Turkish Studies

Hanlığı,  Sibir Tarihi, Kazan 1993;  

55

 1 feet 30.48 cm. 12 inch, 1 inc ise 2. 54 cm. 

56

 Forsyth, A History of the Siberia, s.10 

57

 B.O. Dolgikh, Rodovoy i plemennoy sostav narodov Sibiri v XVII veka , Moskova, 1960, s. 616 

58

 S. V. BakhruĢin, Ostyatskiye i vogulskiye knyazhestva v XVI-XVII vekah, Leningrad 1935, s. 13-15-23,37, 

55, 78-79 Ġ. N. Gemuyev, A.M. Sagalayev, A. I. Solovyov, Legendi i bilya tayajnogo kraya, Novosibirsk 1989, s. 44-

57, 107-34; Narodnıy Sibiri, (ed.) L. P. Potpov, Moskova Leningrad, 1956, s. 591-3; A. Ġ. Solovyov, Voyonnoye delo 

koronnego naseleniya zapodnoy Sibiri: epokha srednevekovya, Novosibirsk, 1987. 

59

 Prof. Dr. Laszlo Rasonyi, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü, Ankara 1971, s. 77. 

---

Türk Tarihi Açısından Sibirya’nın Kısa Tarihi (Başlangıçtan XVI. Yüzyıla Kadar)          1871 

 

Turkish Studies 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 6/1 Winter 2011 

yapılan  göçler  onları  etkiledi  ve  Ugorlardan  bazı  boylar  kuzey  doğuya  Magyarlar  ise  güneye 

ormanlı alana doğru kaydılar.

60

 Son yapılan çalıĢmaların gösterdiğine göre; Ugorlar Milattan önce 

1000  yıllarında  Ural‟ın  güneyindeki  ormanlık  stepte  ĠrtiĢ  civarında  yaĢıyorlardı  oradan  aĢama 

aĢama  kuzeye  doğru  orman  bölgesine  kaydılar.  Her  iki  halde  de  Macar  ve  Ugorlar,  Ural‟ın 

güneyindeki  bozkırdan  9.  yüzyılda  batıya  göç  ettiler  ve  sonunda  Avrupa‟nın  ortasında  bir  Hun 

ulusu  meydana  getirdiler.

61

  Bölgede  yerleĢik  bulunan  BaĢkırtlar  Macarların  soyundan  orada 

kalanlar  olmalıdır.

62

  Macarlar,  Fin  Ugor  dil  ailesine  mensuptur  ve  Fince,  Estonca,  Mar,  Umdurt, 

Komi ve birçok kuzey Avrupa kavminin dilini kapsamaktadır. Ayrıca Macarların diliyle Hanti ve 

Mansilerin  dilleri  benzerlik  gösterse  de

63

  aralarında  bariz  farklar  vardır.  Bu  durum  aralarındaki 

iletiĢimi zorlaĢtırır, aynı zamanda dilleri belirlemede de güçlük çıkarır. Bütün bunlara rağmen bu 

iki  grup  tarih  boyunca  yan  yana  yaĢamıĢ  ve  dilleri  hariç  birbirlerinden  ayırmak  oldukça  zordur. 

YaĢam  tarzları  giyim  kuĢam  ve  meskenleri,  sosyal  adet  ve  gelenekleri,  birbirine  çok  benzer  bu 

nedenle aynı etnik grup içinde zikredilirler.

64

 

Mansi  ve  Hantiler,  16.  yüzyılda  yarı  göçebe  olarak  yaĢıyor,  avcılık  ve  balıkçılıkla 

geçiniyorlardı.  Ağaç  kulübeler,  dallarla  örtülü  ahırlar,  daimi  olarak  kaldıkları  kıĢlakları 

bulunuyordu. Ancak baharla birlikte asıl kıĢlaklarından ayrılıyorlar, av ve balıkçılık yapıyorlardı. 

Daha  sonra  kıĢ  için  avlarını  huĢ  ağaçlarından  yapılmıĢ  kanolarıyla  köylerine  taĢıyorlar,  yere 

serdikleri  dörtgen  Ģiltelerin  üzerine  seriyorlardı.  Bu iki  kavmin  yaĢadığı  bölge yılın  yarısı  yoğun 

kar  yağıĢına  sahiptir,  bu  nedenle  hareket  için  kızaklar  kullanılmaktadır.  Baharları  ve  yazın  için 

nehir ve gölleri bol alanın su kanalları hareket için en uygun alanlardır.

65

   

Ural‟ın  en  uç  noktası  kuzeyde  yaĢayan  Hantiler  ve  bazı  Mansiler  komĢuları  Samoyedler 

(Nemed) tarafından benimsenmiĢlerdir ki, onlar, göçebe kültürüyle yaĢıyorlar, küçükbaĢ hayvanlar 

besliyorlardı.  Orman  kenarlarındaki  evlerinde  yazları  deniz  kıyısını  takip  ederek  dağ  eteklerine 

göçüyorlardı.

66

  Mansilerin  yaĢadığı  bölgelerden  sadece  güney  kısmı  tarım  tahıl  ve  büyük  baĢ 

hayvanlara  müsaitti.  Bu  bölgedeki  karıĢık  orman  arıcılık  ve  tarım  ekonominin  en  önemli 

parçasıydı.  Ağaçlardaki  yabani  arıların  kovanları  aile  tamgalarıyla

67

  iĢaretleniyor  ve  belirleniyor, 

balları  tahta  teknelere  alınıyordu.  Temel  gıda  maddeleri  balık  ve  hayvanlardı.  Etler  tütsüleniyor 

kaynatılıyor veya güneĢte kurutuluyordu. Hayvan etleri genellikle kuru ve çiğ tüketiliyordu, bazen 

taze  olarak  yiyeceklerde  katkı  olarak  kullanılıyordu.  Kullanılan  sebze  türü  yiyecekler  orman 

kanalıyla temin ediliyordu. Çilek dağ soğanı, kuĢ kirazı, sedir fındığı gibi. Kuru veya iĢlenmiĢ etler 

ise  avlar  sayesinde  temin  ediliyordu.

68

  Geyiklerin  yumuĢak  derisinden  bel  kemerleri,  botlar, 

elbiseler, çarıklar ve karda yürümek için tabanlıklar yapıyorlardı. Güney ve kuzey bölgelerde deri 

üstlüklerin baĢlıkları da deriden yapılıyor, en üste giydikleri elbise sincap derisiyle süsleniyordu. 

Bunlara ilaveten kuzey Hantilerinde balık ve kuĢ derileri de giyim eĢyası yapımında kullanılıyordu. 

Güney  Hanti  ve  Mansilerinde  ise  hint  keneviri  giysi  yapımında  kullanılıyor,  hanımlar  giysiler 

üzerine  zevkli  ve  renkli  nakıĢlar  iĢliyor,  renkli  yünler  dokuyor,  cam  boncuklardan  süslemeler 

                                                 

60

 Laszlo Rasonyi, Tarihte Türklük, s. 77-78. 

61

 Laszlo Rasonyi, Tarihte Türklük, s. 77-78. 

62

  P.  Hadju,  Fino  Ugrian  Languges  and  People,  London  1975,  s.124,127;  İstoriya  Sibiri,  Vol,  I,  234,303;