Turli elektrolitlarda metallarning elektrod potensiallarini

E
H
Me
= E
k
Me
+ E
k
(6) 
bu yеrdа: E
H
Me
- vоdоrod elektodiga nisbatan metall potensiali, mV;
E
k
Me
- kalomel elekrtodiga nisbatan olingan metall potensiyali, mV; 
E
k
- kalomel elektrodi potensiali (240 mV).
Bundan tashqari ishlarda to'yintirilgan kalomel elektrodi o'rniga to'yintirilgan xlorkumush 
elketrodi qo'laniladi. Uning potensiali 200 mV ga teng. Eritmaga Cl- ionlari qo'shilgan metall 
potensialining manfiy tarafga siljishini passiv himoya pardasining yemirilishi va anodli 
qutblanishning kamayishi bilan tushintirish mumkin.

---

Anodli qutblanish hodisasi - tok o'tayotgandagi anodli potensiallarning musbat tomonga 
siljishi va anod hodisasi yuz berishi - tok o'tayotgan katod potensialining manfiy tomonga siljishi 
korrozion moddaning anod va katod o'rtasidagi potensiallar farqi kamayishiga olib keladi. Shu 
bilan birga anod va katoddan oqib o'tayotgan tok kuchi ham kamayadi. Tok oqib o'tayotgan 
paytda korrozion modda elektrodlari boshlang'ich potensial farqining kamayishi “korrozion 
modda qutblanishi” deyiladi.
Qutblanish hodisasining sababi, anoddan katodga o'tayotgan zaryadlarning tezligi 
kimyoviy qutblanayotgan anod va katod reaksiyalari tezliklaridan katta bo'lishi shuningdek 
katodga qutblanuvchini o'tkazishi sekinlashuvi va anod katoddan elektrod reaksiyalari 
moddalarining ajralishidir (1-rasm). 
τ 
1 – rasm.
Karrozion modda 
elementlarining tekislanishdan 
keyingi elektrod potensiallarining 
o’zgarishi. 
Anod yuzasida himoya pardasining vujudga kelishi ham anod qutblanishiga sabab 
bo'ladi. Qutblanish hodisasi korroziya jarayonida yaxshi natijalar beradi. Boshqacha qilib 
aytganda, anod va katod o'rtasidagi potensial farqi kamayadi. Natijada korroziya toki kuchi 
kamayadi. Bu esa o'z o'rnida yemirilishni tokga nisbatan proporsional ravishda kamaytiradi.
Ish boshlashdan oldin quyidagi savollar bilan tanishib chiqishimiz lozim: 
1. Metallar potensialini o'lchash usullari va solishtirish elektrodlari; 
2. Metall potensialining elekrtolit tarkibi va konsenrasiyasiga bog'liq holda o'zgarishi;
3. Muvozanatli va muvozanatsiz potensiallar qatori; 
4. Eritmalar kontsenrtasiyasini hisoblash usullari. 
Mis, temir va alyuminiy elektrod potensiyallari quyidagi elektrodlarda aniqlanadi. 
Mis: CuSO
4
→ 1 H:0,1H : 0,01H 
H
2
SO
4
→ 0,1 H = 0,1 gramm∙ekv/litr. 
Temir: FeSO
4
→ 0,1 H; NaCl → 0,1N; NaH
2
O → 0,1 H 
Alyumniy: Al
2
(SO
4
)
3
→ 0,1 N; NaCl → 0,1 N; NaH
2
O → 0,1N 
Elektrodlarni qum qog'oz bilan tozalaymiz. Hamma namunalar aseton bilan ho'llangan paxta 
bilan artilib yog'sizlantiriladi va izolyasiyalangan qism teshigidan o'tqazilib, klemmalarga 
qotiriladi. Potensialar LPU-01 va LP-58 potensiallar yordamida o'lchanadi. Oldin potensiometr 
ishlash tartibi o'qib tadbiq qilinayotgan elektroda galvanik zanjir yig'iladi. Kerakli elektrodga 
tushirilgan KL, tekshirilayotgan elektrod, to'yintirilgan eritmaga tushirilgan kalomel yoki 
xlorkumush elektrodi to'yintirilgan KСl bilan to'ldirilgan sifonga ulanadi. 
Galvanik elementning EYuK tekshirilayotgan kalomel yoki xlorkumush elektrodiga 
nisbatan tekshirilayotgan metall potensiali hamdir. Galvanik elementning EYuK ishchi 
elektrodlarni galma-gal eritmaga tushirib, potensiometr bilan o'lchash ishlari olib boriladi.
Potensialni aniqlab bo'lgandan keyin elekrtod o'lchash sxemadan o'chirib qo'yiladi. Keyin 
boshqa elektrod ulanib o'lchashlar davom ettiriladi. Sifon bir eritmadan boshqa eritmaga olib 
tushirilsa, uning uchinchi disterlangan suvi bilan chayib yuborish lozim. Metallar potensiali 
kinematikasini o'rnatish uchun ularning boshlang'ich potensiallari o'lchanib, keyin 30 va 60 
minutdan so'ng yana o'lchanadi. O'lchangan potensiallarni ularning ishorasini hisobga olgan 
holda 1–jadvalga yoziladi. 
Elekrtod potensiallari kinetikasi ulanganidan keyin, korroziya elementidagi qutblanish 
hodisasini ko'rish mumkin bo'lgan sxema quriladi. Buning uchun temir va alyuminiydan iborat