Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘qning to‘siqqa qanday
α α — burchak ostida tekkanini o‘q teshigining shakliga ko‘ra aniqlash: 1 — to‘siq; 2 — o‘q teshigi; D — jarohat shaklini hosil qilgan ellipsning katta o‘qi; d — o‘q diametriga teng bo‘lgan kichik o‘q. Yassi to‘siqdagi o‘q teshigining yoki ishqalanish halqasining shakliga ko‘ra uchrashish burchagini taxminan aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin: d α = Arcsi n D bu yerda: d — ellips kichik o‘qining uzunligi, D — ellips katta o‘qining uzunligi. 387 Ta’kidlash joizki, ushbu formuladan qurumlanish sohasining o‘lchamlari bo‘yicha o‘q otilishi burchagini taxminan baholashda ham foydalanish mumkin. Uzoq masofadan o‘q otish. Uzoq masofadan o‘q otishning, ya’ni qo‘shimcha omillarning ta’sir doirasidan tashqaridan o‘q otilishi masofasi va yo‘nalishini aniqlash ekspertlar oldida turgan murakkab vazifadir. To‘siqning uzoq masofasidan turib otilgan o‘q ta’sirlashgan tomoni, to‘siqning materialiga bog‘liq ravishda, ishqalanish halqasining mavjudligi, jarohatdagi o‘q teshigi tolalarining yo‘nalishi, to‘siqning turli tomonlaridagi o‘q teshiklari diametrlarining nisbati, to‘siqdan urib chiqarib yuborilgan zarrachalarning holati va hokazolar bo‘yicha aniqlanishi mumkin. Masalan, shishadagi o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatdagi o‘q teshigi, chiqish teshigi tomonga qarab kengayib boradigan konus shakliga ega bo‘ladi, yog‘ochdagi jarohatning chiqish teshigidagi qirindilari o‘q yo‘nalishi bo‘ylab joylashadi. Uzoq masofadan o‘q otilishida o‘qning to‘siqqa urilish burchagi jarohatdagi kirish teshigining shakli, ishqalanish halqasining shakli yoki jarohat kanalining yo‘nalishi bo‘yicha aniqlanishi mumkin. Bundan tashqari, o‘qni to‘siqqa burchak ostida tekkani haqida shisha, kafel, suyak kabi materiallardan iborat to‘siqlardagi o‘q teshigining atrofidagi yoriqlarning (bu yoriqlar o‘qning uchish yo‘nalishi bo‘ylab cho‘zilgan bo‘ladi) turlicha bo‘lgan uzunligiga qarab fikr yuritish mumkin. Uzoq masofadan o‘q otilganda, o‘q otilgan joyni aniqlash uchun o‘q tegish jarohatining turi va ko‘rinishi, o‘q otish shart-sharoitlari, hodisa sodir bo‘lgan joyning xarakteriga bog‘liq bo‘lgan bir necha usullar mavjud. Ularning ayrimlarini ko‘rib chiqamiz. Bevosita vizirlash. Ushbu usul, o‘q otuvchining taxminiy turgan joyini, jarohat yetkazgan o‘qning to‘g‘ri (yoki to‘g‘ri uchishga yaqinroq) uchish trayektoriyasi bo‘yicha aniqlash imkonini beradi. Bu holda, o‘q otish joyi faqat vizirlash nuqtasining oxirida emas, balki vizirlash to‘g‘ri chizig‘ida joylashgan hamda o‘q otuvchi joylashishi mumkin bo‘lgan balandlikda yoki odam bo‘yicha balandligidagi istalgan nuqtada bo‘lishini hisobga olish lozim. Bevosita vizirlashning bir necha metodlari mavjud: — jarohatga qo‘yilgan trubka yordamida (82-rasm); — zondlar (cho‘ziq jarohat kanali bo‘lganda) yoki o‘zaro uzoq masofada joylashgan jarohatlar orasiga ip tortish yordamida; 388 — geodeziya asboblari yordamida (teodolit, nivelir); — lazer nurlari yordamida. 82- rasm. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|