Asosiy mablag‘ning eskirishi – asosiy mablag‘ boshlang‘ich qiy
-
matining pasayib borishi.
Asosiy mablag‘ boshlang‘ich qiymatining pasayib borishi uning eskir
-
gan qismining mahsulot qiymatiga o‘tkazib borilishi sababli ro‘y berib,
bu jarayon asosiy mablag‘lar amortizatsiyasi deb ataladi.
Asosiy mablag‘lar amortizatsiyasi – asosiy mablag‘lar eskirish
qiymatini mahsulot ishlab chiqarish xarajatlariga kiritib borish yo‘li
bilan pul ko‘rinishidagi qoplab borilishi.
Amortizatsiya ajratmasi (
A aj ) asosiy mablag‘ qiymati (
M as ) ni mazkur
qiymatning xizmat davri (
X d ) ga nisbati orqali aniqlanadi:
A aj as d M X
Amortizatsiya ajratmalari belgilangan amortizatsiya me’yori asosida
ajratilib boriladi.
Amortizatsiya me’yori ( A m ) asosiy mablag‘ qiymati
(
M as ) va mazkur qiymatning xizmat davri (
X d ) bilan ko‘paytmasiga nisbati
hamda ularni foizda ifodalash orqali aniqlanadi:
A M as as d M M X =
×
×
100%
yoki
A M d X =
×
1
100%
78
Korxonada ushbu yo‘l bilan yig‘ilib boriladigan asosiy mablag‘larning
eskirish summasi
amortizatsiya jamg‘armasi ni tashkil etadi.
Aytaylik, korxonaga 50 mln. so‘mlik stanok sotib olindi. Agar sta
-
nokning 10 yil davomida xizmat qilishi ko‘zda tutilgan bo‘lsa, u holda
bir yillik eskirish summasi 5 mln. so‘mni, amortizatsiya me’yori esa 10
foizni tashkil etadi:
