Tuzuvchilar: M. J. Rajabov

87

---

KO‘KRAKI)A CHALISHTIRILGAN Q O ‘IXAR -
ENG OMMALASHGAN IM O-ISHORADIR
Q o 'lla r n i k o 'k n ik d a z a n jir qilish noxush vaziyatdan
y a s h ir in i s h g a u r i n i s h n i ifo d a la y d i. Hu i m o - i s h o r a d a
q o 'l l a r holati turlich a b o'llsh i m u m k in . U s h b u kilobda 
biz u c h ta e n g xaraklerli h o la tn i m u h o k a m a q ila m iz . 
Q o 'lla r n i o 'z ig a xos m e ’yoriy h o latd a chalLshlirish h a r
t o m o n l a m a im o - is h o i a b o'lib , deyarli h a m m a yerda bu 
i m o - i s h o r a n i q o 'l l a y o t g a n o d a n m i n g h i m o y a v iy yoki 
n e g a tiv h o l a t in i bildiradi. U n i d o i m o in s o n n i k u z a -
ta y o tg a n d a n o tan ish o d a m l a r j a m o a s id a , yig'ilishlarda, 
navbat k u ta y o tg a n d a , kafeteriyalarda, liftlarda va o d a m ­
la r o 'z in i ish o n c h s iz sezadigan b a rc h a joy la rda ko'rlsh
m u m k in .
Y a q in d a m a 'r u z a o 'q i y o t g a n i m d a q u y id a g i e k s p e -
r i m e n t n i o 't k a z d i m : m a ’ruza b o sh id a bir n e c h ta sh u
s e m in a rd a Lshtirok e ta y o tg a n o d a m la rg a yaxshi tanish va 
ularning h u rm a tig a ega b o 'lg a n o d a m la rn i q o ra la y bosh- 
l a d im . A u d ito riy a m e n i n g ta n q id iy g a p la r im o q i m i n i
e s h itib b o 'l g a n d a n s o 'n g u la r d a n e s h ita y o tg a n vaq tda
6N-rasm
M ushtlar dushm anlikdan dalolat beradi.

---

q a n d a y h o la td a b o 'lis h s a , s h u n d a y q o tib o 'tirls h la rin i 
s o 'r a d im . U la r d a n 90 foizi q o 'lla rin i k o 'k rak lariga q o 'y ib
o 'lirg a n lik la rin i k o r d i m . U la r u c h u n h u rm a tli b o 'lg an
o d a m la rig a m e n s o 'z la r bilan h u ju m b o s h la s h im bilanoq 
ush b u h o la tn i egallag anliklarini b ilganlarida ha yratlari 
ch eksiz b o 'ldi. B u n d a y h o la tn i a u d ito riy a d a g i k o 'p la b
o d a m l a r e s h ita y o tg a n so '/.lariga ro zi b o 'l m a g a n la r id a
qabul qilLshlari a n iq ko'rsatildi. K o 'p l a b j a m o a t arboblari 
q o ' l l a r i n i c h a l k a s h t i r g a n i g a e ' t i b o r q i l m a g a n l i k l a r i
u c h u n g i n a a u d i t o r i y a n i o ' z n u t q l a r i b ila n q iz i q ti r a
o lis h m a y d i. T ajrib ali n o t iq la г bu i m o - i s h o r a n i q a b u l 
q ilg a n a u d it o r y a d a ilitish, e ritis h c h o r a l a r i n i k o 'r is h
lozim ekanligi h aq id a bilishadi. O d a m la r y a n a d a qulay
qabul qilish h olatini tan la s h n i va n utq s o 'z la y o tg a n g a
nisb a ta n o 'z m u n o sa b a tla rin i o 'z g a rtira o lish n i o 'z la s h -
tirishlari shart.
R o 'p a r a m a - r o 'p a r a o 'tir ib su h b a tla sh a y o tg a n d a s u h ­
b a td o sh in g iz k o 'k rag id a q o 'lla rin i c h a lish tirg a n in i k o 'r -
sangiz, s o 'z o rqali sizning a ytgan fikringizga q o 'sh ilish in i 
aytsa h a m . siz su h b a td o sh in g iz g a y o q m ay d ig a n n im a - 
n idir a ytib q o 'y g a n in g iz n i xulosa qilishingiz m u m k in . 
G a p s h u n d a k i, m u lo q o tn in g noverbal vositalari alday 
o lm a y d i, verbal esa y o lg 'o n gapira oladi. Bu la h z a d a siz 
u n in g im o-Lshorasi s a b a b in i a n iq la s h g a h a r a k a l q ili­
shingiz va inso n n i yoqim liro q h o latn i egallashga u n d a -
shingiz lozim . Esda luting: inson k o 'k r a k d a c h a lish g an
q o 'lla rin i tu tib tu ra r e k a n , u salbiy m u n o s a b a tn i saqlab 
luraveradi. Z o 'r iq q a n ichki ru hiy h olat in s o n n i bu h o -
lalni q abu l qilishga m a jb u r etadi. U s h b u h o la tn i saqlab 
lurish esa, ichki z o 'riq is h n i t a n a n in g tash q i k o 'rin is h i 
orqali n a m o y o n b o 'llshidir.
I n s o n n in g q o 'lla rin i yozib yuborlshga m a jb u r qila- 
digan odd iy, a m m o s a m a rali usul bu — u ning qo'liga 
ru c h k a , kitob, q o g 'o z yoki h a r q a n d a y p r e d m e tn i uza- 
tishdir. P r e d m e t n i olish vaqtida sherik q o 'l in i o ldinga 
e h o 'z a d i h a m d a q o 'lla rin i yozib y u boradi. S h u bilan u
89

---

o c h i q h o l a t ni q a b u l q i l a d i va m u n o s a b a l i n i s iz g a
n is b a la n o ‘zgartiradi. I n s o n d a n b iro n n a rs a n i yaxsliiroq 
k o 'rish yoki c 't i b o r berishi u c h u n o ld in g a eng ashishin i 
i llim o s q ilish m u m k i n . B u n i n g n a li ja s i d a u q o 'l i n i
oldinga c h o 'z a d i. B oshqa n a f k eltiradigan usul esa -
oldinga en gashih , o c h iq kaftlar bilan savol berish, y:i ni: 
« K o 'r a y a p m a n k i . siz la rg a savol b o r, n i m a n i b ilis h n i 
x o h l a r e d in g i z ? » y o k i « B u t o g ' r i d a si/, n i m a d e b
o'yiaysiz?» — d e b s o ‘r a g a n id a n so ng, slul su y a n ch ig 'ig a
s u v a n ib . u n i n g g a p ir i s h i g a i m k o n i y a t y a r a t in g . O ' z
kaltlarin gizni u n g a n a m o y is h qilish bilan u n d a n o c h iq
va o s h k o ra javob kutasiz. S avdo x o d im i b o ‘lib ishlash 
v a q tim d a x arid o rim k u tilm a g a n d a q o ‘llarini ko'kragiga 
q o ‘vsa, h e c h q a c h o n tak lif q i la y o tg a n m a h s u l o t i m n i
taq d im etishni d a v o m e ttirm a s d im . Balki n i m a u c h u n u 
b u n d a y qilgani sa b ab in i aniq lash g a harakal qilar e d im
A g a r x a rid o rd a y a sh irin e 't i r o z b o 'lsa , m e n n o v e rb a l 
signallarga e ’libor ailib bilib oiard im .
QO'LLARNI