Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных
Axborot-o‘lchash tizimlarining asosiy strukturalari
Yüklə 407,09 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Teleo‘lchash tizimlari
|
Axborot-o‘lchash tizimlarining asosiy strukturalari
Zamonaviy AO‘Tlar, ularning funksional qism(FQ)lari orasida axborot signallari almashish usullariga qarab markazlashtirilmagan va markazlashtirilgan AO‘Tlarga bo‘linadi. Markazlashtirilmagan boshqarishga ega bo‘lgan AO‘Tlarda axborot har bir FQ yordamida ketma-ket o‘zgartiriladi. Bunday AO‘T sodda va arzon bo‘lsa-da, lekin imkoniyatlari chegaralangan bo‘ladi. 154
kontrolerlar mavjud bo‘lib, ma’lum dastur bo‘yicha barcha FQlar ish faoliyatini vaqt bo‘yicha moslashtirilib turiladi. Bu tipdagi AO‘Tlar magistral va birlashgan tizimlarga bo‘linadi. Radial AO‘Tlarda FQlarning o‘zaro aloqasi kontrolerlar ishlab chiqaradigan boshqaruvchi signal yordamida amalga oshiriladi. Bu tipdagi AO‘T larda ehtiyojga qarab FQlar soni oshirilishi mumkin. Lekin bu butun tizimni ishlash jarayoniga salbiy ta’sir etadi. Magistral strukturali AO‘Tlarda FQlar ish faoliyati bir vaqtda boshqariladi. Magistral sxema yordamida kontrolerlardan nafaqat boshqaruvchi signal, balki uning manzili (adresi) ham uzatiladi. Radial magistral strukturali sxemalar axborotni o‘zgartirish tezligi AO‘Tlarning axborot hajmlari va o‘zgartirish tezligini oshirishga imkoniyat beradi. AO‘Tlarni kelajakda takomillashtirish mikroprotsessor va mikro EHMlarni qo‘llash, ya’ni o‘lchash-hisoblash majmualarini yaratishni taqozo etadi. Energetik tizimlarda murakkab hisoblash va mantiqiy masalalarni echish lozim bo‘lgani uchun axborot hisoblash kompleksi tarkibida murakkab mikroprotsessor tizimlar qo‘llaniladi. Teleo‘lchash tizimlari Ko‘p hollarda elektr o‘lchash vositalari o‘lchanadigan ob’ektga yaqin joylashtirilishga mo‘ljallangan. Teleo‘lchash tizimlari (TO‘T) ancha uzoq masofada turgan ob’ektlardan o‘lchash axborotini uzatishga imkon beradi. Buning uchun o‘lchanayotgan kattalik avval o‘lchash o‘zgartgichi O‘O‘ yordamida uzatish uchun qulay bo‘lgan elektr kattalikka aylantiriladi va aloqa uzatish qurilmasi O‘Q orqali qabul qilish qurilma QQQ ga uzatiladi. QQQ esa signalni o‘lchash asbobi O‘A ga beradi. TO‘Tlari har xil belgilarga ko‘ra farqlanadi. Uzatiladigan kattalik turiga ko‘ra tok, chastota, vaqt va raqamli TO‘Tlari, ishlash asoslariga ko‘ra analogli, impulsli va raqamli TO‘Tlariga ajratiladi. Bundan tashqari, TO‘Tlari aloqa kanalini ajratish usuli, aniqlik sinfiga ko‘ra ham farqlanadi. TO‘Tlar mutloq, nisbiy va keltirilgan xatoliklari bilan baholanadi. Asosiy keltirilgan xatolikning qiymatlariga qarab TO‘Tlar 0,25; 0,6; 1,0; 2,5 va 4,0 aniqlik sinflariga bo‘linadi. 155
omillar ta’siri ko‘proq bo‘ladi. Asosan uch xil tashqi omillar farqlanadi: 1) fluktatsion – amplitudasi va vaqt intervali har xil bo‘ladigan impulslar; 2) sinusoidal – sanoat qurilmalari va tarmoqlaridan induksiyalangan signallar; 3) impulsli –atmosfera hodisalaridan, har xil qurilmalar va boshqalardan hosil bo‘ladigan amplitudasi va vaqt oralig‘i turlicha bo‘lgan impuls signallar. Bu omillarning ta’sirida qo‘shimcha xatoliklar yuzaga keladi. Analog TO‘T (ATO‘T)lari. ATO‘Tlarda o‘lchanayotgan kattalik uzluksiz elektr signalga aylantirilib aloqa kanali orqali O‘V o‘lchash vositalariga uzatiladi. ATO‘Tlarda axborot tok, kuchlanish, chastota va faza o‘zgarishi orqali uzatiladi.Tokli ATO‘Tlarida axborot o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan tok ko‘rinishida uzatiladi. Kuchlanishli ATO‘Tlarida aloqa kanalida tok kamayishi tufayli signalni uzoq masofaga uzatish qiyinroq. Tokli ATO‘Tlar kompensatsiyali va nokompensatsiyali turlariga bo‘linadi. Impulsli TO‘Tlari. Bunday TO‘Tlarda ATO‘Tlardan farqli o‘laroq o‘lchanayotgan kattalik avval proporsional vaqt oralig‘iga o‘zgartiriladi. Impulsli TO‘Tlarda oralig‘i turlicha bo‘lgan har xil o‘lchash kattaliklarini uzatish imkoniyati mavjud. Ko‘p kanalli TO‘Tlari shu tamoyilda ishlaydi. O‘lchanayotgan kattalik impulsning qaysi parametriga o‘zgartirilishiga qarab impulsli TO‘Tlar vaqt-impulsli, amplituda-impulsli va impuls-chastotali TO‘Tlarga bo‘linadi. Raqamli TO‘Tlari. Bunday TO‘Tlarda signal aloqa liniyasi orqali impulslarning ma’lum kombinatsiyasi ko‘rinishda uzatiladi. Impulsli TO‘Tlardan farqi shuki, o‘lchanayotgan kattalik raqamli kodga almashtiriladi. Bunda ko‘pincha ikki-o‘nlik sanoq tizimi qo‘llaniladi. Raqamli o‘lchash axborotini uzatishda tashqi muhit ta’sirini kamaytirish uchun xatolarni izlaydigan va to‘g‘rilaydigan raqamli kodlardan foydalaniladi. Lekin bunday usulni qo‘llash apparaturani murakkablanishiga va uning narxi ancha 156
mikroprotsessorli vositalar yordamida to‘g‘rilaydigan maxsus dasturlar mavjud. Yüklə 407,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|