Turmush darajasi standartlarini hisoblashning roli va usullari reja

Oziq-ovqat iste’moli normalarini hisoblash

Masalaning qo‘yilishi. Oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish normalarini ishlab chiqish katta ahamiyatga ega, chunki insonning mehnat qobiliyati va hayotiy faoliyati ularning sifati va foydaliligiga bog‘liq. Ushbu me’yorlar oziq-ovqat tarkibida bo‘lishi kerak bo‘lgan ozuqa moddalarining kerakli miqdorini belgilaydigan tibbiyot talab­larini hisobga olishi kerak. Bularga o‘simlik va hayvonlarning oqsillari va yog‘lari, uglevodlar, kamida beshta vitamin (A, B1, B2, C va PP), karotin, beshta mineral moddalar (kaliy, kalsiy, magniy, fosfor va temir), kiradi. Oziq-ovqat mahsulotlari qondirishi kerak bo‘lgan me’yorlarni ishlab chiqishda yigirmaga yaqin fiziologik cheklovlarni hisobga olish kerak. Ular orasida ma’lum bir vaqt ichida (kun, oy, yil) iste’mol qilingan mahsulotlarning umumiy massasi deb atash kerak. Muayyan vaqt uchun me’yorlarni hisoblashda xalq xo‘jaligining muayyan oziq-ovqat resurslarini (don, go‘sht, sut, tuxum, shakar va boshqalar) ishlab chiqarishdagi cheklangan imkoniyatlarini hisobga olmay bo‘lmaydi. Mutlaqo barcha mahsulotlarni ishlab chiqarish imkoniyatini hisobga olish kerak emas, bu juda qiyin. Xomashyoga bunday cheklovlarni kiritish kifoya.

Alohida oziq-ovqat mahsulotlariga (donlar – har xil turdagi non uchun, don, qandolat va boshqalar uchun, go‘sht – kolbasa, dudlangan kolbasa va boshqalar uchun) qancha xomashyo sarflanishini bilib, siz ko‘pgina tayyor mahsulotlarni xomash­yo­ga aylantirishingiz mumkin. Bu mahsulotlarga quyidagilar kiradi: non, non mahsulotlari, sabzavotlar va ularning mahsulotlari; mevalar va ulardan tayyorlangan mahsulotlar; go‘sht va go‘sht mahsulotlari; baliq va baliq mahsulotlari; sut va sut mahsulotlari. Xomashyoning bir qismi qayta ishlanmagan holda iste’mol qilinishini hisobga olgan holda.

Shunday qilib, oziq-ovqat iste’moli me’yorlarini hisoblash har xil turdagi kamida 30 ta cheklovlarni qondiradigan oziq-ovqat to‘plami­ning ta’rifiga qisqartiriladi. Shu bilan birga, siz mahsulotlarni tanla­shingiz kerak bo‘lgan to‘plam juda katta va 50 ga yaqin alohida guruhlarni o‘z ichiga oladi.