Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

8.1.2. Suyuqliklarning sathi va sarfini o‘lchash 

Suyuqliklarning sathi asosan elektr sig‘im, ultratovush, elektromagnit

va reostat o‘zgartgichlar yordamida o‘lchanadi. Oddiy suv sathini o‘lchagichda
ikkita ishchi C
i
va kompensasion C
k
kondensatorlar bilan o‘lchanadi. Sig‘im
o‘zgartgich sinusoidal kuchlanish manbaiga ulanadi. Suv sathi o‘zgarganda
ishchi kondensatorning sig‘imi ham o‘zgaradi.
Transformatorning ikkilamchi chulg‘amlari va C
i
, C
k
sig‘imlar ko‘prik
sxema ko‘rinishida ulangan. Ko‘prik sxemasining o‘lchash diagonalidan
olingan kuchlanish kuchaytirgich K orqali sath bo‘yicha darajalangan
o‘lchov asbobiga beriladi.
Induktiv sath o‘lchagichlarda suyuqlik sath po‘kagi magnit o‘zakning
holatini o‘zgartiradi. Induktiv o‘zgartgichlarda signal miqdori ancha katta
bo‘lganligi sababli kuchaytirgich talab qilinmaydi. Lekin o‘lchash diapazoni
kattalashgan sari statik tavsifning nochiziqligi natijasida o‘lchash xatoligi kelib
chiqadi.
Bosimlar farqi asosida suyuqlik sarfini o‘lchashda taxometrik, issiqlik,
ultratovush, lazer, elektromagnit va boshqa turdagi o‘zgartgichlardan
foydalaniladi. Elektromagnit suv sarfi o‘zgartgichlarning ishlash tamoyili

---

---

109
elektromagnit induksiya qonuniga asoslangan bo‘lib, unga muvofiq magnit

maydonidan o‘tayotgan suyuqlik sarfiga proporsional EYuK elektrodlar
yordamida o‘lchash kuchaytirgich K orqali o‘lchash asbobi O‘A zanjiriga
beriladi.
Afzalligi:
bunday o‘zgartgichlarda qo‘shimcha gidravlik qarshilik yo‘q,
tezkor, ko‘rsatishi suyuqlikning fizik xossalariga deyarli bog‘liq emas.
Kamchiligi:
qutblanishi va transformatsiya E.Yu.K lari hisobiga aniqlik
yuqori emas.

Suyuqlik sathini o‘lchash va avtomatik nazorat qilish vositalari 
Suyuqlik
va
to‘kiluvchan(donador)
materiallarning
sathini
o‘lchash
texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda eng ko‘p echiladigan va muhim
masalalardan biridir. Chunki texnologik jarayonlarning to‘g‘ri kechishini nazorat
qilish, zarurat bo‘lganida sathning bir xilligi(o‘zgarmas bo‘lishini) ta’minlash,
baklar va idishlardagi suyuqlikning miqdorini aniqlash imkonini beradi.