Toshkent yangiyul poligraph service
°C da elastikligi (foizda)
Yüklə 5,3 Mb.
|
Stereoregulyar kauchuk (ISK-3)-sis-l,4-poliizoprenli kauchuk olish uchun, monomer eritmada polimerizatsiyalanadi, bunda steriospesifik katalizatorlar (litiy, tetraxlor titan, alkillitiy yoki kompleks metalloorganik katalizatorlar, masalan A1 (izo-C4H10)3) qo‘llaniladi. Olinish usuli yuqori usullarga o‘xshaydi. Uning tuzilishi quyidagicha: KIMYOVIY TEXNOLOGIYANING UMUMIY TUSHUNCHALARI 5 2-§. Kimyo sanoatining ahamiyati 6 3-§. Kimyoviy ishlab chiqarishning paydo bo‘lishi va taraqqiyoti 7 4-§. 0‘zbekistonda kimyoviy ishlab chiqarishning paydo bo‘lishi va taraqqiyoti 10 5-§. Kimyoviy ishlab chiqarishning texnologik va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari 14 (1.2) 17 2-§. 0‘zbekistonda kimyo sanoatining paydo bo‘lishi va rivojlanishi 49 §. Qattiq xomashyoni boyitish 50 4-§. Suyuq xomashyoni boyitish 58 5-§. Gazsimon xomashyolarni boyitish 59 6-§. Xomashyodan kompleks foydalanish. Chiqindisiz texnologiya 60 7-§. Energiya 62 2-§. Ichimlik suvini tayyorlash 69 3-§. Sanoat suvlarini tayyorlash 72 В t 75 4-§. Sanoatda suv sarfini kamaytirish yo‘llari 76 1-§. Atmosfera muhofazasi 81 Xmv=(Gmz/Gm) (1-15) 117 Q p 138 ta=th±G^'X (L38) 138 \ / 151 “=^=DeFi; c-40' 154 <29) 178 MUHIM KIMYOVIY ISHLAB CHIQARISHLAR 181 CH2 ^CH2 || 366 ^yLgLkdJ 374 Ччо 385 с6н5 - н+сн2 = сн2 ч - 388 II 412 YIi 430 ГМ 443 Yana muhim sterioregulyator va kauchuklardan DSK (divinilli sintetik kauchuk) bo‘lib, uning tuzilishi sis- 1,4- polibutadiyen shaklidadir (DSKni 1956- yilda akademik B. A. Dolgopolskiy sintezladi). Bu kauchuklar yuqorida ko‘rsatilganidek, umumiy sohalar uchun bo‘lib, barcha xildagi rezina buyumlar tayyorlash uchun ishlatiladi. Maxsus maqsadlar yoki sohalarda ishlatiladigan kauchuklardan: divinilnitrilli kauchuk (NSK-18, NSK-26, NSK- 40) muhim kauchuk bo'lib, divinilni akrilonitril bilan sopolimerlab (emulsion sopolimerlash usulida) olinadi. Uning tuzilishini quyidagicha yozish mumkin: (-CH2-CH=CH-CH2-CH2 -CH-) CN Bu kauchuk birinchi jadvalda ko‘rsatilganidek, benzin va surkov moylariga juda chidamli bo‘lganidan rezina qo'lqoplar, prokladkalar (benzin yoki moy o‘tkazmasligi uchun ikki narsa orasiga qo‘yiladigan qistirma) benzin va moylami saqlash uchun idishlar va boshqalar tayyorlashda ishlatiladi. Yana bir kauchuk bu xloroprenli kauchukdir. Bu kauchuk Rossiyada nairit deb, AQShda esa neopren deb ataladi. U suvli emulsiyada polimerlab olinadi. Bunda emulsiyaga ozroq miqdor stirol qo‘shib, sopolimerlab olinadi. Uning eng muhim xossasi 100- 150°C gacha issiqlikka uzoq muddatgacha chiday olishidir. Rezina ishlab chiqarish. Rezina ishlab chiqarish 3 asosiy bosqichdan iboratdir: 1. Xom rezina aralashmasini tayyorlash. 2. Unga biror buyum shaklini berish. 3. Vulqonlash. Toza kauchuk bevosita buyum tayyorlash uchun yaroqsiz. Chunki u oson uziluvchan, elastikligi ham kam, yuqori haroratda yopishib qoluvchi, past haroratda esa sinuvchan bo‘ladi. Shuning uchun ham kauchuk turli oiganik va anoiganik mahsulotlar bilan qo‘shilib, so‘ngra aralashmaga biror buyum shakli beriladi. Shundan keyingina u vulqonlanadi (vulqonlanishni 1839- yilda Gudir kashf qilgan). Olinadigan rezinaning barcha xossalarini belgilovchi asosiy tarkibiy qismlar quyidagilardir: 1) kauchuk; 2) uni vulqonlash uchun qo'shiladigan moddalar (oltingugurt, metall oksidlari va peroksidlari, benzoil peroksidi va boshqalar). Vulqonlash jarayonida yuqori haroratda (130-160°C) va yuqori bosimda (0,3-0,6 MPa) kauchukning to‘g‘ri zanjirli uzun molekulalariga oltingugurt birikib go‘yo molekulalami «tikadi» va 3 o‘lchamli struktura hosil qilib rezinaga aylantiradi; 3) tezlatkichlar (difenilguanidin merkaptaben- zotiazol va boshqalar), yumshatgichlar (dibutilflalat, moy kislotalari, vazelin, parafin, sintetik polimerlar: polipropilen, polivinilxlorid, fenolformaldegid smolalari), eskirishni oldini oluvchilar (fenollar, aromatik aminlar, vosk va boshqalar), to‘ldiruvchilar (to‘ldiruvchilar aktiv va noaktivga bo'linadi. Aktiv to'ldiruvchilarga: qurum , kremniy (IV)- oksidi , oq qurum, titan (IV)-oksidi, rux oksidi va boshqalar kiradi. Ular 10% dan 50 % gacha rezinaning mustahkamligini oshirish uchun qo‘shiladi. Noaktiv to‘ldiruvchilarga: bo‘r, talk, kaolin, bariy sulfat tuzi va boshqalar kiradi. Bular kauchuk sarfini kamaytirish va buyumning tannarxini arzonlashtirish imkonini beradi. Kauchuk vulqonlanganda 5-10 % qo‘shbog‘lari uziladi, xolos. Vulqonlanish jarayoni 5 daqiqadan 90 daqiqagacha davom etadi. Vulqonlanish turli xil apparatlarda olib boriladi. Vulqonlanganda kauchukning to‘g‘ri zanjirli strukturasi to‘rsimon struktukaga aylanadi. Vulqonlashni tezlatgich molekulalami, qizdirilganda radikalga -R parchalanadi va hosil bo‘lgan radikal 8 atomdan iborat oltingugurt xalqasiga birikib uni beqaror radikalga aylantiradi. -R'+Sg-»R—S—S—S—S—S—S—S—S' Bu radikallar kauchukning makromolekulasi bilan birikuvchi bir yoki bir necha ikki valentli polisulfidli radikallarga parchalanadi (Masalan, DSK bilan boradigan vulqonlash reaksiyasi quyidagicha bo‘ladi): R-S 8 > +s +s, R-S6+— -CH2-CH=CH-CH2-- >RSSH+ +-’CH-CH=CH-CH2-- Yüklə 5,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||