U. P. Shukurova, M. R. Sobirova, N. X. Muxamedova

Sanash tartibi:
• 
Surtmaning to‘rtta chetki sohalariga immersion yog‘i 
tomiziladi. Shu sohalardan birini ko‘ruv maydoniga to‘g‘rilanadi;
• 
Surtmani mikroskop okulyari ostida harakatlanish, egri-
bugri chiziq bilan amalga oshiriladi. Bu leykotsitlaming har bir turini 
aniq hisoblash uchun kerak. Chunki surtmada ular notekis tarqalgan 
bo‘ladi: eng og‘irlari –bazofillar, eozinofillar va monotsitlar - 
chetlariga yaqin, yengilrog‘lari esa limfotsitlar markazga yaqin;
• 
Avval leykotsitlarning alohida turlarini farqlashni o‘rganish 
kerak, donador va donasiz leykotsitlar yadrosi shakliga, donador 
leykotsitlar protoplazmasidagi yadrolaming hajmi va bo‘yalishiga, 
eritrotsitlarda yadro yo‘qligiga ishonch hosil qilish kerak;
• 
Qog‘ozga leykotsitlaming asosiy shakllari bilan ustun 
chiziladi; xar bir qo‘ruv maydonida aniqlangan kajdbiy leykotsitni 
kervkli ustunga nuqta yoki chiziqcha bilan belgilanadi;
• 
Hisoblash uchun o‘n bir klavishli hisoblagichdan 
foydalanish qulayroq;
• 
Hisoblash aniqroq bo‘lishi uchun 200 ta leykotsit sanaladi - 
50 katakdan yuqori va pastki qirralari bo‘ylab, surtmaning boshida 
va oxirida.
• 
Qondagi leykotsit ma’lum turini foiz tarkibini aniqlash 
uchun, har bir ustundagi hujayra miqdorini 2 ga bo‘lish zarur, 
chunki 200 ta hujayra hisoblangan.
Rang ko‘rsatkich normada 0,85–1,05. Rang kо‘rsatkich – 
gemoglobin miqdori va eritrotsitlar soni o‘rtasidagi nisbat. U 

---

70
eritrotsitni gemoglobin bilan to‘yinish darajasini belgilaydi. Rang 
ko‘rsatkichga qarab, eritrotsitlar tarkibidagi gemoglabin normal 
(normoxrom), pasaygan (gipoxrom), 0,8 dan past yoki ortganligini 
(giperxrom), 1,1 dan yuqoriligini aniqlash mumkin.
Qon olish texnikasi
• 
Qonni maxsus rezinkali qo‘lqoplarda, aseptika qoidalarga 
rioya qilib olish kerak;
• 
qon chap qo‘lning 4-barmoq oxirgi falangasidan olinadi 
(ayrim hollarda, yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda va emizikli bolalarda 
quloq yumshog‘idan yoki tovondan olinadi);
• 
igna bilan teshishidan oldin o‘sha soha 70° spirtda 
ho‘llangan paxtali tampon bilan artiladi; 
• 
teri qurishi kerak, bo‘lmasa qon yoyilib ketishi mumkin;
• 
terini teshish uchun bir martalik steril igna-skarifikatordan 
foydalaniladi;
• 
barmoqni yon yuzasidan, 2–3 mm chuqurlikda teshish 
kerak, chunki yon yuzada kapillyar to‘r ko‘p joylashgan; 
• 
barmoqning daktiloskopik chiziqlariga ko‘ndalang teshilsa, 
qon oson va ko‘p miqdorda keladi;
• 
birinchi qon tomchisi artib tashlanadi, chunki unda katta 
miqdorda to‘qima suyuqligi bor;
• 
qon har safar olinganidan so‘ng qoldiqlar artib tashlanadi, 
keyingi qon yangi tomchidan olinadi;
• 
qon olib bo‘lgandan so‘ng jarohatlangan joyga, 70° li spirt 
bilan xo‘llangan spirtda steril tampon qo‘yiladi.
Gematokrit (haematokritos):
erkaklarda: 40–48 %;
ayollarda: 36–42 %.
Eritrotsitlarning umumiy hajmi (gematokrit ko‘rsatkich), 
plazma va qon shaklli elementlari o‘rtasidagi foizdagi nisbati haqida 
ma’lumot beradi. Bu qon kasalliklari va boshqa kasalliklarda katta 
ahamiyatga ega.

---

71