Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

8.2. Bozorning asosiy modellari 
 
Monopoliyaning o’sishi, uning raqobatga ta’siri bozorning shakllanishini 
o’zgartiradi. Bu quyidagi jadvalda o’z aksini topgan.
2-jadval 
Bozorning asosiy modellari 
Bslgilari 
Raqobat va monopoliyaga qarab bozor modeli 
sof raqobat 
sof mono-
poliya 
Monopoliya-li 
raqobat 
Oligopoliya 
Firmalar Soni juda ko’p 
bitta 
ko’p 
bir nechagina 
Mahsulot turi 
standartlashg
an 
yagona, 
o’xshashi yo’q 
Tabaqalash- gan 
Sgandartlashgan yoki 
tabaqalashgan 
Baho nazorati 
Yo’q 
ta’sirli 
qisman 
cheklangan 
Kirish sha 
roiti 
Juda oson o’rab olin gan 
nisbatan engil 
Ta’sirli to’siqlar mavjud 
Narxsiz 
raqobat 
yo’q 
deyarli yo’q 
sifat, rek lama, 
savdo tamg’alari 
kabilarga e’tibor 
katta - 
juda keng qo’llaniladi 
1
R. Makkonell, L. Bryu "Ekonomiks", 1994, Moskva, 2-tom, 66-bet. 
Jadvalda raqobat va monopol ahvolga qarab to’rt bozor modeli bo’lishi 
ko’rsatilgan. Sof raqobat modeli asosan yuqorida qayd qilingan sharoitlarga mos 
keladi. Bunda baho shakllanishi to’la erkin holda yuz beradi va sotuvchilar, 
xaridorlar juda ko’p bo’ladi. Bularning kelishib olib ish tutishlari, ozchilikning 
bozorda hukmini o’tkazishi, bir qism sotuvchilarning bahoni o’zgartira olishi 
mumkinligining imkoni bo’lmaydi. Ilgarilari asosan shunday bo’lgan bo’lsa ham 
keyingi vaqtlarda bozor sharoitlari o’zgarib, deyarli sof raqobat ta’kidlab o’tilgan 
darajada bo’lmaydi. Bunga e’tibor berishning sababi shuki, hozirgi vaqtda ham bir 
necha tarmoqlardagi raqobat shu modelga xosdir. Shu bi-lan birga sof raqobat oddiy 
holatni aks ettirib, bunda "daromad" va "xarajatlar" tushunchalaridan yaxshi 
foydalanish mumkin.