Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika universiteti sport va chaqiriqqacha harbiy ta

Standart –takrorlash mashq metodlari

O’zgaruvchan mashq metodlariga bo’linadi.

Har bir huruh yakunlanish uzuluvchanligi yana uzluksiz mashqlar metodi va uzlukli yuklanish metodlari yana interval mashiqlar metodlarini ajarata bilish lozim.

18

Xulosa

O’quvchilarga taʼlim-tarbiya berishning asosiy maqsadi yosh avlodni jismonan sogʼlom, aqlan yetuk, maʼnaviy boy, har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida tarbiyalash va maktab taʼlimiga tayyorlashdan iboratdir. Talabalarni tarbiyalashning vazifalari jismoniy, aqliy, ahloqiy, estetik, mehnat tarbiyasini berish va ularning tugʼma layoqati, qiziqishi, ehtiyoji va imkoniyatlarini hisobga olgan holda, milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida muntazam (maktabga) tayyorlashdan iboratdir. Maktabgacha taʼlim muassasalarida oʼtkaziladigan jismoniy tarbiya mashgʼulotlarining maqsadi va vazifalari bolalardagi turli jismoniy rivojlanishni koʼnikma va malakalarini shakllantirish, ulardagi kuchlilik, tetiklik, chaqqonlik, ziyraklik kabi jismoniy sifatlarni rivojlantirishdan iboratdir. Muntazam ravishda oʼtkaziladigan jismoniy mashgʼulotlar bolalarning oʼsish va rivojlanish jarayoniga ijobiy taʼsir koʼrsatadi.
Darsda o’quvchilar faoliyatini tashkil kilish usullari deganda o`qituvchi rejasiga muvofik o`quvchi mashqlarni bajarish uchun uyushtirish usullari tushuniladi.
Frontal (yoppasiga) shugullanish usuli- mashqlarni barcha o’quvchilar bir vaktda bajaradilar. Uning ustunligi kuprok o`quvchi kamrab olishda, darsda yukori zichlikka va katta jismoniy ogirlikka erishilishidadir, o’quvchilar o`qituvchi farmoyishi yoki komandasini baravariga bajarsalar, yoppasiga shugullanish usuli mashqlarni jamoa xolda bajarishning yaxshi namunasi bula oladi.
Mazkur usul o’quv muassasalarining barcha boskich o’quvchilari bilan olib boriladigan ishlarda, ayniksa, o’quv materiali bilan tanishtirishda keng kullaniladi.
Okimli usulda o’quvchilar bitta mashkni navbat bilan, ketma- ket tuxtovsiz okim tarzida bajaradilar. Bunday okimlar sharoitga karab ikkita, uchta bulishi mumkin.
Ikki yoki uch okimda dars zichligi, binobarin ogirligi xam oshadi.
Okim usuli akrobatika mashklari, uzun argamchi bilan bajariladigan mashklar,
19

skameyka va gimnastika devoriga tirmashishda, uni oshib utishda,muvozanat saklashda, tayanib sakrash, uzunlikka xamda balandlikka sakrashda kulaydir.

Individual usul shundan iboratki, bunda xar bir o’quvchi mashk bajaradi, kolganlar esa uni kuzatib turishadi. Bunday usul yakunlovchi darslarda kullaniladi. Bu o`qituvchiga xar bir mashk bajarilgandan sung yakun chikarishga,bolalar e’tiborini mashkni yaxshirok bajarishga, kamchilik va xatolarga karatishga imkon beradiki, bu ta’lim va tarbiya jixatdan juda muxim.
Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari – o‘quv ishlarining asosiy shakli sifatida. O‘qitishning vazifasining asosi hisoblangan holda har bir mashg‘ulotning ta`limiy, tarbiyaviy va sog‘lomlashtirishga yo‘nalganligini yaxlitligi. Mashg‘ulotlar vazifalarini ishlab chiqishning ahamiyati. Mashg‘ulotlarni tuzilish xususiyatlari: mashg‘ulotlar tuzilishining o‘quv muassasalarida tahsil oluvchilarning yoshlik xususiyatlariga bog‘liqligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish.
Jismoniy yuklanishning hajmi va shiddatini oshirish. Bir yuklanishning o’zini uzoq vaqt qo’llash holatida uning taraqqiy ettiruvchi samaradorligi shu jismoniy yuklanishga o’rganish darajasi bo’yich asta sekin yo’qolib boradi. Yuklanishga o’rganib boorish natijasida vujudga kelgan organizimning funksional imkoniyat lar bir hil tipdagi shu ish ratsional foydalanish olib keladi. Funksiyonal imkoniyatlarning keying rivojanish uchun doimo jismoniy yuklalishlarni yangilab borish , uning xajm va shiddatini oshira borish talab etadi.
Jismoniy yuklanish deb jismoniy mashiqlarni organizimga ta’sir etuvchi hamda sodir bo’ladigan obyektiv qiyinchikilarni yengish darajasiga aytiladi. Jismoniy yuklanish organizimning ish potentsional sariflanish va charchash bilan bevosita bo’liq bo’lib charchash jarajoni ro’y beradigan dam olish bilan bog’liqdir. Shunday qilib nagruzka charchash orqali ish qobiliyati tiklash va oshirishga olib keladi.
20
Jismoniy yuklanishlarning samaradorligini uning hajmiga va shiddatiga to’g’ri keladi. Nagruskaning xajmi deb ayrim mashiqlarning kop vaqtli tasirchanligi shuningdek ma’lim bir vaqt bajarilgan jismoniy ishlarning miqdoriy yigidisiga aytiladi.
Jismoniy yuklanishning shiddati uning har bir vaqtidagi ta’sir kuch funksiya kuchlanganlgi tasirining bir vaqtdagi qiymati bilan xarakterlanadi. Shiddat ko’rsatkichlari harakatni tezligi va harakat konikmasi.
Jismoniy yuklanish – jismoniu tarbiyaning turli metodlarida standart va takrorlash mashiq metodi har bir vaqtrida o’zining tashqi parametrlari bilan amaliy bir xil vaqtda o’zining tashqi parametrlari bilan bir xil va o’zgaruvchan bo’ladi. Ikkala tipdagi jismoniy yuklanishalrning foyda charchash hosil qilgan bir faoliyatga boshqa ikkinchi faoliyataga o’tish bo’lishi mumkin.
Jismoniy yuklanish qisimlari uzoqligi tiklanish jarayonining sodir bo’lishi qonuniyyatlari va yonaltirishi ta’sirlari asosida o’rnatiladi. Intervalning 4 turi mavjud

1. 
   Toliq interval
   
2. 
   Qattiq yoki subinterval
   
3. 
   Ekstimal yoki superintervalny
   
4. 
   Mini-maksi oraligi
   

Bo’lingan konsturuktiv mashq metodiga masalan suvda suzishning o’rgatish akrabatik mashiqlarni qisimlariga bo’lib o’rgatish kiradi. Hammamizga ma’lumki mashqlar musobaqa sharoitda butunligicha bajaradi.

21
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil “Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2020 yil 1-fevralda boshalab “ Olimpiya sport turlari boyicha respublika sport musobaqalari ommalashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi farmoni .
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2025 yil “O‘zbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni takomillashtirish va ommalashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni
ASOSIY ADABIYOTLAR
4. Maksimenko А.М. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi\ - M„ 1999.
5. Matveev L.P. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi\ Jismoniy madaniyat institutlati uchun darslik. M. FiS.1991.
6. Matveev L.P. Sportning umumiy nazariyasi: Darslik. -M ., 1997.
7. Smimov Yu.I., Polevhikov M.M. Sport metrologiyasi: Darslik. - M., 2000.
8. B.A.Ashmarin. -M., 1990. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi: Pedagogika institutlari uchun darslik.
10. Salamov R.S., Aripov Yu.Yu. Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiyati asoslari. T. «Moliya». 2011 .
11. Davronov I.E., Jurayev B.T. Pedagogik va psixologik fanlarni o'qitish metodikasi. "Durdona" nashriyoti, -Buxoro, 2019.
12. Pedagogika. Ensiklopediya. 1-jild. A-Yo (mas'ul muharrir R.Safarova) -Т.: 2015
13. Umarov A.S., Rahimov.A.K., Mirzayeva.N.A. Dars sifatining tahlili-ta’lim tarqqiyoti mezoni // Ta’lim va rivojlanish tahlili onlayn ilmiy jurnali.- 2022.
15. Goncharova O.V. Yosh sportchilarning jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish. o‘quv qo‘llanma, Toshkent., O‘z DJTI, 2005 y - 171 b.
22

16. Maxkamdjonov K, Tulenova X.B. Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun umumiy va kengaytirilgan “Jismoniy tarbiya” dasturi. Ilm-ziyo Toshkent., 2006 y.

17. Xoldorov T., Tulenova X.B. Jismoniy madaniyat, jismoniy tarbiya, sport, turizm, xalq milliy o‘yinlarining nazariy va amaliy asoslari. TDTU bosmaxonasi, 2007 y.
18. Abdullayev A., Xonkeldiyev SH. Jismoniy tarbiya nazariyasi va bslubiyoti. o‘quv qo‘llanma Toshkent., O‘zDJTI, 2005 yil.
19. Mahkamdjanov K.M. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi Toshkent., darslik “Iqtisod -moliya” 2008 yil.
20. Salamov R.S. “Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati”. 1 jild. Darslik. ITA-PRESS. T. 2014 yil. 297 b.
21. Salamov R.S. “Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati”. 2 jild. Darslik. ITA-PRESS. T. 2015 yil. 181 b.


23