Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika universiteti sport va chaqiriqqacha harbiy ta

9

2. Individual va aylanma trinirovka mashg’ulotlar

Individual usul shundan iboratki, bunda xar bir o’quvchi mashk bajaradi, kolganlar esa uni kuzatib turishadi. Bunday usul yakunlovchi darslarda kullaniladi. Bu o`qituvchiga xar bir mashk bajarilgandan sung yakun chikarishga,bolalar e’tiborini mashkni yaxshirok bajarishga, kamchilik va xatolarga karatishga imkon beradiki, bu ta’lim va tarbiya jixatdan juda muxim.

Aylanib yurib shug’ullanish usuli.
Aylanib yurib shugullanish usuli- darsning ma’lum bir vaqtida o’quvchilar 4-8 kishilik bir necha guruxga bulinib, o`qituvchi kursatmasiga binoan turli snaryad yoniga yoki mashgulot joyiga boradilar va o`qituvchi signali buyicha mashqlarni mustaqil bajara boshlaydilar. Ma’lum bir vakt utgach (30-40 sek), o`qituvchi yangi signal beradi va o’quvchilar boshqa snaryad yoki mashgulot urniga uyushgan xolda utadilar. Barcha o’quvchilar dars rejasida kuzda tutilgan xamma mashklar bilan shugullanib bulmagunlaricha shu tarzda davom etaveradi. O’quvchilar bir snaryaddan ikkinchisiga utib va barcha mashqlarni bajarib, guyo mashklar doirasini tugallaganlari uchun bu usul aylanma usul deyiladi.
10
Bu usulni shuning uchun xam trenirovka deb ataydilarki, uning asosiy maksadga yunalganligi shugullanuvchilarning jismoniy sifatlari rivojlanish darajasini oshirish va organizmning funktsional imkoniyatlarini takomillashtirishdan iboratdir.
Bunga mashqlarni muayyan izchillikda, ixtiyoriy yoki berilgan sur’atda, muayyan vaktda yoki ma’lum mikdorda kup martalab takrorlash orkali erishiladi. Darsda o’quvchilar faoliyatini tashkil kilish usullari kuyilgan vazifalar, sharoit, o’quvchilar soni va ularning tayyorgarligiga boglik. Bundan tashkari turli usullarning kullanishi o`quvching darsga bulgan kizikishini va darsning samaradorligini oshiradi.
Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari – o‘quv ishlarining asosiy shakli sifatida. O‘qitishning vazifasining asosi hisoblangan holda har bir mashg‘ulotning ta`limiy, tarbiyaviy va sog‘lomlashtirishga yo‘nalganligini yaxlitligi. Mashg‘ulotlar vazifalarini ishlab chiqishning ahamiyati. Mashg‘ulotlarni tuzilish xususiyatlari: mashg‘ulotlar tuzilishining o‘quv muassasalarida tahsil oluvchilarning yoshlik xususiyatlariga bog‘liqligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish.
Mashg‘ulotni tashkil etish xususiyatlarini ochib berish, o‘quvchilar faoliyatini tashkil qilish usullari: frontal, uzluksiz, guruhli, individual, aylanma mashg‘ulotlari haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. Maxsus va tayyorlov guruhlari bolalari bilan olib boriladigan jismoniy tarbiyaning maqsad va vazifalari. Tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlarda jismoniy madaniyat mashg‘ulotlarini tashkil etish xususiyatlari hamda o‘tkazish metodikasi, mashg‘ulotlarning tuzilishi, ularning mazmuni haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. Rejalashtirishning ahamiyati va mohiyati, rejalashtirish texnologiyasi va shaklini belgilovchi xususiyatlari, rejalashtirishning asosiy amallari, ularning ketma-ketligi. Rasmiy, umumiy dasturlarning mavjudligi, uni xususiyatlari va uni amalga oshirish haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish.

11
M ashg‘ulotlarning sharoitga muvofiqligi. M asalan, nostandart jihozlarga ega bo'lib, bir butun o'rgatish metodida ham, eng qulay dars unumdorligiga erishish mumkin. Agar sport zalida, deylik, ikki-uchta arqon boisa, osilishga o'rgata borib, osilishning asosiy unsurini o'rgatishda frontal usulni qo'llash imkonini beruvchi yordamchi mashqlarni bajarish maqsadga muvofiqdir. 0‘rgatish usullarining tasnifl Metodlarning har xil bclgilnriga muvofiq bir necha tasnifl mavjud.

Ular bir-biriga zid bo'lmasdan, o'rgatish jarayonini har tomondan ochib beradi. Farqlash kerak, birinchidan, bolaning bilish faolligini aks cttiruvchi usul, yoki eshitgan va ko'rganini eslash usullari; ikkinchidan, o'qituvchi o'z bilimlarini, malakalarini so'z yordamida anglashi va namoyish qilish usuli; uchinchidan, eshitish, kuzatish va harakatlarni bajarish orqali o'quvchilarning bilim va malakasini oshirish usullari. Sanab o'tilgan uchta tasnifdan jismoniy tarbiyada eng ko'p tarqalgani oxirgisi. Chunki bunda, o'quvchilardan faqat bilimlar talab qilinibgina qolmasdan, harakat-faoliyatlar sistemasi bilan amaliy bilimlar o'quv materialida yetarlicha aks ettirilgan. O'quvchilarning bilim va malaka olishlarini o'rganish uslublarining hammasi uch guruhga bo'linadi. 6 — T. Usmonxo'jayev va boshqalar. 81 Uchli guruhdagi metodlarning mavjudligi organizmning har xil anali,atorlari sistemasi yordamida o‘quvchilarning o‘rganilayotgan faoliyatlar bilan tanishuvini ta’minlaydi: bola tinglaydi, ku/atadi, harakat jarayonida o ‘zini sezadi. Ishga ikkala signal sistemasi jalb etiladi. Faoliyatlarga o'rgatishda amaliy iislublar asosiy ahamiyatga ega boiadi. Mar bir metodlar guruhi pedagogik faoliyatda bir necha ko'rinishga ega.

12