Tuproqshunoslik va agrokimyo

Keraklireaktivlar: 1. pH ni 4,0-8,0 oralig’ida ishlash uchun 100 ml li qora rangli shisha idish (aralash indikator uchun);
2. pH 0,2 bo’lgan, рН ni 4,0-7,8 gacha ko’rsatadigan standart o’lchagich shkala (etalon shkalalarda rangli suyuqlik bo’lib, bu suyuqlik o’lchagich shkalaning ampulasi vazifasini bajaradi. Asbobda xammasi bo’lib 20 ta ampula bor);
3.100 ml li shisha idish, 0,1 n kaliy xlorid eritmasi;
4.tekshiriladigan eritma uchun 5 ml li pipetka;
5.kombinirlangan suyuqlik uchun 0,3 ml li pipetka;
6.tekshirilayotgan eritmaning rangi bilan taqqoslash uchun koparatorning teshikcha yoki uyachasi;
7.6 ta probirka (ikki joyda belgisi bo’lib, so’rim tayyorlash uchun ishlatiladi).
N A Z O R A TS A V O L L A R.
1.Tuproq muxiti necha xil bo’ladi?
2.Tuproq muxitini aniqlashning qanday usullari bor?
3.Tuproq muxiti qanday xisoblanadi?
4.Tuproq muxitini aniqlashni tushuntiring?
8-MASHG’ULOT. TUPROQDAGI CO₂ KARBONATLAR MIQDORINI (ATSIDIMETRIK USULIDA) ANIQLASH.


Mashg’ulotdan maqsad. Tuproq tarkibidagi kaltsiy, magniy karbonatlarni va chirindi miqdorini aniqlash, shuningdek, tuproqning fizik-ximiyaviy va mexanik xossalarini o’rganishdan iborat. O’rta Osiyo tuproqlarini 10-20% gacha (CaCO3 hisobidan) va boshqa tuproqlarni 30% gacha karbonatlar bo’lishi mumkin. Tuproq tarkibidagi karbonatlar suyultirilgan xlorid kislota yordamida aniqlanadi (Knop usuli). Lekin bu usul bilan ishlashda ancha ko’p vaqt ketadi. SoyuzNIXI tavsiya etgan atsidimetrik usul bilan karbonatlarni tez aniqlash mumkin (S.A.Kurdin).
Atsidemetrik usul. Tuproq tarkibidagi karbonatlar xlorid kislota ta‟sirida parchalanadi. Bunda quyidagicha reaktsiya boradi. CaCO3 + 2HCl – CaCO3 + H2O + CO2 Karbonatlarni parchalash uchun sarf bo’lgan kislota miqdori reaktsiyaga kirishmay qolgan kislotani ishgor bilan titrlab aniqladi. HCl + NaOH = NaCl + H2O Kerakli asboblar: metilrot indekatori, lakmus qog’ozi, filtr, pipetka (25 ml), 250, 170, 1,5 ml li kolbalar, shtativ, texnik tarozi, 0,02 n xlorid kislota eritmasi, 0,2 n o’yuuvchi natriy eritmasi (8.1-rasm)