlеznеy vnutrеnniх оrgаnоv. А.N.Оkоrоkоv. Mоskvа 2005g.

2.Lеchеniе bоlеznеy vnutrеnniх оrgаnоv. А.N.Оkоrоkоv. Mоskvа, 2005 g

3. http://.www.med-site.narod.ru/index.htm

Описание, диагностики, лечение заболеваний. Фармацевтика, анатомия.

4. http://www.recipe.ru

Медицина: информационные ресурсы, базы данных.

5. http://www.vh.org

Один изсамых позновательных медицинских сайтов.

6. http://www.meddean.luc.edu



Энциклопедия обследования больного со множеством иллюстрации, краткое описание болезней, тестирование.

  1. http://embbs.com

  2. Истории болезни, обучение, атлас по ЭКГ и др.

  3. WWW.TMA.uz.




Yüklə 0,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin