Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
mm
kalibrli «Mauzer» to‘pponchasining patroni va 1930-yil namunali 7,62 mm kalibrli «Tulskiy-Tokareva» konstruk- siyali (TT) to‘pponchasining patroni shakli va o‘lchamlariga ko‘ra o‘xshash, ammo markirovka belgilariga ko‘ra farq qiladi. Jangovar o‘q-dorilarning belgilangan maqsadi, gilzalarning materiali va o‘lchamlari, poroxning rusumi, ishlab chiqarilgan vaqti va joyini aniqlashda patronlarning markirovka belgilariga e’tibor beriladi. Rossiya Federatsiyasida ishlab chiqarilgan markaziy jang patronlari gilzalarning qalpoqchalarida markirovka belgilari diametr bo‘yicha qarama–qarshi yoki bir-biridan teng masofada joylashgan to‘rtta sohada yoziladi hamda yozuvining harflari va raqamlarining asosi bir tomonga yo‘nalgan bo‘ladi. Narezli qurollarning patronlarida yuqorida joylashgan harfli yoki raqamli yozuvlar — bu patronni ishlab chiqargan zavodning nomeri yoki nomining bosh harflari bo‘ladi. Bu yozuvlarning ostidagi ikki xonali raqamlar — patronning ishlab chiqarilgan yilini bildiradi. Ayrim hollarda gilza tubining markazidan chap va o‘ng tomonlarda ikkita yulduz yoki rim raqamlari o‘yib yozilgan bo‘ladi va ular patronning ishlab chiqarilgan partiyasini bildiradi. Markirovka belgilari bo‘lmagan patronlar ham uchrab turadi, masalan, 8,2 va 9 mm kalibrli narezli ov qurollarning gilza uzunligi 64 mm bo‘lgan patronlari. Narezli ov qurollari patronlarining markirovka belgilari odatda uni ishlab chiqargan zavod haqidagi ma’lumotni bildiradi. Miltiq patronlarining tubidagi markirovka belgilari patronning ishlab chiqarilgan yili va tayyorlagan zavod haqidagi ma’lumotlardan tashqari kalibrini ham ifodalaydi, bu yozuv ikki xonali raqam bilan yoziladi va gilza tubi markazining chap va o‘ng tomonlarida joylashadi. Rossiyada ishlab chiqarilgan ov patronlarining metall gilzalarida ularni ishlab chiqargan zavodlarning belgisi tushiriladi: Z, M, 58, 188, 710, ZTK, Tulskiy LZ. Kartondan yasalgan gilzalarda yuqori va quyi sohalarda esa quyidagicha markirovka belgilari bo‘lishi mumkin: Zavod «AZOT», 158 «KXZ» yoki uchburchak shaklidagi belgi (Krasnozavod kimyo zavodining belgisi), «XKZ» (Xarkov konditsioner zavodining qisqartmasi), Voyenoxot. Eksport uchun tayyorlangan gilzalarda lotin alifbosida ushbu patronni tayyorlagan mamlakat («Made in Ussr»), raqamlar bilan esa gilzaning millimetrlardagi uzunligi ko‘rsatiladi. Nishonga otish uchun mo‘ljallangan patronlarning karton gilzalarida sochma o‘qning nomeri, tayyorlagan zavod (Zavod Azot) va patronlarning shartli nomlanishi («Priz», «Rekord», «Sport», «Standart», «Start») belgilanadi. Ov patronlarining «Jevelo» rusumidagi ayrim kapsyullarda uning zanglamaydigan tarkibining nomi qisqartma shaklida (JFJ) ko‘rsatiladi. Rossiyada ishlab chiqarilgan kichik kalibrli patronlarda markirovka belgilari bo‘lmasligi mumkin. Nishonga otish uchun mo‘ljallangan patronlarning gilzalarida «S» harfi, yulduzcha yoki dumaloq shakldagi ezilish shtamplanadi. Chet elda ishlab chiqarilgan markaziy jang patronlarining gilzalari qalpoqchasida bir-biridan teng masofada joylashgan ikki, uch, to‘rt yoki beshta sohalarda markirovka belgilari yoziladi. Bu yozuvlardagi harflar va raqamlarning asosi kapsyul markaziga yo‘nalgan bo‘ladi. Narezli qurollarning patronlari gilzalarida markirovka belgilari patronlarni ishlab chiqargan firmani, ba’zida ishlab chiqarilgan yili, kalibri, patronning ishlab chiqarilish partiyasi, gilzaning materialini ifodalaydi. Ov miltiqlarining o‘qli patronlari gilzalarining tubidagi R harfi gilza qalpoqchasining qirrali ekanligini, raqamlar va boshqa belgilarning birlashmasi — millimetrlar yoki dyumning bo‘laklari ifodalangan kalibrni, gilzaning uzunligini, patronning nomi yoki uning ballistik xususiyatlarini bildiradi. Ov patronlari gilzalarining tubida kalibrdan tashqari ularning tayyorlangan joyi (mamlakat, shahar, firma, zavod), poroxning turi va rusumi belgilanadi. Karton yoki plastmassa gilzalarning korpusidagi markirovka belgilarining mazmuni patronlar tayyorlangan joy (shahar yoki firma), patronning mo‘ljallangan maqsadi, shartli nomlanishi, kalibr, poroxning turi va rusumi, sochma o‘qning nomeri va reklama maqsadlaridagi boshqa yozuvlarni qamrab oladi. Ov miltiqlarining patronlarining kapsyullarida bu patronlar tayyorlangan mamlakat, firma yoki zavodning nomi yoki uning belgisi ko‘rsatiladi. Kichik kalibrli patron gilzalarining qalpoqchalarida lotin alifbosida patron tayyorlagan mamlakat nomining bosh harfi ifodalangan bo‘ladi. 159 Gilza va o‘qlarning bo‘yoqlari ham markirovka belgisi sifatida o‘rganilishi mumkin, masalan, «bo‘sh patronlar» oq yoki sariq rang bilan, trasserlovchi patronlar yashil rang bilan belgilanadi. Patronning og‘irligi va o‘lchamlari bu patronning umumiy uzunligi va og‘irligi, gilzasining uzunligi, qalpoqchasining diametri, o‘qning eng katta diametri kabi o‘lchamlarini aniqlab o‘rganiladi. Chiziqli o‘lchamlar shtangensirkul yordamida millimetrlarda 0,1 Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|