Tuproqdagi mikroelementlarning harakatchan shakllarini aniqlash

Formaldoksim yordamida marganesni aniqlashning fotometrik usuli.

Usul formaldoksim bilan marganesning rangli kompleksini olishga va eritmaning optik zichligini o'lchashga asoslangan. Marganesning rangli kompleksini hosil qilish uchun ammiakli bufer eritmasi yordamida yaratilgan o’rtacha ishqoriy muhit zarur. Askorbin kislotasi va Trilon B yordamida formaldoksim bilan temir kompleksini yo'q qilish temirning ta'sirini yo'q qiladi.

Tahlilga tayyorgarlik.

Formaldoksimning birlamchi eritmasi tayyorlanadi: 1 litrli o'lchov kolbasiga 700 ml ga yaqin distillangan suv solinadi, 123 g gidroksilamin gidroxlorid, 172 ml 37% li formalin qo'shiladi va distillangan suv bilan hajmi belgigacha keltiriladi. Olingan eritma yopiq shisha idishga 1 oygacha saqlanadi.

Tahlil qilingan kuni formaldoksimning ishchi eritmasi tayyorlanadi: 200 ml formaldoksim eritmasiga 800 ml distillangan suv qo'shiladi va eritma aralashtiriladi.

Ammiakli bufer eritmasi tayyorlanadi: 68 g ammoniy xlorid va 570 ml 25% li suvli ammiak eritmasi 1 litrli o'lchov kolbasiga solinadi, distillangan suv bilan hajmi belgisiga keltiriladi. Ishchi ammiak bufer eritmasini tayyorlash uchun 100 ml ammiak bufer eritmasiga 900 ml distillangan suv qo'shiladi va yaxshilab aralashtiriladi. Tahlil kuni niqobli eritma tayyorlanadi: 4 g askorbin kislotasi Trilon B ning 3% li 500 ml eritmasida eritiladi.

Marganes A ning zaxira standart eritmasi quyidagicha tayyorlanadi: 4,338 g marganes sulfat pentagidrat 1 litrli o'lchov kolbasiga solinadi, hajmi distillangan suv bilan belgisiga keltiriladi. 1 mg/ml marganes o'z ichiga olgan natijada eritma 1 yildan ko'p bo'lmagan muddatda saqlanadi.

Marganes B ning ishchi standart eritmasi quyidagicha tayyorlanadi: 25 ml A eritmasi 100 ml li o`lchov kolbasiga solinadi va Hajmi 0,1 n li sulfat kislota bilan belgiga moslashtiriladi. 250 mkg /ml marganesni o'z ichiga olgan eritma 3 oydan ortiq bo'lmagan muddatda saqlanadi. Tahlil kuni 10-jadvalda ko'rsatilgan ishchi standart eritma B hajmlari 50 ml hajmli o'lchov kolbalariga solinadi. Eritma hajmi 0,1 N sulfat kislota bilan belgiga keltiriladi.

Standart eritmalarni fotometriya natijalariga ko'ra kalibrlash grafigi tuziladi. Tuproqdagi marganesning massa konsentratsiyasi (ppm, mg/kg) etalon eritmaga mos keladigan absissa o'qi bo'yicha, optik zichlik qiymati esa ordinata o'qi bo'yicha chiziladi.

10-jadval - Tuproqdagi marganetsni fotometrik aniqlash uchun etalon eritmalar shkalasini tayyorlash.

№ etalon eritmalar	B eritmasining hajmi, ml	Element eritmasidagi marganesning massa konsentratsiyasi, mkg/ml	Tuproqdagi misning massa ulushi bo'yicha etalon eritmadagi marganesning massa kontsentratsiyasi, ppm (mg/kg)
1	0	0	0
2	1	1	10
3	2	2	20
4	5	5	50
5	10	10	100
6	15	15	150
7	20	20	200