29
3.3. Ferrodinamik o‘lchash asboblari
Ferrodinamik asboblar elektrodinamik asboblarining bir turi bo‘lib,
ularda
magnit maydonini kuchaytirish uchun qo‘zg‘almas g‘altak chulg‘amlari
elektrotexnik
po‘lat
plastinkalar
tarzida
yig‘ilgan
magnit
o‘tkazgichda
joylashtiriladi.
Ferrodinamik asboblarining afzalliklari
– aylantiruvchi momentning
kattaligi, tashqi magnit maydoni ta’sirining va quvvat iste’molining kamligidir.
Kamchiliklari
– magnit o‘tkazgich mavjudligi tufayli aniqligi nisbatan past,
chastota va harorat o‘zgarishiga sezgirligi nisbatan yuqori.
Ferrodinamik asboblar
aylantiruvchi moment ikatta bo‘lganligi sababli ular o‘ziyozar asboblarda keng
qo‘llaniladi. Chunki bunday asboblarda yozuvchi peroning qog‘ozga ishqalanishini
engish uchun ancha katta moment talab qilinadi. Ferrodinamik asboblar
o‘zgaruvchan tok zanjirlarida qo‘zg‘almas va ko‘chma
ampermetr, voltmeter va
vattmetrlar sifatida ishlatiladi. Elektrodianmik va frrodinamik logometrlar
amaliyotda
faza siljishi, chastota, sig‘im, induktivlik va ko‘pgina noelektrik
kattaliklarni o‘lchashda keng foydalaniladi.
Elektrodinamik va ferrodinamik vattmetrlar. O‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok
zanjirlarida quvvatni o‘lchash uchun elektrodinamik va ferrodinamik vattmetrlar
keng qo‘llaniladi. Buning uchun asbobning qo‘zg‘almas g‘altagi
zanjirga ketma-
ket, qo‘zg‘aluvchan g‘altak esa unga ketma-ket ulangan qo‘shimcha qarshilik R
q
bilan birga zanjirga parallel ulanadi.
Vattmetr o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok zanjirlariga ulanganda tok va
kuchlanish g‘altaklarining qutblariga e’tibor beriladi. Shu maqsadda g‘altaklarning
tegishli qismalari yulduzcha bilan belgilanadi. Bu qismalar asbobning generator
qismalari deb ataladi va ular zanjirning manbasiga ulanadi.
Ferrodinamik vattmetrlar ham zanjirga xuddi
elektrodinamik vattmetrlar
singari ulanadi. Ularda kuchli magnit maydoni hosil qilinganligi tufayli tashqi
maydonning ta’siri deyarli sezilmaydi. Lekin gisterezis hodisalari asbobning
metrologik tavsiflarining yomonlashishiga olib keladi.
