yangilanib boriladi va o‘zida imzolangan shartnomalar haqida
ma’lumotlami ham saqlaydi. Shartnomalar va mol yetkazib
beruvchilar haqida yanada toliqroq ma’lumotlar mamlakatlaming
milliy axborot tizimlarida mavjud, bundan tashqari, davlat xaridi
ishtirokchilariga axborot va maslahat xizmatlarini ko‘rsatuvchi
2 0 0
dan ortiq axborot markazlari ham faoliyat yuritadilar1.
El mamlaktlarida xarid faoliyatini tashkil etishning ikkita modeli
ustunlik qiladi: markazlashmagan va markazlashgan.
Ikkala usul ham barcha rivojlangan mamlakatlarda qo‘llaniUb
kelinadi. Masalan, Angliyada bu vazifalar Davlat g‘aznachiligining
zimmasiga yuklatilgan.
Elda ikkala modelning bir vaqtda qo‘llanihshi ko‘proq samarali
ekanUgini kuzatish mumkin. Masalan, xaridni umumiy boshqarish
(me’yoriy-huquqiy asoslarni shakllantirish, rejalashtirish, nazorat
va muvofiqlashtirish) faoliyati Moliya yoki Iqtisodiyot vazirfigi
tomonidan byudjetni shakllantrishda amalga oshiriladi, xarid esa
maxsus xarid tuzilmalari tomonidan tashkil etiladi. Angliyada aynan
shu tizim mavjud bo‘lib, asosiy muvofiqlashtiruvchi organ —
g‘aznachilikdan tashqari ham, sohaga ixtisoslashgan xarid xizmat-
lari bor (masalan, National Health Service Supplies — sog'Iiqni
saqlash milliy tizimi uchun xarid xizmati).
Xaridni tashkil etish bo‘yicha jahon tajribasi shuni ko‘rsata-
diki, tovarlar va xizmatlami yirik hajmda xarid etishning eng
samarali shakli bu ochiq tanlovlar (tender) o‘tkazishdir.
Ko‘pchilik rivojlangan mamlakatlar davlat xaridini tashkil etish
asosida tender savdolari turadi. BMT va Xalqaro Savdo tashkiloti
kabilar o‘z a’zolariga ushbu turda xaridni amalga oshirishni tavsiya
etadilar. X alqaro savdo b o ‘yicha BM Tning Komissiyasi
(YuNSITRAL) davlat xaridini amalga oshirish bo‘yicha asos va
namuna bo‘lishi mumkin bo‘lgan «Tovarlar va xizmatlar xaridi
to‘g‘risida»gi namunaviy qonunni taklif etdi2. XST mamlakatlarda
xaridni tashlril etish bo‘yicha talablar, a’zo mamlakatlar bilan
k o ‘p to m o n li sh artn o m a la rd a o ‘z aksini to p g an . E l
Dostları ilə paylaş: