U. Abdalov, U. Xo‘jamuratov, X. Matkarimov, X. Matyaqubov 0 ‘zbekist0n tarixi


Arablar istilosi va  hukmronligi  davrida  0 ‘rta Osiyo



Yüklə 1,17 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/49
tarix01.01.2022
ölçüsü1,17 Mb.
#50780
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   49
U. Abdalov, U. Xo‘jamuratov, X. Matkarimov, X. Matyaqubov 0 ‘zbe

Arablar istilosi va  hukmronligi  davrida  0 ‘rta Osiyo

Jahon  tarixida  ulkan  iz  qoldirgan  davlatlardan  biri  -   bu  Arab  xalifaligidir. 

Arab xalifaligi  davri 0 ‘rta Osiyo, Eron, A fg‘oniston, Yaqin va 0 ‘rta Sharq,  shimo- 

liy Hindiston,  Pireneya yarim  oroli va shimoliy A frika xalqlarining  ijtimoiy,  iqtiso- 

diy,  madaniy taraqqiyotida o ‘ziga xos  yuksalish  davrini  belgilab  berdi.  Arab  istilo- 

chilari  xususida,  shubhasiz,  eng  asosiy  m a’lumotlami  arab,  musulmon  mualliflari 

berib  o ‘tganlar.  Shu  xususda,  jumladan,  al-Balazuriyning  “ Futuh  al-buldon” 

(M am lakatlarning fath  etilishi),  at-Tabariyning “Tarixi rasuli  va muluk” (Payg‘am- 

barlar va podsholar tarixi)  asarlari alohida ahamiyat kasb etadi.

M uhammad  (s.a.v.)  payg‘ambar  vafot  etgach  (632),  ketm a-ket  “Xulofoiy 

Rashoddin”  (haq yo‘ldan borgan sahih xalifalar) nomlarini  olgan  Abu Bakr,  Umar, 

Usmon  va  A lilar  (661-yilgacha)  payg‘am bar  siyosatini  davom  ettirib,  Arabiston 

yarim  orolida markazlashgan  Arab  xalifaligi  davlatiga asos  soladilar.  0 ‘zaro  qabi- 

lalar birlashuvi, dini  islomning yoyilishida ilohiy muqaddas kitob Q ur’onning o ‘mi 

nihoyatda katta b o id i.

VII  asm ing  ikkinchi  yarmidan  boshlab  xalifalik kengaya borib,  o ‘z chegara- 

larini  g ‘arb va sharq tomon kengaytirishga harakat qildi.  Yaqin va 0 ‘rta Sharqning 

boy viloyatlari q o ig a  olinib,  nihoyatda uyushgan va jangovar arab qo‘shini shiddat 

bilan  harakatlarini  boshlab  yuborgan  edi.  Bir vaqtning  o ‘zida  arablar  o‘z yurishla- 

rini  Vizantiya  va  Eronga  qarshi  olib  bordilar.  Sosoniylam ing  so‘nggi  vakili  Eron 

shohi  Yozdigard  III  (632-651)  arablarga  qarshi  turishga  harakat  qildi,  Lekin  Ka- 

disiya  (636)  va N ahavand  (642)dagi janglarda  arablar  qo‘shini  forslarga  qaqshat- 

qich  zarba  berib  sosoniylar  sulolasiga  barham  berdilar.  Vizantiyaga  qarshi  qilin- 

gan  harbiy harakatlar natijasida Falastin,  Misr,  Suriya,  Iroq  egallandi.  Xalifa Umar 

ibn  al-Xattob  (634-644)  davrida  ilk  bora  arab  istilochilari  Xuroson  chegaralarida 

paydo  b o ig a n   edi. 643-644-yillarda arab  sarkardasi  Abdulloh  ibn Varqa Kirmonni 

egallab, Xurosonning janubdagi  darvozalari hisoblangan Tabas va Qureynga yurish 

qiladi.  Bu yerning  aholisi  o‘z zimmasiga yiliga 60000  dirham  soliq  to ia s h   majbu- 

riyatini oladilar.


Yüklə 1,17 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin