Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

Nazorat savollari 

1.

Axborot-o‘lchash tizimlari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
2.

Ishlab chiqarishni zamonaviy sanoat avtomatlashtirilgan boshqarish tizimining

tarkibini ayting.
3.

Axborot-o‘lchash tizimlarining asosiy strukturalari.

4.

Teleo‘lchash tizimlari haqida nimalarni bilasiz?

5.

Mikroprotsessor va mikro EHMli axborot-o‘lchash tizimlarini amalda

qo‘llashga misollar keltiring.
6.

Kontrol-o‘lchash asboblarining tuzilishi haqida nimalarni bilasiz?

7.

Radioreleli aloqa o‘rnatish haqida nimalarni bilasiz ?

8.

Yerning su’niy yo‘ldoshlari yordamida aloqa kanallarini tashkillashtirish

turlari ?
9.

Radioaloqa kabellari orqali aloqa kanallarini tashkillashtirish ?

10.

Simlar va kabellar orqali aloqa o‘rnatishni tushintiring.

11.

Optik tolali nur o‘zatkichlarning afzalliklarini ayting.

12.

Radioaloqa o‘rnatish sxemasidagi elementlarni ayting.

---

---

170
13.

Radioto‘lqinlar diapazoni haqida nimalarni bilasiz ?
14.

Burchakli o‘zgarishni masofaga sinxron uzatish sxemasini chizib

tushintiring.
15.

O‘ziyozar moslamalariga misollar keltiring.

16.

O‘z sohangizga tegishli, zamonaviy o‘lchash tizimlari haqida nimalarni

bilasiz?
17.

Sun’iy ong (intellekt) deganda nimani tushunasiz?

18.

Mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish va avtomatik atamalarga tavsif bering

va ularning o‘xshash hamda tafovutli tomonlarini tushuntiring.
19.

Informatsion tarmoq nima?

20.

Zamonaviy o‘lchash tizimlarini qanday tasavvur qilasiz?

Xulosalar 
O‘lchash texnikasi fundamental ilmiy izlanishlarga bevosita bog‘langan
bo‘lib, tabiiy fanlarning eng yaxshi yutuqlarini o‘zida mujassamlashtirgan. Bu
esa unga ulkan imkoniyatlar va rivojlanish istiqbollarini yaratish bilan bir qator
muammolarni keltirib chiqardi. Birinchi navbatda quyidagilarni aytib o‘tish
lozim:


o‘lchashlar birliligini ta’minlash muammosi;



umumiy o‘lchashlar nazariyasining rivojlanishi;



yangi fizikaviy usullar va har xil hisoblash qurilmalariga asoslangan o‘lchash

amallarini soddalashtirib, bir vaqtning o‘zida ularning samaradorligini oshirish;


yangi analiz va sintez usullariga asoslangan, tavsiflari oldindan aytiladigan

o‘lchash vositalarini ishlab chiqarishni tezlashtirish;


loyihalashni avtomatlashtirish;



ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashga asoslangan yangi o‘lchash

vositalarini yaratish va tadbiq qilish.

Yuqorida qayd etilgan jarayonlar garchand muhim va keng bo‘lsa ham,

alohida olingan aspektlarini, shu bilan birga behisob izlanishlar, tekshirishlarni,
xususiy usullarni hamda o‘lchash tartiblarini ko‘rib chiquvchi bir qator o‘lchash
nazariyalari mavjud. Ular bu jarayonning alohida bo‘lsa ham, etarli darajada

---

---

171
farqli va har xil aspektlarini qaraydi. Xususiy usul va o‘lchash prinsiplarini ichida

quyidagilarni eslatamiz:


o‘lchash qurilmalarining aniqlilik nazariyasi;



statistik o‘lchashlar nazariyasi;



o‘lchash o‘zgartkichlarining umumiy energetik nazariyasi;



o‘lchashning informatsion nazariyasi;



dinamik o‘lchashlar nazariyasi;



o‘lchash qurilmalarining invariantlik nazariyasi;



o‘lchashlarning algoritmik nazariyasi;



o‘lchash vositalarining moslashuv nazariyasi.

O‘lchashlar aniqligi nazariyasi asosida o‘lchash natijalarining xatoliklarini
baholash va tekshirish usuli yotadi.
Esingizda bo‘lsa kerak, “xatolik” deganda o‘lchash amalida olingan natija
qiymatining o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatidan tafovuti tushuniladi.
Aniqlik nazariyasining tub ma’nosini xatolik va uning tashkil etuvchilarini
baholash, xatoliklar hosil bo‘lishining manba va sabablarini aniqlash hamda
xatoliklarni kamaytirish usullari tashkil etadi.
Zamonaviy o‘lchash texnikasi xalk xo‘jaligining hamma sohasi bilan
yagona bog‘lamda rivojlanib bormoqda. Ilmiy-texnik taraqqiyotni ta’minlashda
uning roli juda kattadir. Shu sababdan olimlar va muhandis-asbobsozlar oldida
turgan muhim vazifalardan biri ilmiy texnik taraqqiyot yo‘lida ortda qolmaslik,
bu taraqqiyot yo‘lidagi to‘siq bo‘lmasdan, aksincha, uni olg‘a siljituvchi qudratli
omil bo‘lishdir! Albatta bu oson emas.
Bizning oldimizda juda ko‘p, o‘ta murakkab, hal qilinishi lozim bo‘lgan
muammolar turibdi. Bulardan