Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
-§. To‘siqdagi izlar bo‘yicha o‘q otilish tartibi, miqdori va
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3-§. To‘siqdagi izlar bo‘yicha o‘q otilish tartibi, miqdori va to‘siqdagi o‘q otilishi izlarini aniqlash usullari O‘q otilishining ketma-ketligi yoki tartibini aniqlash sud ballistikasining eng qiyin vazifalaridan biri bo‘lib, odatda bu ish ehtimollik shaklida bajariladi. Quyidagilar o‘q otilishining ketma-ketligi haqida ma’lumot beradi: — shisha, kafel, suyak kabi materiallardan iborat bo‘lgan to‘siq- lardagi o‘q teshiklari yaqinidagi radial yoriqlarning xususiyati . Bu kabi to‘siqlarda keyingi o‘q otishdagi radial yoriqlar oldingi o‘q otishdan hosil bo‘lgan radial yoriqlarda tugallanadi. Shisha to‘siqdagi o‘q otish ketma-ketligi eng oxirgi o‘q otishda, o‘q teshigi atrofidagi shishaning mayda, kukunsimon zarrachalarining mavjudligi bilan ham aniqlanishi mumkin; — ishqalanish halqasining intensiv ravishda o‘tirib qolishi . Masalan, stvoli tozalangan o‘qotar quroldan o‘q otilishida, ishqalanish 390 halqasining bo‘yalish intensivligi birinchi o‘q otilishda keyingi o‘q otilishlariga qaraganda ancha kamroq bo‘ladi. Bu hol ikkinchi va undan keyingi o‘q otilishda, otilgan o‘qlar endi qurum bilan (birinchi o‘q otilishida vujudga kelgan) qoplangan stvoldan o‘tishi hamda o‘z sirtiga o‘q otilishi mahsulotlarini qabul qilib olishi bilan tushuntiriladi. Ushbu qabul qilib olingan o‘q otilishi mahsulotlari keyinchalik to‘siqqa olib o‘tiladi. Shuning uchun ikkinchi va keyingi o‘q otilishda ishqalanish halqasining bo‘yalish intensivligi ko‘proq bo‘ladi; — jarohatda miltiq moyi izlarining mavjudligi . O‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatdagi o‘q teshigining atrofida miltiq moyi, stvoli tozalangan quroldan otilgan birinchi o‘qdan keyin kuzatiladi; — narezlar maydonini o‘qdagi izlarining xarakteri . Agar stvol kanali yetarli darajada qalin moylangan bo‘lsa, u holda «moyli pona» effekti natijasida narezlar maydonining birinchi otilgan o‘qdagi izlarining intensivligi, ikkinchi va undan keyingi o‘qlardagiga qaraganda kamroq bo‘ladi; — otilgan gilzalarning ketma-ketligi bo‘yicha . Bu holda o‘q otilishi ketma-ketligi yoki tartibi gilzalarning hodisa sodir bo‘lgan joydagi o‘rnashuviga ko‘ra aniqlanadi. Buning uchun otilgan gilzalar va o‘qlarning o‘zaro mos kelishi aniqlanishi lozim; — gilzalarning revolver barabanidagi holati bo‘yicha. Bu holda revolver barabanining holati o‘zgarmagan bo‘lishi kerak; — o‘q tekkan jarohatdagi teshiklarning joylashish xususiyatiga ko‘ra . Bu usul bilan avtomatlar yoki to‘pponcha–pulemyotlardan uzluksiz o‘q otilishida o‘q otilishi ketma-ketligi aniqlanishi mumkin. Masalan, AKM avtomatidan uzluksiz o‘q otilishida dastlabki otilgan o‘qlarning teshiklari o‘zaro yaqin joylashgan bo‘ladi va keyingi otilgan o‘qlarning teshiklari esa bu teshiklarga nisbatan o‘ngroq va yuqoriroqda joylashgan bo‘ladi. O‘q otilishi miqdorini quyidagilar orqali aniqlash mumkin: — o‘q tekkan jarohatlardagi teshiklar miqdoriga ko‘ra; — hodisa sodir bo‘lgan joyda aniqlangan otilgan gilzalar va o‘qlarning miqdoriga ko‘ra, ularni o‘zaro solishtirib bo‘lgandan so‘ng. Silliq stvolli ov qurollaridan o‘q otilganida, ularning miqdorini, sochma o‘q otilishdan hosil bo‘lgan miqdorini hisoblab, aniqlash mumkin, bu holda ushbu miqdorni ov patronlari bo‘yicha ma’lumotlar bilan solishtirish lozim. Bundan tashqari, o‘q o‘qotar qurolning zatvor va ayrim qismlari, stvol qutisi kabi alohida qismlaridagi qurumlanish darajasi ham otilishlarning miqdori to‘g‘risida ma’lumot beradi. 391 To‘siqdagi o‘q otilishi izlarini aniqlash usullari. O‘q otilishidan hosil bo‘lgan jarohatlarni tadqiq qilishda, birinchi navbatda, ushbu jarohat haqiqatan ham o‘q otilishidan va o‘q tegishidan vujudga kelganini aniqlab olish zarur bo‘ladi. Jarohatning o‘q tegishidan hosil bo‘lganligi haqidagi savol yoki vazifalar o‘q otilishi turli omillarining shikast yetkazuvchi ta’siriga xos bo‘lgan morfologik alomatlarning yig‘indisiga ko‘ra hal etiladi, bu alomatlar sirasiga quyidagilar kiradi: «mato minusi»ning mavjudligi, jarohat kanalda snaryadning mavjudligi, ishqalanish halqasining mavjudligi va yaqindan o‘q otilishi izlarining mavjudligi. Yaqin masofadan o‘q otilishi izlarini va ishqalanish halqasini aniqlash uchun ko‘plab metodlar mavjud. Shulardan ayrimlarini ko‘rib chiqamiz. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|