109
mahsulotlardan qaysi bir jihati (sifat
darajasi, shakli, qadoqlanishi, sotish
sharoitlari va h.k.) bo‘yicha farqlantirish
orqali uning monopol ishlab
chiqaruvchisiga aylanadi.
Oligopoliya – tarmoqda u qadar ko‘p bo‘lmagan korxonalarning mavjud
bo‘lishi va hukmronlik qilishidir.
Bu oligopoliyaning eng muhim belgisidir.
Qaysi tovarlar va xizmatlar bozorida nisbatan kam sonli ishlab chiqaruvchilar
hukmronlik qilsa, shu tarmoq oligopolistik tarmoq hisoblanadi.
Oligopolistik tarmoq bir xil yoki tabaqalashgan mahsulot ishlab chiqarishi
mumkin. Ko‘pchilik sanoat mahsulotlari: po‘lat, mis, alyuminiy, qo‘rg‘oshin,
temir
va shu kabilar – fizik ma’noda bir turdagi mahsulotlar hisoblanadi va oligopoliya
sharoitida ishlab chiqariladi. Iste’molchilik tovarlari: avtomobillar, yuvish
vositalari, sigaretlar, maishiy elektr buyumlari va shu kabilarni ishlab chiqaruvchi
tarmoqlar tabaqalashagan oligopoliya hisoblanadi.
Oligopoliya sharoitida korxonalar o‘rtasidagi raqobat o‘zaro bog‘liq bo‘ladi.
Oligopolistik tarmoqda hech qaysi firma o‘zining
narx siyosatini mustaqil
o‘zgartirishga botina olmaydi.
Biz qarab chiqqan raqobatning to‘rtta shaklining har biri milliy iqtisodiyotda
alohida-alohida, ya’ni sof holda uchramaydi. Iqtisodiyot sohalarini batafsil
o‘rganish, cheksiz ko‘p har xil raqobatli vaziyatlar mavjudligi sharoitida, ikkita bir
xil tarmoqni topish qiyinligini ko‘rsatadi.
Hozirda turli darajadagi monopolistik tuzilmalar rivojlanib borishi bilan ular
o‘rtasidagi raqobatning shakllari ham turli ko‘rinishlarda namoyon bo‘lib
bormoqda.
Jumladan,
Dostları ilə paylaş: